Vergi iadesi, vergi adaletini sağlamak için yapılıyor

Soru: Bir yazınızda 22 bin lirayı aşmayan işyeri kiralarının beyan edilmeyeceğini, 22 bin TL’yi aşan işyeri kiraları beyan edilmekle birlikte 95 bin 600 TL’ye kadar işyeri kira beyan edenlerin vergi iadesi alacağını yazdınız. Kiradaki dairemden aldığım yıllık 6.600 TL (aylık 550 TL) kirayı beyan edip vergisini ödeyeceğim. Burada bir haksızlık yok mu? Ben 6.600 TL kirayı beyan edip vergi vermek zorundayım. İşyerinden kira alanlar 95 bin 600 TL’ye kadar vergi iadesi alıyor. Bu işe bir türlü akıl erdiremiyorum. Burada bir adaletsizlik yok mu? FERHAT

Cevap: İşyeri kira gelirleri üstünden yıl içinde yüzde 20 Gelir Vergisi stopajı yapılıyor. Konut kiralarından vergi kesintisi yapılmıyor.

Örneğin: Aylık 1.000 TL işyeri kirasından kiracı yüzde 20 oranında, her ay 200 TL Gelir Vergisi kesiyor, bu vergiyi takip eden ayın 23’üncü günü akşamına kadar muhtasar beyanname ile mal sahibi adına vergi dairesine beyan ederek ödüyor. Vergiden sonra kalan 800 TL’yi de mal sahibinin banka hesabına yatırıyor. Aylık 1.000 TL konut kirası ise vergi kesintine tabi tutulmadan, bankaya mal sahibi adına yatırılıyor. Yıl sonuna gelindiğinde, aylık 1.000 TL işyeri kira geliri alan kişinin 2.400 TL vergi ödemiş, eline de 9.600 TL net kira geçmiş oluyor.

Oysa konuttan aylık 1.000 TL kira alan, yıl sonuna gelindiğinde kira üstünden yıl içinde vergi kesintisi yapılmadığından eline 12.000 TL kira geçmiş oluyor. İşyeri kira gelirlerinde beyan haddinin 22.000 TL tutulmasının nedeni, örnekteki vergi kesintileri. 95.600 TL’ye kadar vergi iadesi doğmasının nedeni de yıl içindeki vergi stopajının kiranın brüt tutarı üstünden yapılmasına karşın, beyanda verginin, gider (ya kiranın yüzde 25’i götürü olarak, ya da belgeli gerçek giderler) düşüldükten sonra kalan safi kira tutarı üstünden yapılmasıdır.

95.600 TL işyeri kirasının hesaplanan Gelir Vergisi 19.120 TL’dir. 95.600 TL işyeri kirası üstünden yıl içinde kesilen vergi de 19.120 TL‘dir. Dolayısıyla 95.600 TL işyeri kira geliri beyan eden, ne vergi öder ne de vergi iadesi alır. Ancak, 95.600 TL’ye kadar işyeri kira geliri beyan edenlerden yıl içinde kesilen vergi beyanında hesaplanan vergiden fazla olduğundan vergi iadesi yapılır. Sorunuzda belirttiğiniz gibi vergi iadesi adaletsizlik yaratmıyor, tam tersi vergi adaleti sağlanmış oluyor.

Konut kira geliri beyan edenlerden 2.600 TL de istisna düşüldüğünden, işyeri kirası beyan edenlerden daha az vergi öderler. Örneğin, 2009 için 95.600 TL işyeri kirası beyan eden, beyanda vergi ödemez. Ancak 2009 içinde stopaj yoluyla ödediği vergiler 19.120 TL nihai vergisi olur. Oysa aynı tutarda konut kirası beyan eden, 18.437.50 TL vergiyi mart ve temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte öder. Konut kirası beyan eden hem daha az, hem de takip eden yılda ödüyor. Konut kirası daha avantajlı.

YEDEK SUBAY OKUL DÖNEMİNİ BORÇLANMAKTA FAYDA VAR

Soru: 1974 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 1993. SSK’ya 745 gün prim ödedim. 10 Ağustos 2000’de de devlet memuru olarak işe başladım. Ne zaman emekli olabilirim? Ali ÇETİN

Cevap: SSK prim ödemeleri başlangıç tarihinizi 745 gün geri görülerek, emekli olmak için 25 tam yıl fiili hizmet süresi ve 57 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlıyor. 1 Ağustos 2023’e kadar çalışarak fiili hizmet sürenizi 25 tam yıla tamamlamanız şartıyla, 2031’de 57 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi memuriyet başlangıç tarihinden önce yaptığınız anlaşılıyor. Askerliğinizi er olarak yapmışsanız tamamını, yedek subay olarak yapmışsanız, okul süresini borçlanmanız halinde, 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.

ÇALIŞMANIZ BİLDİRİLMİŞSE GÜNLERİNİZİ SGK'DAN ÖĞRENEBİLİRSİNİZ

Soru: 1978’de SSK girişim var. Bu girişi ben nasıl bulabilirim? Fatih YAVUZ

Cevap: 1978’de çalıştığınız işyeri çalışmalarınızı SSK’ya bildirmişse, prim gün sayınızı kimlik bilgilerinizle bulunduğunuz yerdeki Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü’ne başvurarak öğrenebileceğiniz gibi, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) web sitesi www.sgk.gov.tr’ye girerek, ‘Çalışanlar’ bölümünden ‘E-Hizmet’ kısmından da öğrenmeniz mümkün.

BAŞLANGIÇTAN SONRA YAPILAN ASKERLİK BORÇLANILMALI MI?

Soru: 1 Ocak 1965 doğumluyum. 10 Eylül 1985’te sigortalı oldum. 7600 gün prim ödemem var. 1988’de askere gittim. SSK’dan ne zaman emekli olabilirim? Mustafa ASLAN

Cevap: Emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan 49 yaşınızı dolduracağınız 1 Ocak 2014’te emekli olabilirsiniz. Sigorta başlangıç tarihinden sonra askerlik yaptığınızdan borçlanma sadece prim gün sayınızı artırır, emekli olacağınız tarihi değiştirmez. Prim ödemeniz yeterli olduğundan ve emekli olacağınız tarihi değiştirmediğinden askerliğinizi borçlanmanıza gerek yok.

ERKEN ÇÖZÜM İŞVERENLE UZLAŞMAKTIR

Soru: 7 yıldır bir firmada çalışıyordum. Firma 3’üncü değişikliğini yapmış. 3 yıl sigortasız, 4 yıl sigortalı çalıştım. 15 Ocak 2010’da işten çıkartıldım. Hiçbir tazminat ödenmedi. Bu konuyu avukata verdim. Hukuki işlem başlatıldı. Daha erken çözüme nasıl ulaşabilirim? Kamil KÜÇÜKOĞLU

Cevap: İş akdiniz haksız yere feshedildiğinde, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, varsa ücret alacaklarınız, fazla çalışma ücretleriniz ve kullanmadığınız izin sürelerinizin, izin ücretlerinin ödenmesi gerekiyordu. Alamadığınız haklarınız ve sigortasız çalışmalarınıza ilişkin olarak hukuki süreci başlatmışsınız. Daha kısa sürede çözüm, işverenle uzlaşmaktan geçiyor. İşverenle görüşüp, taraflar olarak bir miktar işveren, bir miktar da siz taviz vererek orta yolu bulmanız, her iki taraf için de en hayırlı olanı. Maalesef hukuki süreç tarafların art niyetine de bağlı olarak, o veya bu nedenle uzatılabiliyor. En kötü uzlaşma, en iyi ihtilaftan (davadan) daha iyidir. İşvenle uzlaşmaya çalışmanızda yarar var. Bunun dışında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ve Sosyal Güvenlik Kurumu nezdinde şikâyet hakkınızı kullanabilirsiniz. Ancak, dava açarak hukuki süreci başlatmışsınız. Bu aşamada idari çözüm aramanın pek anlamı kalmamış.

50 YAŞI DOLDURMANIZ GEREKİYOR

Soru: 11 Ekim 1986 SSK girişliyim. Doğum tarihim 10 Temmuz 1965. 600 iş günü askerlik borçlanmamı yaptım. Buna göre ne zaman emekli olabilirim? Celal KURT

Cevap: Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığınız anlaşılıyor. Emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5375 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Askerlik borçlanması dahil toplam 5375 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 50 yaşınızı dolduracağınız 10 Temmuz 2015’te emekli olabilirsiniz.