Kardeşlik duası

Edirne, Osmanlı İmparatorluğu’na 92 yıl başkentlik yapmış, kadim bir şehir. Burada yüzyıl kadar önce 20 bin Musevi yaşıyormuş, bugün cemaatten bir kişi bile yok. Edirne’deki 14 sinagog 1905’teki yangında tahrip olunca Sultan II. Abdulhamit’in fermanıyla yeni ve büyük bir sinagog yapımına girişilmiş, Büyük Edirne Sinagogu olarak bilinen yapı inşa edilmiş.

Museviler tamamen ayrılınca bakımsızlık nedeniyle sinagog yıkılmış. Tarihimizde önemli yeri bulunan bu ibadethane kısa süre önce Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yaklaşık 6 milyon TL harcanarak restore edildi. Dün bu sinagogun yeniden açılış törenine davetliydim. Türkiye’den ve dünyanın çeşitli ülkelerinden bin kişinin davetli olduğu törene yoğun duygusallık hakimdi.

[[HAFTAYA]]

Nitekim Türk Musevi Cemaati Başkanı İshak İbrahimzadeh konuşmasında bu ülkenin asli vatandaşları olmalarına rağmen hain gibi gösterilmekten duydukları üzüntüyü dile getirdi. İbrahimzadeh siteminde haklı. Çünkü İsrail hükümetinin yaptıklarının faturası buradaki Musevilere kesilmek isteniyor. Bazen antisemitik söylemlerin hedefi oluyorlar.

Oysa Türkler ve Museviler Avrupa’nın dışına itilmeye çalışılan iki halk. Bir kader birlikteliğimiz var. Türkiye’de yaşayan farklı inanç gruplarından insanları düşman gibi gören paranoyak düşünce nedeniyle evlerini terk edenler oldu. Türkiye’de sadece 17 bin Musevi kaldı. Balkan Savaşı’nda bu toprakları savunmak için hayatını kaybeten Musevilerin de olduğunu pek azımız biliyor.

Müslümanlar ve Museviler arasındaki ilişkiler bugün bazı ülkelerdeki politik gelişmelerin etkisiyle gerildi. Halbuki iki dinin çok yakın olduğu hususlar var. Sünnet olmak, domuz yememek, ibadethanede kadın ve erkeklerin farklı yerlerde oturması, takke takmak... Türkiye Hahambaşılığı Müşaviri Yaşar Bildirici hatırlattı; Museviler bir şehirde sinagog bulamazlarsa camiye giderek dua ederler.

Çünkü camilerde de tıpkı sinagoglar gibi resim ve tasvir yoktur, sadelik hakimdir. Biraz da sinagogtaki tören atmosferinden bahsedeyim: Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve Vakıflar Genel Müdürü Dr. Adnan Ertem çok güzel birer konuşma yaptı. Arınç’ın tüm bu alanlarda ciddi emeği var. Dünkü konuşmasında da farklı inançlardan Türkiye’ye gelmek isteyenler olursa 78 milyon vatandaşın bu insanları kucaklayacağını söyledi. Türk Musevi Cemaati’nde daha önce başkanlık eden Sami Herman ve Silvyo Ovadya ile sohbet etme fırsatı buldum. Hepsi çok mutlu ve heyecanlıydı.

Ekümenik Partik Bartholomeos, İsrail’in İstanbul Başkonsolosu Shai Cohen törene katılan isimler arasındaydı. İsrail’e kızıp Türkiye Musevilerinden acısını çıkaran ve sinagog için “Açtırmam” diyen Edirne Valisi Dursun Ali Şahin de törendeydi. Törenin sonunda bir gelenek olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın şahsında devletin iyiliği için dua edildi.