Başkanlık değil Erdoğanlık sistemi

AKP’li siyasetçilere duyuru: Artık Amerika’yı “Müslüman düşmanı, zalimler” diye eleştirmek size düşmez. Çünkü lideriniz Erdoğan, sarayda muhtarlara başkanlık sistemini överken “Dünyanın en ileri demokrasisi nerede? Amerika’da. Orada da başkanlık sistemi var” dedi. Başka bir deyişle Amerika’nın siyasi anlayışını övdü.

Anlıyoruz ki AKP’liler meğer ‘ileri demokrasi’ sloganıyla yüzde 50 aldıkları seçimde Amerika olma hayali kuruyormuş. Erdoğan’ın sözünden çıkmayan AKP’lilere artık Amerika’yı övmek düşeceğine göre eleştiri yapmak yine biz analizcilere düştü.

AKP 2012’de uzlaşma komisyonuna başkanlık içeren anayasa teklifi vermişti. Teklifte Amerikan sistemine benzerlikler olmakla birlikte 4 temel çelişki var.

Tüm erkler başkanda

1- Amerika parlamentosu, Senato ve Temsilciler Meclisi olarak iki kanatlıdır. Başkanlık ve bu iki kanadın seçimleri farklı tarihlerde ayrı mekanizmalarla yapılır. 3’lü yapı birbirini dengeler ve diktatörlüğü önler. AKP usulü başkanlıkta ise başkanlık ve Meclis seçimleri beş yılda bir eş zamanlı yapılacak. Meclis yine tek kademeli. Ne olacağı belli: Partili genel başkan olarak Erdoğan milletvekili listesini yapacak; gücünü dengeleyecek bir başbakan da olmayacağı için her kurumu kafasına göre yönetecek. Buna başkanın yargıda genişletilecek atama yetkisini de ekleyin. Alın size artık devletin değil, Erdoğan’ın organları olacak yasama, yürütme ve yargı erkleri.

2- Amerika’da başkanın tüm kritik atamaları Senato onayına tabidir. AKP sisteminde ise başkanın atamaları Meclis’e gitmeyecek. Günümüzde bile önemli atamalar cumhurbaşkanı, başbakan ve ilgili bakanın da imzaladığı 3’lü kararname ile yapılıyor. AKP usulü başkanlıkta artık ‘tekli kararname’ olacağı için itiraz edecek bir başbakan da olamayacak. Örneğin bugün sistemimiz başkanlık olsaydı Erdoğan, faiz indirmeyen Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’yı çoktan işten atmış, ekonomimiz krize girmişti. Ekonomik kriz ise Erdoğan’ı da AKP’yi de götürürdü. Başkanlık sistemi aslında AKP muhalifleri için iyi mi ne!

Bütçede başkana yetki

3- Amerika’da devlet bütçesi parlamentonun temel hakkıdır. Amerikan başkanı bütçesiz adım atamaz. Bizim AKP’nin taslağında başkanın bütçeye ek yapma hakkı var. Bu hakkı alınca Erdoğan çiftlikteki sarayını iki kat büyütüp ülkemizin itibarını kendi deyimiyle şaha kaldırır. Böylece sarayı bizden büyük olan Brunei Sultanlığı’nın itibarını sollarız.

4- Amerikan sistemi aslında çok eleştirilir. Parlamento ile başkan anlaşamaz ve sistem kilitlenirse Cumhuriyetçi ve Demokrat partilerin uzlaşması esastır. Uzlaşma ihtiyacı, fiilen iki parti hegemonyası gerektirir. Çünkü partiler çoğalırsa uzlaşma işi sarpa sarar. Bu düzenin iflas etmemesi için Amerika’da parlamenter oligarşisi oluştu. Parası olmayan biri pek milletvekili seçilemez. Özetle o ülkede söz söyleme hürriyeti vardır ama siyasete katılımda fırsat eşitliği yetersizdir. AKP usulünde ise sistem içi çatışmayı, tek bir adam yönetimi önleyecek. Buna başkanlık değil Erdoğanlık sistemi demek uygundur.