Giriş
Dünya basını, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkma kararının önümüzdeki 10 yıllara etki edeceğinde hemfikir. Milliyetçilik ve yabancı düşmanlığı artacak, ekonomik düzen sarsılıyor, siyasette kutup kayması var, dünya artık daha sert bir yer olacak, hepimizin cebindeki para ve sosyal geleceği etkilenecek. İşte bilmeniz gerekenler ve yanıtı aranması gereken 10 soru:
1- Bu referandumun yasal yaptırımı ne?
İngilizler bağlayıcı bir yasa değişikliği yapmadı. Halka fikri soruldu. Yasal yaptırımı olmamakla birlikte siyaseten bu sonucun karşısında durmak çok güç.
2- AB’den ne zaman çıkarlar?
Avrupalı teknokrat diplomatlar, müzakere bugün başlasa birlikten çıkmışın 2 yıl süreceğini tahmin ediyor. Kolay değil. Yüzlerce aynı mevzuata tabi ortaklık kurulmuş. Bir anda koparırsanız çöker ve milyonlarca insan mağdur olur. ‘Cerrahi’ bir operasyonla ayıracaklar.
3- Çıkmamaları mümkün mü?
Ayrılma yanlısı İngiliz basını, İngiliz politik elitinin çıkmamak için ayak oyunu yapacağı endişesinde. Buna göre, önümüzdeki iki yıl ayak sürüyüp havanın değişmesinden medet umacaklar. Daha önce bu oldu. Yunan halkı euro bölgesi, dolayısıyla AB’den çıkma anlamına gelen ekonomik pakete referandumda yüzde 60’la ‘Hayır’ dedi. Başbakan Çipras ise dinlemedi. Ancak bir fark var: Yunanistan’da işler bize benzer şekilde şark usulü işler. İngiltere Avrupa’nın en batısında.
4- Neden ‘İngiltere bölünür’ diyorlar?
Çünkü Birleşik Krallık içindeki diğer Britanyalılar İskoçya ve Kuzey İrlanda ezici çoğunlukla “AB’de kalalım” dedi. Bölgesel milliyetcçiler için ideal bölünme fırsatı. Zaten “AB’ye hayır” diyen İngilizler bölünmeyi de göze aldı.
5- AB’yi nasıl etkiler?
Tüm Avrupa basını sonucun, birliğin dağılması yolunda domino etkisi yaratmasından endişeli. Doğru görünüyor. Fransa’da aşırı miliyetçi Le Pen ‘Frexit’ yani AB’den çıkışı için oylama yapılmasını istedi bile. Hollanda’da ırkçı Wilders, İtalya’da faşist ‘Kuzey Yıldızı’ hemen kafayı kaldırdı. Bazı radikal sosyalistlerinden de ayrılık sesleri geliyor. Hemen dağımasa bile AB bu darbeden sonra yıllarca toparlanamayacak.
6- Neden dolar artıyor?
Uluslararası finans uzmanları durumu şöyle açıklıyor: İngiltere’nin ayrılması çok sayıda iş ortaklığının zarar etmesi belki de iflası demek. Yatırımcı Avrupa ve İngiliz piyasasına girmekte tereddüt eder. Diğer güvenli liman olan Amerikan dolarına ilgi artıyor.
7- AB’nin gücü azaldı mı?
Hem de nasıl. Dünyanın en büyük 5’inci ekonomik gücü İngiltere’yi kaybetti. Örneğin bugün bir Çinli şirket, bir Fransız şirketiyle anlaşma yapınca tüm AB’yi pazar yapıyor. Şimdi İngiltere’ye erişemeyecek. Artık anlaşma koşulları değişir. Siyaseten ise Ortadoğu’dan, Asya’ya keder hiçbir alanda blok hareket edemeyecekleri kesinleşti. Amerika-Rusya çekişmesinde NATO’nun önemi arttı. Avrupa’nın PKK terörü meselesinde Türkiye’ye baskısının sesi de çok duyulmaz.
8- Amerika’nın işine gelir mi?
Kısa vadede belki. Ama dünyayı yöneten bir güç, düzeninnin bozulmasını istemez. Uzun vadede öngörülemez gelişmelerden hoşlanmazlar.
9- Dünyanın geleceği nasıl olacak?
Amerika’da yabancı düşmanı başkan adayı Donald Trump ve İngiltere’de Boris Johnson’un yükselişi tarihi bir dönemeçte olduğumuzu tescilledi. Bu ikisi şahısları bazında kazanacakları kesin olmasa da yarattıkları aşırı milliyetçi, popülist ve yabancı düşmanı tavırlar, dünya liderlerinin siyasetine belki 50 yıl ayar verecek.
10- Bu sonuç Türkiye’ye yarar mı?
Sakın sevinmeyin. İhracatınızın, ithalatımızın, turizmimizin ezici bölümü Avrupa’yla. O pazar zora girerse daha çok işsizimiz olur. Dünya yüzünde bir dostumuz kalmış olsa belki sonuç için normal şartlarda “Türkiye için siyasi fırsat” derdik. Ama dış politika, “Şam’a girip Emevi Camisi’nde namaz kılacağım” çizgisinde sürerse Türkiye’ye yarayacak hiçir politik gelişme yok.
Yeni başbakan Ekim’de
İngiltere Başbakanı David Cameron istifa edeceğini açıklarken açıklarken şöyle dedi: “Bu sonuçtan sonra üülkeyi sonraki hedefine taşıyacak kaptan olmam doğru değil. Bence ekim ayındaki Muhafazakar Parti kongresinde yeni bir başbakana sahip olmayı hedeflemeliyiz”
Hollande: ‘Avrupa için kötü sınav’
Avrupa Birliği resmi açıklaması: “AB daha önce böyle bir durum ile karşılaşmadı. Güçlü kalarak barış ve refah değerlerini savunmaya devam edeceğiz.” Almanya Başbakanı Merkel: AB ’nin insanların hayatlarına katkı sunabileceği duygusunu sağlamak zorundayız Fransa Cumhurbaşkanı Hollande: “Avrupa için oldukça kötü sınav oldu.” İspanya Başbakanı Rajoy: Sakin olmalıyız. Papa Francesco: “Bu sonuç bize tüm Avrupa’nın refahı ve birlikte yaşamasını sağlamak gibi büyük bir sorumluluk veriyor.”
Ankara: İngiltere yoksa biz varız
Bizim Ankara hemen renk verdi. Ankara’ya göre İngiltere gibi dev bir yapının çıkışı AB’de güç kaybına yol açtı, Avrupa bu güç kaybını telafi etmek için Türkiye gibi bir deve ihtiyacı olacak. Bizim için fırsat doğacak. Bakın Avrupa Birliği Bakanı Ömer Çelik ne diyor: “İngiltere’nin ayrılması iyi olmadı. Ancak saygı duyuyoruz. Anadolu ile AB’nin de birleşmesi, Türkiye’nin AB’ye tam üye olması gerekiyor.” Bu sözleri de Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu söyledi: “AB’nin bugün maalesef başta entegrasyon, genişleme, güvenlik, ekonomi ve göç olmak üzere tüm politikaları başarısız. AB’nin Türkiye’ye dün ihtiyacı vardı, bugün de var, yarın belki her zamankinden çok daha fazla ihtiyacı olacak.” Ne dersiniz? Aslında Ankara’da bir yandan “iyi olmadı” denirken çıkan fırsatı kullanmanın iştahı belli olmuyor mu?
