Giriş
Soru: Annem memur emeklisi. Emekli olduktan sonra, annemin adına, işletmesini kuzeninin yaptığı kuaför salonu açıldı. Annem emekli olduğundan, salonun vergileri daha düşük ödeniyordu. Memurlara tanınan düşük vergi hakkı ortadan kalkınca, annem ayrıldı. Daha sonra SSK’dan annem adına 7000 lira borç olduğunu öğrendik. Kuzeni bizden habersiz bu borcu ödememiş. Bunu kuzenine söyleyince, vergisigorta affı geleceğini, biraz daha beklememiz gerektiğini söyledi. Yaklaşık 1 yıldır bekliyoruz, af çıkmadı. Borç da faiziyle beraber artıyor. Taksit seçeneği de yokmuş. Ne yapmamız gerekir? Annemin emekli maaşına bir haciz uygulaması gelebilir mi? Serkan AKGUN Cevap: Yapılması gereken, prim borcunu bir an önce ödemek. Sorunuzda da belirttiğiniz gibi borç, her ay gecikme zammı olarak artıyor. Ekonomik kriz nedeniyle mükellefler vergi ve prim borçlarını süresinde ödeyemiyor. Toplum yeni bir borç yapılandırılması beklentisine girdi. Esasında yeni bir borç yapılandırılması hem tahsil edilemeyen milyarlarca liralık vergi ve prim alacaklarının tahsili ile Hazine’yi rahatlatır hem de borçlarını ödeyemeyen mükellefleri rahatlatır. Borç yapılandırılması için yasal bir düzenleme gerekiyor. Yasa için de iktidarın kararı gerek. Dolayısıyla, yeniden yapılandırma yasasının ne zaman çıkacağını bilmek mümkün değil. İktidar ne zaman isterse o zaman çıkar.
9000 gün prim ödeme ve 50 yaş şartına tabisiniz
Soru: 4 Mart 1965 doğumluyum. 1 Ocak 1987’de SSK’lı oldum. 720 gün prim ödedim. 1 Ocak 1989’da Bağ-Kur’lu oldum. Halen Bağ-Kur’luyum. Bağ-Kur’a olan prim borçlarımı ödersem emekli olabilir miyim? Olamazsam ne zaman emekli olabilirim? Eren Cevap: Prim borçlarınızı ödeyip hemen emekli olamazsınız. Çünkü emekli olmak için, 25 tam yıl prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. 1 Ocak 2012’ye kadar ara vermeden prim ödeyerek toplam prim ödemenizi 25 tam yıla (9000 gün) tamamlamanız şartıyla, 50 yaşınızı dolduracağınız 4 Mart 2015’te emekli olabilirsiniz.
Daha az primle daha erken emekli olabilirsiniz
Soru: 14 Temmuz 1978 doğumluyum. 1 Temmuz 1998’de SSK’lı oldum. 40 gün prim ödedim. 1 Kasım 2003’ten beri tarım Bağ-Kur’una prim yatırmaktayım. Hangisinden daha erken emekli olabilirim? Ali ALTINOK Cevap: SSK’da 25 yıl sigorta, 5900 gün prim ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. Son 1260 gün (3.5 yıl) primi sigortalı bir işte çalışarak ödemek şartıyla, 5900 gün prim ödemeniz halinde, 14 Temmuz 2035’te emekli olabilirsiniz. Tarım Bağ-Kur’unda emekli olmak için 9000 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. SSK’dan daha az prim ödeyerek daha erken emekli olacağınızdan SSK avantajlı.
Kendi arsası üzerine kiraya vermek için bina yapmak ticari faaliyet değildir
Soru: Bağ-Kur emeklisiyim. Herhangi bir ticari faaliyette bulunmuyorum. 15 yıl önce aldığım arsanın imar uygulaması bitti. Arsaya zemin artı üç kat inşaat izni veriyorlar. Zemine tek dükkan, üstüne de 6 daire yapacağım. İki çocuğum var. Çocuklara birer daire verdikten sonra kalan dört daire ile bir dükkanı satmayıp kiraya vereceğim. Ancak, bu inşaat için tüccar gibi vergiye kaydolup, defter tasdik ettirmem gerektiği söyleniyor. Bu doğru mu? Bugüne kadar pek çok tanıdığım bu şekilde inşaat yaptı. Ne vergiye kaydoldu, ne de defter tasdik ettirdi. Ata PİŞKİN Cevap: Maliye, satma amacı olup olmadığına, inşaat işinin devamlı olarak yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, kendi arsası üzerine konut yanında, işyeri (dükkan, depo, mağaza gibi) inşa edilmesinin, ticari faaliyet olduğu görüşündedir. Maliye’nin bu görüşüne göre, özel inşaatında konutun yanında işyeri de bulunanların, Gelir Vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeleri ve defter tasdik ettirmeleri gerekmektedir. Ancak, Maliye’nin bu görüşüne katılmak mümkün değil. Çünkü bu görüş, hem Vergi Usul Kanunu’na, (VUK) hem de Gelir Vergisi Kanunu’na (GVK) aykırıdır. VUK’un 3’üncü maddesi hükmüne göre, vergilendirmeye olayların gerçek mahiyeti esastır. GVK 37/4’üncü maddesinde de gayrimenkul alım satımı ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların, bu işlerden elde ettikleri kazanç, ticari kazanç sayılmıştır. Kiraya vermek üzere kendi arsası üzerine bina inşa eden biri, inşaat işini devamlı yapmadığından, ticari faaliyette bulunduğunu ve ticari kazanç elde ettiğini ileri sürmek GVK Madde 37/4’e aykırıdır. Ayrıca, kendi arsası üzerine kiraya vermek üzere konut ve dükkan inşa edilmesinde olayın gerçek mahiyeti, ticari kazanç elde etmek değil, gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri) elde etmek olduğundan, Maliye’nin görüşü VUK 3’üncü madde hükmüne de aykırıdır. Hukuk devletlerinde vergilendirme idarenin görüşüne göre değil, kanunlara göre yapılır. Türkiye de hukuk devleti olduğuna göre, Maliye’nin yasalara aykırı olan görüşünü terk etmesinde yarar var. Aksi halde, pek çok dava oluşacağından hem yersiz yere yargının iş yükü artacak hem de dava masrafları üstlenilmiş olacaktır. Bize göre, mükellefiyet kaydı yaptırmanıza da defter tasdik ettirmenize de gerek yok. Şayet bu konuda vergi ve cezaya maruz kalırsanız, mahkemenin salınan vergi ve kesilen cezaları kaldıracağına hiç şüpheniz olmasın.
8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanlar 3600 günle emekli olamıyor
Soru: 1957 doğumluyum. 28 Mart 2003’te SSK’lı oldum. Sadece 30 gün prim ödedim. Ekim 2008’den beri isteğe bağlı sigorta primi yatırıyorum. Bu şartlarda 15 yıl sigorta süresini ve 3600 günü tamamladığımda yaştan emekli olabilir miyim? (Son 1260 günü sigortalı çalışarak). Taner YILDIZ Cevap: 8 Eylül 1999’dan sonra ilk defa sigortalı olanlar 3600 gün prim ödemesiyle emekli olamıyor. SSK’da 25 yıl sigorta süresi, 4500 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemenizi 4500 güne tamamlamanız şartıyla, 25 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız 28 Mart 2028’de emekli olabilirsiniz. 4/b sigortasında (Bağ-Kur) emekli olmak için 15 yıl prim ve 62 yaş şartlarına tabisiniz. Ara vermeden isteğe bağlıya prim ödeyerek, prim ödemenizi 15 yıla tamamlayacağınız Eylül 2023’te 4/b’den emekli olabilirsiniz.
Babanız prim ödemesini 5400 güne tamamlamalı
Soru: Babam 15 Şubat 1951 doğumlu. 26 Haziran 2006’da Bağ-Kur’lu oldu. Askerlik hariç 1260 gün prim ödedi. Ne zaman emekli olabilir? Mustafa BALCI Cevap: Babanızın yaşına göre sigorta başlangıç tarihi çok geç. Bağ-Kur’da 5400 gün prim ödeme ve 62 yaş şartlarına tabi. 4140 gün daha prim ödeyerek, prim ödemesini 5400 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir.
