Giriş
Soru: Vergi incelemesinde olan mükellefler varlık barışından yararlanabiliyor mu? İnceleme sırasında varlık beyan ederek incelemeden kurtulmak mümkün mü? Nasıl bir yol izlenmesi gerekiyor? Fazıl Cevap: Vergi incelemesinde olan mükellef, varlık barışı kapsamında varlık beyan edebilir. Ancak, inceleme sonucunda salınacak vergi ve kesilecek vergi ziyaı cezasından kurtulup kurtulmaması, incelenmeye alınma tarihine ve hangi yıllar için inceleme yapıldığına bağlı.
* 19 Haziran 2009’dan önce incelemeye alınmışsa, beyan edeceği varlığın, inceleme neticesinde salınacak vergi ve kesilecek cezadan kurtulmasına hiçbir yararı olmaz.
* 19 Haziran’dan sonra incelemeye alınmışsa, en geç 31 Aralık 2009’a kadar varlık (para, döviz, altın, menkul kıymet, diğer sermaye piyasası araçları ve gayrimenkul) beyan etmeli, rayiç değer üstünden yüzde 5 oranında vergi ödemeli. 2004-2007 yılları için bulunacak matrah farkından, beyan ettiği varlık tutarı mahsup edileceğinden, böylece cezadan kurtulabilir.
Burada eşit ve adil olmayan bir uygulama söz konusu. 19 Haziran 2009 tarihi bir milat. Bu tarihten sonra vergi incelemesine alınan için varlık barışı adeta cennetin kapısını açıyor. Bu tarihten önce alınan ise cehennemin kapısını... Bu uygulama Anayasa’mızın kanun önünde eşitlik ilkesine aykırı. Son yılların en güzel düzenlemelerinden biri olan varlık barışının, birkaç zafiyetinden biri de 19 Haziran 2009’dan önce veya sonra incelemeye alınan mükelleflerin farklı uygulamaya tabi tutulması. Vergi incelemesine alınmak mükellefin iradesinde bir olay olsa, belki “Arkadaş, sen de 19 Haziran 2009’dan sonra vergi incelemesine gelseydin” denebilir. Ancak, inceleme mükellefin değil, kamu otoritesinin istediği zaman yapılıyor. Tüm uğraş ve çalışmalara karşın varlık barışından beklenen faydanın sağlanamayacağı anlaşılıyor. Ancak, yasal bir düzenleme ile:
1) 19 Haziran 2009’dan önce vergi incelemesine alınanların da yasadan yararlanmaları.
2) 2008’in yasa kapsamına alınması.
3) Sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme ve kullananların yasadan yararlanmasına olanak sağlanması (mevcut yasada netlik yok).
4) Sürenin en az 3 ay uzatılması halinde, varlık barışının zafiyetleri giderilmiş olur. Ve bugüne kadar beyan edilen varlığın birkaç katı tutarında varlık beyan edilebilir ve kuşkusuz bir o kadar da vergi hasılatı sağlanabilir.
Askerliğiniz başlangıçtan önceyse istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz
Soru: 17 Kasım 1962 doğumluyum. 1 Ocak 1985’te SSK’lı oldum. 18 ay askerlik borçlanması yaptım. 8500 gün prim ödedim. Emekli olabilir miyim? Mehmet KARA Cevap: Askerlik yaptığınız tarih önemli. Şayet sigorta başlangıç tarihinden önce askerlik yapmışsanız borçlanma, başlangıç tarihinizi 18 ay geri götürerek, 25 yıl sigorta, 5150 gün prim ve 47 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlar. Prim ödemeniz yeterli olup 17 Kasım 2009 itibarıyla emeklilik hakkı elde ettiğinizden istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz. Şayet başlangıç tarihinizden sonra askerlik yapmışsanız, bundan sonra prim ödemeseniz de 48 yaşınızı dolduracağınız 17 Kasım 2010’da emekli olabilirsiniz.
Emeklinin kıdem tazminatı alabilmesi için işverenin işten çıkarması gerek
Soru: Emekli olduktan sonra 13 yıldır bir özel okulda çalışan yakınım var. Okul ayırmıyor. Kendi isteğiyle ayrılırsa, tazminat talep edebilir mi? Başka bir deyimle ne kadar daha çalışırsa hak edebilir? Adnan GÜNAY Cevap: Yakınınız kendi isteğiyle ayrıldığında kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı alabilmesi için ya işveren haksız yere veya yakınınız haklı bir nedenle iş akdini feshedecek.
Tahsil edilemeyen kiranın beyan zorunluluğu yok
Soru: Krizden dolayı kiracı kira ödeyemediğinden 2009’da olan işyerimden hiç kira alamadım. Kiracıyı icraya verdim. Yıl sonuna kadar da icra sonuçlanmayacağından, kira alamayacağım netleşti sayılır. Bu durumda kira beyan ederek vergi ödemem gerekiyor mu? Gerekiyorsa nasıl bir işlem yapacağım? Müslüm Cevap: Gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri) vergilendirilmesinde, tahsil esası geçerlidir. Bu, yıl içinde tahsil edilen kiraların vergilendirileceği, tahsil edilemeyen kiraların vergilendirilmesinin söz konusu olmadığı anlamına geliyor. 2009 yılında icra sonuçlanır veya kiracı ile uzlaşarak bir kira tahsil ederseniz ve elde ettiğiniz kira tutarı da 22 bin lirayı aşması halinde beyan zorunluluğunuz var. Aksi halde yani, icra sonuçlanmaz ve kira tahsil edemezseniz veya 22 bin liranın altında kira tahsil ederseniz beyanname vermeniz gerekmiyor.
Aylığınızı yükseltmek için tavandan prim ödemelisiniz
Soru: 31 Ocak 1971 doğumluyum. 1 Temmuz 1988’de SSK’lı oldum. Bağ-Kur’a 2881 gün prim ödedim. 2554 gün de SSK’ya prim ödedim. SSK’ya ödediğim primin 2195 günü Bağ-Kur’dan sonradır. Emekli olabilmem için kaç gün çalışmam lazım? Maaşım hangi tarihte bağlanır? Çalışmaya devam edersem, maaşımı ne kadar etkiler? Şu anki kazancım bordroda 1230 lira gözüküyor. İki yıldır böyle ödeniyor. Ahmet DOĞAN Cevap: 25 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. 15 gün daha prim ödeyerek, 5435 gün olan prim ödemenizi 5450 güne tamamlamanız şartıyla, 31 Ocak 2022’de emekli olabilirsiniz. Yaş haddinizi doldurana kadar çalışmaya devam ederseniz, emekli aylığınızın yüksek olması için, prime esas kazancın üst sınırı (4.504.50 lira) üstünden veya üst sınıra yakın tutar üstünden prim ödemeniz gerekir.
27 aydan fazla isteğe bağlı ödemeyin
Soru: 1965 doğumluyum. 1982’de SSK’lı oldum. Temmuz 2008’den beri SSK’ya isteğe bağlı prim ödüyorum. SSK emeklisi olabilmek için nasıl ödeme yapmam lazım? Ümmiye BİÇER Cevap: 20 yıl sigorta, 5000 gün prim ve 40 yaş şartlarına tabisiniz. 5000 gün prim ödemeniz varsa, istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz. Kasım sonu itibarıyla prim ödemenizi 5000 güne tamamlamak için eksiğiniz 810 gün (27 ay) ve daha azsa, isteğe bağlıya ödeme yaparak tamamlayabilirsiniz. Ancak, 5000 günü tamamlamanız için prim eksiğiniz 810 günden fazlaysa, isteğe bağlıya 27 ay daha prim ödedikten sonra isteğe bağlıdan çıkıp, kalanını sigortalı bir işte çalışarak tamamlamanız gerekir. Aksi halde Bağ-Kur şartlarıyla emekli olursunuz. Daha net cevap verebilmemiz için ya prim ödeme gün sayınızı ya da sigorta sicil numaranızı bildirmeniz gerek.
Emekli aylığı alan dul çocuğa yetim aylığı bağlanmaz
Soru: Annem babamdan 24 Nisan 2009’da ayrıldı. Ben nafaka almıyorum. Annem İş Bankası’ndan 9 Mayıs 1997’de emekli oldu. Lise son sınıfta okuyorum. 29 Mart 1997’de vefat eden SSK’dan emekli dedemden anneme yetim aylığı bağlanır mı? Ali V. Cevap: SSK, kendi çalışmalarından dolayı sosyal güvenlik kurumlarından gelir ve aylık alan dul kız çocuklarına, anne ve babalarından dolayı yetim aylığı bağlamaz. Anneniz, kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı aldığı için, dedenizden dolayı SSK’dan yetim aylığı alamayacaktır.
