Stres panik atağı tetikliyor

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. VEDAT ŞAR ANLATTI:

Panik atak nedir?

Adı panik atak ama yaşanan şey bir iç sıkıntısı nöbeti. Bu nöbeti geçiren kişi çok büyük bir korku yaşıyor. Ama bu korkunun nedeni yok, içeriden geliyor. Bunun yanı sıra bir bunalma hissi de işe karışıyor, iç sıkıntısı da onu takip ediyor. Bununla da kalmıyor, kalp daha hızlı atıyor, göz bebekleri büyüyor, idrara gitme ihtiyacı ortaya çıkıyor. Bu korku hissine bütün vücut bir anlamda katılıyor.

Panik atağın belirtileri nelerdir?

Şiddetli ve nedensiz bir korku hissi yanı sıra iç sıkıntısı ve bunalma olur. Buna kalp çarpıntısı eşlik eder. Bazen sanki bir kalp kriziymiş gibi kola ağrı yayılır, baş ağrısı olabilir, baş dönmesi ve bulantı, halsizlik, sanki yere yığılacakmış gibi hissetme olabilir. Panik nöbeti sırasında hızlı hızlı nefes alma, nefes darlığı sanki hava yetmeyecekmiş gibi hissetme de görülür.

Başlayacağına dair bir belirti oluyor mu?

Hayır, anlamak mümkün olmuyor. Sıkıntı nöbeti birden başlıyor, birden de bitiyor. Hasta her an gelebilir diyerek tereddüt yaşıyor. Çarşıya, sinemaya, konsere gidecek ama ‘Çıkamayacağım bir yere girince ne yaparım?’ diye düşünüyor. Bu yüzden nöbet yokken de sıkıntıya giriyor. Kişi kendi kendini tehdit altında tutuyor. Nöbetin birden gelebileceği endişesiyle yaşıyor. Bu da en az panik nöbeti kadar, hatta ondan daha fazla etkiliyor hastaları. Çünkü hasta bu korkudan kurtulamıyor, gece gündüz hep aklında bununla yaşıyor.

Günde kaç kez panik atak geçirilir? Ne kadar sürer?

Gün içinde birkaç kez panik atak nöbeti geçirilebilir. Bunun yanında güne yayılanları da vardır. Normal bir panik atak nöbeti yarım saat kadar sürer belki ama büyük sıkıntı yaratır. Bazı hastalar bunu daha kısa süreli yaşar. Bazen o kadar şiddetli olur ki hasta akıl sağlığını yitirecekmiş gibi hisseder. Bazı kişilerde panik nöbeti belirtileri nöbetle sınırlı kalmayıp güne yayılır. Biz psikiyatristler bu duruma ‘yaygın anksiyete’ diyoruz. Sıkıntı devamlı oluyor. Bu da hastayı en az panik atağı kadar, hatta eğer şiddetli ise ondan daha da fazla rahatsız ediyor. İşine konsantre olamıyor, tahammülsüz oluyor, kendini depresif hissediyor. İyileşemeyeceğinden endişe duymaya başlıyor.

Panik atağın türleri var mı?

Panik atağı dışa vuran belirtiler, özellikle bedende yol açtığı belirtiler açısından çeşitlilik gösterebilir. Örneğin eğer tansiyon yükselmesi ön planda ise hasta kendini daha çok bir hipertansiyon hastası olarak görür. Böyle ani çıkıp inen tansiyon durumlarına halk arasında sinirsel tansiyon denir. Buna karşılık ağrılar ve karamsarlık ön planda ise hasta depresyonda gibi görünebilir. Panik atağı sırasında düşüp bayılan dahi vardır. O zaman bu durum sara nöbeti dahi sanılabilir.

Panik ataklı kişi ne hissediyor?

Panik ataklı kişi kendini güvende hissedemez. Bazıları bunu bir zayıflık olarak algılayabilir. Örneğin normal şartlarda çok korkusuz diye bilinen birinin zaman zaman panik nöbeti geçirmesi, kendisi ve çevresi tarafından şaşkınlıkla karşılanır. Hasta bu nedenle kendisinin anlaşılmadığını hissedebilir. Toplumumuzda özellikle erkeklerin psikolojik konulara daha kapalı olması ve panik nöbetini bir zayıflık olarak görmeleri zaman zaman eşlerine kızmalarına ve sanki iyileşmeleri kendi ellerindeymiş gibi davranmalarına yol açmaktadır. Bütün bunlar panik hastasının kendini yalnız ve tam olarak kontrol edemiyor gibi hissetmesine yol açabilir.

Panik atağın nedenleri nedir?

Panik atağın nedenleri ilk bakışta kendini göstermez. Bazı panik ataklar bedensel nedenlerle (hormonlar, kalp kapakçığı problemi vb.) meydana gelebilir. Ancak çoğu panik atağın nedeni psikolojiktir. Özellikle kişiyi derinden ilgilendiren duygusal konular, kararsızlıklar, değişen şartların sürekli heyecan yaratması, ciddi mali ve iş yaşamı ile ilgili sorunlar, eş ya da sevgili tarafından terk edilme korkuları panik atağı başlatabiliyor. Ancak çoğu kişi başlangıçta panik atağı ile bu nedenler arasında bağ kuramaz. Biz tedaviye başlarız, psikolojik nedenler bazen de şikayetler hafifledikten sonra tam olarak gün ışığına çıkar. Bu hastanın orta vadede problemden tamamen kurtulması için önemlidir.

Kimlerde daha sık görülüyor?

Stresli işlerde çalışanlar, hayatının bir döneminde büyük kararlar almak zorunda kalıp sıkıntı yaşayanlar bu hastalığa daha eğilimli olabilir. Panik atak toplumda yüzde 3-4 oranında görülüyor ama depresyonda olduğu gibi kadınlarda daha sık görülüyor diyemiyoruz. Erkeklerde de aynı oranda görülebiliyor.

Panik atağın görüldüğü psikiyatrik hastalıklar var mı?

Panik atak başka psikiyatrik hastalıkların bir göstergesi olabilir. Panik, çok rahatsızlık verdiği için kişi diğer şikayetlerini görmezden gelebilir. Örneğin birçok depresyon tablosunda panik atak da tabloya eklenir. Ya da obsesif kompülsif bozukluk gibi titizlik hastalığı olanlar ya da sosyal fobisi ve diğer fobileri olanlar panik atak geçirebilir.

HAZIRLAYAN:ÖZGÜR KÖYLÜ

ozgur.koylu@posta.com.tr