Tedavi edilmezse sorun büyüyor

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. VEDAT ŞAR ANLATTI:

Panik ataklıların yaşadığı korkular neler?

Panik atağı agorafobiye yol açar. Yani panik atak yaşayan kişi kolayca çıkamayacağı ve yardım bulamayacağı yerlere girmekten kaçınır. Bu nedenle konser, kalabalık alışveriş merkezleri gibi yerlere girmek istemez. Evde yalnız kalamayabilir. Panik atağı kişinin sağlığı konusunda endişeler taşımasına ve bir tür hastalık hastası haline gelmesine de yol açabilir. Tedavi görmeyen kişilerde alkole ve gereksiz olarak yatıştırıcı ilaçlara yönelme sonucu bağımlılık sorunları ortaya çıkabilir.

Panik atağa neden olan tıbbi durumlar neler?

Hormon problemleri (örneğin hipertiroidi), kalp kapakçığı ile ilgili sorunlar, hiper yani yüksek tansiyon panik nöbetine neden olabilir.

Genetiğin etkisi var mı?

Birçok psikiyatrik bozuklukta olduğu gibi panik atağı da genetik faktörlerle kısmen ilişkili olabilir. Panik nöbetlerini hastamızın aile bireylerinde normalden daha sık görüyoruz.

Korkular panik atağa neden olur mu?

Evet, dışarıdan gelen korkular ve üzücü olaylar panik nöbetini başlatabilir. Ama böyle durumlarda da kişinin iç dünyasında gizli kalan sorunlara dikkat etmek gerekir.

Hangi yaş grubunda görülüyor?

Bu rahatsızlığa çok gençlerde ve çocuklarda pek rastlamıyoruz. 20-30 ve 50’li yaşlarda daha sık ortaya çıkıyor. Hayatla baş etme anlamında da en zor yıllara denk geldiği için bu yaş grubunda daha çok görüyoruz.

Kimler tedavi edilmeli?

Birkaç tane panik nöbeti geçirmiş dahi olsa hasta mutlaka tedavi edilmelidir. İlaç tedavisine başlanıp başlanmayacağına psikiyatrist yüz yüze görüşme ile karar verir.

Biyolojik olarak neler değişiyor?

Panik atak geçirilirken vücutta özellikle hormon sistemlerinde, beyin ve merkezi sinir sisteminde iletken görevi yapan maddelerin fonksiyonlarında değişmeler olur. Bunlar beyinde işlev gören nöron ağlarının çalışma şekillerinde değişiklikle birlikte gider.

Nasıl tedavi ediliyor?

Panik atak öncelikle ilaçla tedavi edilir. Çünkü psikoterapinin etki yapması zaman alır ve hastayı dayanılmaz bir sıkıntı ile baş başa bırakmak uygun değildir. Bu yüzden ilk önce hastayı sıkıntısından uzaklaştırmak için ilaç tedavisine başlanır. Zaten çoğu kişi psikolojik problemlerini ancak daha rahatladığı zamanlarda konuşabilir. İlaçları kısa ve uzun menzilli olarak iki şekilde kullanıyor ve çoğu zaman ikisini kombine ediyoruz. İlaç tedavisinin uzun vadeli etkileri ancak 1 ayda elde edilirken kısa menzilli ilaçlar hastamızın nihai sonucu beklemesini kolaylaştırıyor.

İlaçlar ne kadar kullanılmalı?

Panik nöbeti geçirenlerde ilaç kullanımı yaklaşık 6 ay bazen de 1 yıl dolayındadır. Ancak kısa vadeli ilaçlar en geç bir ayın sonunda kesilir.

İlaçların yan etkileri var mı?

Kısa vadeli ilaçlar bağımlılık yaptığından uzun vadeli ilacın etkisi başladığında kesilmeleri gerekir. Bazı ilaçların kilo aldırma gibi bir yan etkisi olabilir. Bazı ilaçlar, seçilen kişide etkili olmayabilir. Bazıları ise, kadınlarda cinsel isteği etkileyebilmekte ya da erkeklerde boşalmada gecikmeye neden olmakta. Yan etkisi fazla olan ilaçlar daha uygunlarıyla tedavi sırasında değiştirilebilir. Hasta ilaçla ilgili sorunları doktoruna anlatmalı. Böylece doktoru hangi ilacı vermesi gerektiğini daha iyi belirler, gerekli görürse değişiklik yapabilir.

Psikoterapi de yapılıyor değil mi?

Evet yapılıyor ve çok da etkili oluyor. Psikoterapi ilk dönemde rahatlatmaya yöneliktir, iyi sonuç alındıktan sonra yaşam olayları, geçmiş yıllar ve potansiyel problem alanları konuşulmalıdır. İyi bir psikoterapi uzun vadede rahatsızlığın tekrarlamasını önleyip ilaç sonrası dönemin daha iyi olmasını sağlayabilir.

Nasıl yapılıyor?

Psikoterapi hasta ile konuşarak tedavi anlamına gelir. Panik nöbetinin kökenine göre yapılır ama genelde içgörü artırılması önemlidir. Kişi geçirdiği dönemin kendisi için anlamının farkına varmalı ve görmekten kaçındığı problemlerini görmeye başlamalıdır.

Ne kadar sürede tedavi edilmeli?

Panik nöbeti ilk günden itibaren rahatlatılmalı, 1-2 ay içerisinde tamamen durdurulmalıdır. En az 6 ay ilaç tedavisi yapılırken o dönemde psikoterapiye yönelmek doğru olur. Psikoterapinin uzunluğu ortaya çıkan konulara bağlıdır.

Tedavi edilmezse ne olur?

Tedavi edilmeyen panik nöbetleri depresyon, alkolizm, yalnız kalamama, hastalık hastası olma gibi problemlere yol açar. Çevre ile ilişkiler bozulabilir. Nadiren çok şiddetli bir panik nöbeti özellikle başka bir psikiyatrik tablo ile birlikte ise intihara kadar götürebilir.

Yanımızda biri panik atak geçiriyorsa nasıl davranmalıyız?

En önemli nokta panik atak geçiren kişinin bedensel bir hastalığı olup olmadığının bilinmesi. Bilmediğimiz bir kişide bir kalp krizini panik atak sanabiliriz. Bu yüzden hasta yakını tıbbı yardım almak, ambulans çağırmak, atak geçireni hastaneye getirmek zorunda kalabilir. Ama panik atağı geçirmekte olan ve yakın zamanda doktor muayenesinden geçmiş bir hastada her panik nöbetinde hastaneye gitmek, serum takılması gereksizdir.

Panik atak tekrarlar mı?

Tedavi kesilmesi sonrası bazı kişilerde panik atak nöbetleri yeniden ortaya çıkabilir.

HAZIRLAYAN: ÖZGÜR KÖYLÜ

ozgur.koylu@posta.com.tr