Tek bir sperm bile babalık için yeterli

Yeditepe Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu ile erkek kısırlığını konuştuk.

Erkeklerin kısırlığı kabullenmesi daha mı zor?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Artık değil. Eskiden erkekler tedaviden kaçıyor, sorunun kendilerinden kaynaklanabileceğine ihtimal vermiyordu. Dolayısıyla boşanmalar daha sık oluyor, erkek ikinci evliliğini yapıyor yine aynı sorunla karşılaşınca tedavi arayışına giriyordu. Ama artık erkekler tedavi olmaktan çekinmiyor.

MEME KANSERİ RİSKİNİ DOĞRU BESLENEREK AZALTIN

Bazı erkeklerde hiç sperm olmuyor, bunun sebepleri nelerdir?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Bu duruma biz azospermi diyoruz. Sebepleri çeşitli. Hormonal bozukluklar, kanser tedavisi nedeniyle kemoterapi ya da radyoterapi uygulanması, testis kanserleri, testislerin doğuştan torbada olmaması, kabakulak, genetik bozukluklar gibi nedenlerle bazı erkeklerde sperm üretimi olmayabilir. Bazen de sperm üretimi olur ama spermi taşıyan kanallar tıkandığı için kısırlık sorunu ortaya çıkar. Kanal tıkanıklığı, doğum kontrol amacıyla erkeklerin kordonunu bağlatması, doğuştan kanallardan birinin gelişmemesine bağlı olabilir.

Kabakulak ne zaman kısırlık yapabilir?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Çocuklarda kabakulak genellikle orta şiddette seyreder ve bir sorun yaratmadan iyileşir. Yetişkinlerde ise hastalık daha şiddetli belirtilerle seyreder. Ergenlik çağından sonra ve erişkin yaşamda geçirilen kabakulak enfeksiyonu testis iltihabına (orşit) neden olabilir. İltihap her iki taraflı olduğunda kısırlık ortaya çıkar. Tek taraflı yumurtalık enfeksiyonu genellikle üremeyi engellemez. İki yumurtalık arasında belirgin bir fark olan erkeklerin bir üroloji uzmanına başvurmasında yarar var.

İnmemiş testis nedir, bu sorunu olan her çocuk ileride kısır kalır mı?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Doğumdan önce erkek bebeklerde her iki testis de bebeğin karın boşluğunda bulunur. Bebek anne karnında gelişimine devam ederken testisler de torbaya inmeye başlar. Testisler doğum yaklaştığında kasık bölgesini geçerek torbaya yerleşir. Yeni doğan bir erkek çocukta testisler torbada değilse bu duruma inmemiş testis adı verilir. Çoğu zaman tek tarafta, bazen de çift tarafta birden olur. Testisler genellikle kasık ve karın içinde kalır. Zamanında tedavi edilmezse maalesef kısırlık ve testis kanseri riski artıyor.

Sık görülen bir sorun mu?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Zamanında doğan her 100 bebekten 3’ünde bu sorun var. Ama ikiz gebelikte, erken doğan ve düşük doğum ağırlığı olan her 100 bebekten 30’unda ortaya çıkar.

Ailelere bu konuda ne önerirsiniz?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Doğumdan sonra bir çocuk doktoru, testislerin torbada olup olmadığını mutlaka kontrol etmeli. İnmemiş testis sorunu tanısı alan erkek çocuklara mutlaka zamanında müdahale edilmeli. Bu durumda üretkenlik şansı normalden farksız. Ama daha sonraki yaşlarda üretkenlik azalabilir. En ideal ameliyat zamanı 6 ay ile 1 yaş arasıdır. Hangi nedenle olursa olsun, inmemiş testis tedavisi 2 yaşın sonrasına bırakılmamalı. Ülkemizde genellikle askerlik döneminde inmemiş testis sorunu fark ediliyor. Tedavi de dolayısıyla geç yapılıyor. 2 yaşından sonra ameliyatla testisleri indirilen her erkeğin kısırlık ve kanser gelişimi açısından takip edilmesi şart.

Kısır erkekler nasıl tedavi ediliyor?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Öncelikle 3-5 günlük cinsel perhiz sonrası yapılan bir sperm analiziyle spermlerin durumu saptanıyor. Sayı, hareket ve kalitelerine göre sorununun nerede olduğu belirleniyor. Tedavi de buna yönelik yapılıyor. Ciddi sayı yetersizliğinde hasta direkt tüp bebek yöntemlerine yönlendiriliyor. Kısırlık sigara, alkol gibi nedenlerle kaynaklanıyorsa bu etkenlerin ortadan kaldırılmasını istiyoruz.

Hiç sperm olmadığında ne yapılıyor?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Bu erkeklerde öncelikle ürolojik muayene yapıyoruz. Sperm yokluğu ya spermin yapılamamasından kaynaklanır ya da üretilen spermin taşınamamasından. Eğer taşıma kanallarında tıkanıklık varsa sperm kolay işlemlerle testislerden elde edilir. Eğer yapımla ilgili şüphemiz varsa genetik ve hormonal tahliller istiyoruz. Tüm testler sonucu sperm bulma ihtimalimiz oluşursa o zaman tedaviye başlar ve mikro-TESE yöntemini uygularız. Bu son teknoloji bir sperm arama yöntemidir. Başarısı çok yüksektir. Sperm bulunursa yumurtalar toplanır ve tüp bebek yöntemi yapılır. Böylece sperm üretim bozukluğu olan kişiler de çocuk sahibi olabilme şansını yakalar.

Gebelik şansı ne kadar?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Mikro TESE işlemiyle sperm bulma ihtimali yüzde 50’ye kadar yükseliyor. Sperm bulunursa gebelik oranları ortalama yüzde 30’dur. Bazen tek bir sperm bulunması bile gebelik için yeterli olabiliyor.

Hangi erkeklere ‘Kesinlikle baba olamazsınız’ diyorsunuz?

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu: Mikro TESE yapılmasına rağmen sperm çıkmamış adaylara, her iki testisi alınmış kişilere, kemoterapi ve radyoterapi nedeniyle sperm üretimi duranlara, bazı genetik sorunu olan kişilere çocuk sahibi olamayacaklarını söylüyoruz.