900 bin liralık deve

Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerindeki illerde yapılan geleneksel deve güreşlerine katılan şampiyon develer, 20 bin ile 500 bin lira arasında alıcı buluyor.

Bir Yörük kültürü olan deve güreşleri Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde kasım ile şubat ayları arasında yapılıyor. Valilikler güreşlere, "Folklorik amaçlı ve güreşen hayvanlara eziyet edilmemesi" şartı ile izin veriyor. Güreşlerde görev yapan urgancılar, hayvanların eziyet görme ihtimali ortaya çıktığı anda develeri birbirinden uzaklaştırıyor.

Genellikle 6 yaşlarında güreşmeye başlayan develer, 25 yaşına kadar güreşebiliyor. Deve sahiplerine, develerinin önceki yıllarda elde ettiği birinciliklere göre bin lira ile 20 bin lira arasında değişen oranda katılım parası, güreşlerde birinci olan deve sahibine ise kupa veriliyor. Toroslar Yörük Türkmen Federasyonu Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Kıvrak, develerin çok kıymetli hayvanlar olduğunu, Türklerin de tarih boyunca güreşi hep sevdiklerini söyledi.

Türklerde yağlı güreşler, boğa güreşleri, deve güreşlerinin bir gelenek haline geldiğine dikkati çeken Kıvrak, güreşlerde kan dökülmediğini, centilmence spor yapıldığını kaydetti. Deve güreşlerinin yüzyıllardır süregelen bir gelenek olduğunu, develerin yürüyüşünde, duruşunda, bakışında asalet olduğunu dile getiren Kıvrak, sahiplerine çok sadık olduklarını, sahibi iyi baktıysa ölen sahibinin mezarı başında ağladıklarını belirtti.

'Sahipleri develerinin elde ettikleri başarılarla mutlu oluyor'

Deve ve boğa güreşlerinin insanla hayvanın yaratılışından beri süregeldiğine ifade eden Kıvrak, "Deve güreşlerinin tarihi bin yılı aşkın. Güreşlerimizden elde edilen gelirle, okul, yol, cami, sağlık ocağı, çeşme, hastane yapılarak kamu yararı sağlanıyor. Yörüklerdeki hayvan sevgisini deve güreşlerinde görebilirsiniz. Her zaman centilmence yarış olur. Burada da bir Allah’a sığınma vardır. Herkes deveyi kendi evladı gibi görür. Deve sahipleri deve açken uyumazlar. Milletimiz bu kadar kıymetli bir hayvanla bu sporu yaşatmaya çalışıyor" dedi.

Develerin çok kıymetli hayvanlar olduğunu, 3-4 daire fiyatı eden develer olduğunu vurgulayan Kıvrak, şunları söyledi: "Sahipleri varını yoğunu harcayarak develerini kıymetli hale getiriyor. Sahipleri develerinin elde ettikleri başarılarla mutlu oluyor. Muğla’da develer 20 bin liradan 500 bin liraya kadar satılıyor. Daha yüksek fiyata satılanlar da oluyor.

500 bin liraya insan 10 katlı ev yapar, ama deveyle daha mutlu olduğu için yatırımını deveye yapıyor. İnsan sevdiğiyle mutlu olur. Yörükler de devesi, boğası, atı ile mutlu oluyor." Muğla Yörük Obaları Derneği Başkanı Orhan Akcan da develerin Yörüklerin kültüründe önemli yer tuttuğunu söyledi. Yörüklerle develerin yüzyıllardır Orta Asya’da, Altay Dağları’ndan Viyana kapılarına kadar iç içe yaşadıklarını anlatan Akcan, Yörüklerin çadırlarını develerine benzettiklerini, çadırlarının develerin sırtlarına benzediğini belirtti.

'3 bin civarıda deve bulunuyor'

Develerin çok vefalı hayvanlar olduğunu dile getiren Akcan, "Güreşler Yörükler için birlik beraberlik anlamını taşır. Herkes burada spor için bulunuyor. Bölgemizde bu güreşler bizim için çok önemli. Sadece ilimizde 400 civarında deve var. Bölge genelinde ise 3 bin civarında deve bulunuyor ve bu sayı gün geçtikçe artıyor. Bunu gelecek nesillere aktarmamız gerekiyor" diye konuştu. Develerin, burçak, saman, kuru üzüm, kuru incirle beslendiğini, suya fazla ihtiyaç duymadıklarını bildiren Akcan, bir devenin yaklaşık 50 yıl yaşayabildiğini kaydetti.

'Bütün varım yoğum bu'

Muğla’nın Yatağan ilçesinde 140 devenin katılımıyla bu yıl 13’üncüsü düzenlenen deve güreşi festivaline İzmir’den devesiyle katılan ve birinci olan 68 yaşındaki Metin Özer, 6 yıldır deve güreşlerine ilgisinin olduğunu kaydetti. "Çılgın Özer" ismini verdiği devesinin 6 yıldan bu yana 100’ün üzerinde güreşe katıldığını ve sadece bir defa yenildiğini vurgulayan Özer, şunları söyledi: "6 yıl önce başladığım devecilik bana her şeyden daha değerli geliyor. Bütün varım yoğum bu. Türkiye’nin bütün bölgelerine yarışlar için çağrılıyorum. Fakat devenin çok yıpranmaması için yarışların hepsine katılmıyorum.

Develerin fiyatı güreş kazandıkça artar. 6 yıl önce arsalarımı satarak 160 bin liraya aldığım deveye şimdi 900 bin lira veriyorlar, fakat satmıyorum. Bu parayı deveme iyi baktığım için veriyorlar.

Sadece güreşlere katılmam için yaklaşık 15 bin lira para öneriyorlar." Deve bakımının kolay olmadığına işaret eden Özer, şöyle dedi: "Yaz aylarında deveme ot yediriyorum, daha sonra kuru gıdalar, arpa ve burçak veriyorum. Deveye bakmak kolay bir iş değil. Ama benim için önemli olan Türkiye’nin en iyi, en çok güreş kazanan devesinin sahibi olmak. İnsan elde ettikleri ile anılır. Bu benim çok hoşuma gidiyor. Malın mülkün benim için hiç önemi yok. Bu çok önemli, bu gurur bana yetiyor."

AA