Üç ülkeyle normalleşme

Türkiye çeşitli nedenlerle sorun yaşadığı üç ülke ile ilişkilerini normalleştirmek için gayret ediyor. Bu ülkeler İsrail, Mısır ve Rusya. Normalleşme çabalarının somut sonuçlarını göreceğimiz ilk ülke İsrail. Gazze saldırıları, One Minute ve Mavi Marmara olayları sonrasında özellikle siyasi ilişkiler bütünüyle dibe vurmuştu. Halen iki başkentte de büyükelçi yok.

ABD Başkanı Barack Obama’nın gayretleri sonucu İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun o sırada başbakan olan Recep Tayyip Erodoğan’ı arayıp özür dilemesi dönüm noktası oldu. Mavi Marmara baskınında hayatını kaybeden insanların ailelerine ödenecek tazminat konusunda da anlaşmaya varıldı.

Erdoğan’ın üçüncü şart olarak öne sürdüğü Gazze ablukasının kaldırılması konusunda Türkiye üzerinden yardımların gitmesi formülü sonuca bağlanmak üzere. Bir hafta içinde normalleşmeyle ilgili resmi açıklamanın yapılacağını ve karşılıklı olarak büyükelçilerin atanacağını tahmin ediyorum. Bu arada Türkiye-İsrail arasındaki ticaret hacmi, yaşanan olumsuzluklardan hiç etkilenmedi. Hatta son 6 yılda ticaret önemli oranda arttı.

* * *

Ankara-Kahire, adım atılmasına çalışılan bir başka cephe. Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin devrilmesine yol açan askeri darbeye Türkiye sert tepki göstermişti. Ama Suriye konusunda olduğu gibi bu tepkisinde yalnız kaldı. Demokrasi ve insan hakları konusunda yüksek standartlardan söz eden Batı dünyası, Mısır’a kısa ve orta vadeli ikili çıkarlar çerçevesinde yaklaştığı için darbeyi yapan El Sisi yönetimi meşrulaştı.

Türkiye, bu süreçte olup bitenleri onaylamamakla beraber Mısır’ın olağanüstü stratejik öneminin de etkisiyle ilişkileri onarma amacında. Suudi Arabistan’ın tüm lobi faaliyetlerine rağmen Mısır lideri El Sisi, İstanbul’daki “İslam İşbirliği Teşkilatı Zirvesi”ne gelmeyi kabul etmedi. Ama bölgedeki şartların da dayatmasıyla iki ülke arasında hızlı bir normalleşme süreci yaşanacağını düşünüyorum.

* * *

Belki de en zoru Rusya ile olan süreç. Türkiye’nin savaş uçağını düşürmesi, Rusya’nın da üst üste açıkladığı sert yaptırımlarla ilişkiler çok gerildi. Ankara ve Moskova’da hâlâ büyükelçilerin bulunması, bazı alanlarda temasın sürüyor olması bir şans. İki ülkede de ilişkilerin düzelmesinin daha iyi olacağını savunanlar az değil. Bu yönde adımlar atılıyor. Biraz zaman alsa da normalleşmenin mümkün olacağı görüşündeyim.