Giriş
Türkiye’de yerleşik kullanım nedeniyle “İngiltere” dediğimiz, aslında doğru anlatımla Britanya ya da Birleşik Krallık’ta tarihi günler yaşanıyor. Ada devleti; İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’dan oluşuyor. İngiltere bu birliğin askeri, politik, ekonomik, tarihi ve kültürel açıdan en güçlü parçası.
[[HAFTAYA]]
Ülkenin ikinci önemli parçası İskoçya. 4 milyon İskoç, 18 Eylül’de referanduma gidip “İskoçya bağımsız bir ülke olmalı mı?” sorusuna yanıt verecek.
Sandığa gidenlerin yüzde 50’den fazlası ayrılma yönünde oy kullanırsa 300 yılı aşkın süredir bir arada yaşayan İngilizler ve İskoçlar vedalaşacaklar. Bu durum sadece iki halkı değil, küresel sistemi etkileyecek önemde.
Nitekim Amerika’nın saygın haber dergisi Time bu hafta İskoçların bağımsızlık ihtimalinin yüksek olduğunu anlatan bir kapakla çıktı. İskoçya’daki referandum dünyanın diğer bölgelerindeki ayrılıkçı hareketleri de tetikleyebilir.
Benzer şartların geçerli olduğu İspanya’nın Katalonya Özerk Bölgesi uzun süredir ayrılmak için girişimlerde bulunuyordu. Sonuç, İspanya’nın kuzeyindeki Basklar için de bir emsal teşkil edebilir. Belçika’dan Kanada’ya kadar ayrılık rüzgarlarının etkili olduğu ülkelerde hareketlenmeler olabilir.
Ayrılmak, kağıt üzerinde tarif edildiği kadar kolay bir iş değil. Muazzam ölçekte siyasi, ekonomik, askeri sonuçları var.
En önemlisi; ayrılırsa İskoçya’nın kullanacağı paranın ne olacağı. İngiltere’de merkez bankası niteliğindeki “Bank of England” İskoçların birlikten ayrılması halinde ortak para birimi paundu (sterlin) kullanmasına izin vermeyeceğini ilan etti.
İskoçlar belki euro’ya geçecek. Referandumun hukuksal geçerliliği konusunda tartışmalar da sürüyor. Bazı kesimler ayrılma kararının, bütün birliği ilgilendirdiği için sadece İskoç halkının inisiyatifine bırakılamayacağını savunuyor. Bugüne kadar iç içe geçen devlet yapılarının ayrılması, askeri üsler, nükleer tesislerin geleceği de kritik meseleler. İskoçya’nın AB ve NATO içindeki statüsü de tartışılıyor.
Ayrılmanın; sadece İskoçlar değil, İngilizler açısından da ciddi maliyeti olacak. Avrupa’nın en güçlü ülkelerinden olan Birleşik Krallık kan kaybedecek. Toprakları küçülecek, nüfuzu sınırlanacak.
Birkaç haftadır, İngiltere, birliğin dağılmaması için paket üstüne paket açıklıyor. En son maliye bakanı, İskoçlara tanınacak yeni hakları duyurdu. Ama ilginçtir; referandum kampanyası ve tartışmaları son derece barışçıl şekilde yürütülüyor. Koskoca ülkelerin ayrılmasına neden olabilecek bu kadar önemli bir karar alınırken taraflar barışçı ve yumuşak bir dil kullanıyor. Sokaklarda çatışma yaşanmıyor. Dünyanın geri kalanıyla Batı arasındaki asıl fark da işte burada.
