Giriş
Soru: Kıdem tazminatları önümüzdeki yıl kaldırılacak diye söyleniyor. 1974 doğumluyum ve 1990 Nisan girişliyim. 5648 gün prim ödedim. Diyaliz hastası olduğumdan malulen önümüzdeki yıl emekliye ayrılmayı düşünüyorum. Kıdem tazminatımı alabilir miyim? Genel olarak işyerinde hepimiz yaklaşık 6 yıllık elemanlarız. Kıdem tazminatı kaldırılırsa hukuksal olarak kıdem tazminatı talep etme hakkına sahip miyiz? Kıdem tazminatı kaldırılırsa eski çalışanları da etkiler mi? Yoksa yeni çalışanlar için mi geçerli olur? Özlem UÇMAN Cevap: Kıdem tazminatı henüz kaldırılmadı. Zaman zaman kıdem tazminatının kaldırılacağına dair söylentiler çıkar. İşveren camiası kaldırılmasını isterken, işçi kesimi kaldırılmasını istemiyor. Taraflar arasında henüz uzlaşma yok. Ancak, kıdem tazminatının işveren yerine, kurulacak bir fon tarafından ödenmesi yönünde bir öngörü var. Aynen işsizlik sigortasında olduğu gibi, işveren kıdem tazminatına karşılık fona ödeme yapacak. Fon kıdem tazminatı karşılığı olarak topladığı paraları nemalandıracak. Emekliliği gelen işçiye kıdem tazminatını işveren değil fon ödeyecek. Ancak bu proje henüz kanun tasarısı haline getirilmedi. Gelecek yıl kıdem tazminatının fondan ödeneceğine dair bir yasa çıksa dahi, yasanın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla kazanılmış haklar korunacağından, hak edilen kıdem tazminatlarının kaybı söz konusu olmaz. Sonuç olarak Türkiye hukuk devletidir. Aksi bir düzenleme halinde, hak kayıplarını önleyecek hukuki yollar vardır. Ayrıca önümüzdeki yıl genel seçim var. Siyasilerin, seçime giderken kıdem tazminatı kaldırmayacakları kadar akıllı olduklarını düşünüyoruz.
1260 gün prim ödeyip 59 yaşında emeklisiniz
Soru: 31 Ocak 1957 doğumluyum. 8 Şubat 1994’te şirket ortaklığı nedeniyle zorunlu olarak Bağ-Kur’lu oldum. 31 Mayıs 2005’te şirket tasfiyeye girdiğinden Bağ-Kur’dan terk işlemimi yaptırdım. 1 Mayıs 2010’dan beri SSK’lı olarak çalışmaktayım. Ne zaman emekli olabilirim? Ömer Fehmi TAKE Cevap: 1 Mayıs 2010’da başladığınız 4/a sigortasına (SSK) 1260 gün (3.5 yıl) prim ödemeniz halinde, SSK’dan emekli olma hakkı elde edersiniz. SSK’da 25 yıl sigorta, 5675 gün prim, 54 yaş şartına tabisiniz. 1 Mayıs 2010’dan itibaren 1603 gün daha prim ödeyerek, prim ödemenizi 5675 güne tamamlamanız şartıyla, 25 yıllık sürenizi dolduracağınız 8 Şubat 2019’da emekli olabilirsiniz. Ayrıca 1 Mayıs 2010’dan itibaren sigortalı çalışarak 1260 gün prim ödedikten sonra prim ödemeseniz de 59 yaşınızı dolduracağınız 31 Ocak 2016’da yaş haddinden emekli olabilirsiniz.
Mezarda emeklilik yasasından etkilendiniz
Soru: 25 Şubat 1979 doğumluyum. 1 Mayıs 2004’te SSK’lı oldum. Ne zaman emekli olurum? Yeni yasa beni etkiliyor mu? Recep BİLAL Cevap: 7000 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 7000 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 25 Şubat 2039’da emekli olabilirsiniz. Son yasadan olmasa da 8 Eylül 1999’da yürürlüğe konan, emekli olmak için kadınlara 58, erkeklere 60 yaş şartı getirip, prim ödeme şartını 5000 günden 7000 güne yükselterek emekli olmayı zorlaştırdığı için toplumda ‘mezarda emeklilik’ yasası olarak adlandırılan 4447 sayılı yasadan etkilenmiş bulunuyorsunuz.
Kamyonetler, Taşıt Vergisi avantajından yararlanamaz
Soru: Yılda iki defa ödediğimiz Taşıt Vergisi aracın kasko değerinin yüzde 5’ini geçiyorsa bir alt dilimden vergilendirilir şeklinde bir kanun olduğunu duydum. Aracın kasko değerini belirtir evrakı sigorta şirketinden alarak vergi dairesine ibraz ettim. Fakat bu kanun maddesinin cip gibi lüks araçlarda geçerli olduğu, aracım kamyonet olduğu için yararlanamayacağımı belirtip işlem yapmadılar. Kamyonetler bu haktan yararlanabiliyor mu? Yararlanabiliyorsa geçmiş yıllarda ödediğim vergileri geri alabilir miyim? Hüseyin BABACAN Cevap: Sorunuzda belirttiğiniz vergi avantajından, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun (I) sayılı vergi tarifesinde yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları (cipler) ve benzeri taşıtlar yararlanmaktadır. Bu taşıtlardan Motorlu Taşıtlar Vergisi, taşıtın kasko değerinin yüzde 5’inden fazla olanlar, bir alt tarifeden vergi ödüyor. Bu uygulamadan (II) sayılı vergi tarifesi üstünden vergi ödeyen kamyonetler yararlanamıyor.
Son 2520 gün prim içinde 41 aydan fazla isteğe bağlı prim ödememek lazım
Soru: Kasım 1987’de SSK’lı oldum. Mart 2008’den beri isteğe bağlı sigortaya prim ödüyorum. Biliyorsunuz, isteğe bağlı sigorta ödeyenleri Bağ-Kur statüsüne aldılar. Ne zaman isteğe bağlıdan çıkıp, normal sigortaya geçeyim ki sigorta statüsünden emekli olayım? Cem KAYA Cevap: Doğum tarihinizi ve prim gün sayınızı bildirmemişsiniz. Sorunuza genel olarak cevap verebiliyoruz. 1 Ekim 2008’den itibaren isteğe bağlı prim ödemeleri 4/b’ye (eski adıyla Bağ-Kur) sayıldığından, prim ödemesinin son 2520 gününde, 41 aydan fazla isteğe bağlı prim ödememek gerekiyor. Aksi takdirde, emekli olmak için 4/b şartlarına tabi olunuyor. Emekli olmak için 25 yıl sigorta, 5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. 1 Ekim 2008 itibarıyla prim gün sayınızı doldurmaya 1260 günden az kalmışsa, prim eksiğinizi isteğe bağlı ödeyerek tamamlamanızda sakınca yok. Ancak, 1 Ekim 2008 itibarıyla prim eksiğiniz 1260 günden fazlaysa, isteğe bağlıya 41 aydan fazla prim ödememeniz gerekiyor. 41 ay isteğe bağlı prim ödedikten sonra isteğe bağlıdan çıkıp, sigortalı bir işte çalışarak prim ödemeniz gerekir.
435 gün askerlik borçlanması yaş ve süre şartınızı çözer
Soru: 1 Mart 1963 doğumluyum. 15 Mayıs 1989’da SSK’lı oldum. 6475 gün prim ödedim. Askerlik süremi borçlandığımda ne zaman emekli olabilirim? Recep AKGÜL Cevap: Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız anlaşılıyor. Askerlik sürenizin 435 gününü borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 435 gün geri gider. 25 yıl sigorta, 5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 25 yıl sigorta süresi ve 50 yaşınızı dolduracağınız 1 Mart 2013’te emekli olabilirsiniz.
49 yaşınızı doldurduğunuzda emekli olabilirsiniz
Soru: 25 Kasım 1966 doğumluyum. 1 Ocak 1986’da SSK’lı oldum. 7300 gün primim var. Ne zaman emekli olabilirim? Fikret KURU Cevap: 25 yıl sigorta, 5300 gün prim ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 25 Kasım 2014’te emekli olabilirsiniz.
