Bilal Emin Turan

29 Mart 2024, Cuma 07:00

Vadeliden çok kazandıran fonlar

Vadeli mevduat, faizden kazanç sağlamanın en klasik yöntemi. Ancak şu günlerde ‘ters repo’ yatırım ağırlığı yüksek fonların günlük getirisi iştah kabartıyor. Vade derdi ve vergi yok. Üstelik faiz artışları anında bu fon getirilerine yansıyor. Peki ters repo nedir? Nasıl yatırım yapılır? İşte merak ettikleriniz...

MERKEZ’İN KARARIYLA YÜKSELDİ

Merkez Bankası, geçen hafta sürpriz bir kararla politika faizini 5 puan artırarak yüzde 45’ten yüzde 50’ye çıkarmıştı. Banka bununla da yetinmeyip ‘gecelik borçlanma ve borç verme oranlarının (faiz koridoru)’ politika faizine kıyasla artı-eksi 3 puanlık marjla belirlenmesine karar vermişti. Bir başka deyişle Merkez, ihtiyaç halinde faizi yüzde 53’e çekebilecekti. Bu çifte kararla mevduat faizlerinde ibre yukarı döndü ve yüzde 55-57 seviyeleri telaffuz edilmeye başladı.

KAZANCA ÇOK HIZLI YANSIYOR

Yüksek mevduat faizinden yararlanmak için öncelikle mevcut vadenin sona ermesi veya yeni hesap açılması gerekiyor. Ancak günlük TL yatırım fonlarında böyle bir durum söz konusu değil. Günlük faiz işlediği için güncellenen faizler anında fonlara yansıyor. Bu noktada son günlerde özellikle ‘ters repo’ ağırlıklı fonlar dikkat çekiyor. Ters repo içerikli fonların günlük getirisi yüzde 0.15’e dayandı. Yıllık bileşik getiri yüzde 65-66. Yani yüzde 50-55’lik vadeli faizin üzerinde bir oran oluşuyor.

1 GÜNLÜK YATIRIM VE ‘ANINDA NAKİT’ DEMEK

Bir dönem dillerden düşmeyen ‘gecelik repo’ işte bu dönemde yine adından sıkça söz ettirecek gibi. Biz de yatırım mantığıyla ilgili merak edilenleri Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı (Hazine) GMY Etem Öztekin’e sorduk.

27 Mart 2024, Çarşamba 07:00

Enerjisi zirvede yeni yatırımlara hazır

Yenilenebilir enerjinin önemli aktörlerinden olan IC Enterra Yenilenebilir Enerji’nin halka arzına ilişkin talep toplama işlemleri bugün itibarıyla başladı. 9 hidroelektrik santral (HES) yatırımıyla dikkat çeken şirket, rüzgar ve güneş santrallerine odaklandı. Bunun yanında yenilenebilir enerji depolama sistemleri de şirketin radarında.

Yenilenebilir enerji yatırımları son dönemde hızla artıyor. Bu, daha yaşanabilir bir dünya için kaçınılmaz bir dönüşüm. Yeşil enerji yerli kaynaklarla üretim anlamına da geliyor. Akarsular, güneş, rüzgar… Türkiye bu anlamda büyük potansiyele sahip. 100 milyar dolara dayanan enerji kaynaklı döviz açığı ancak yenilenebilir enerji yatırımlarıyla azaltılabilir. Ayrıca ticarette karbon nötr hedeflerini de unutmamak gerekiyor. Söz konusu taahhütlerin yerine getirilmesi için yatırımların daha da artması şart. Son dönemde bu anlamda önemli yatırımlara sahip şirketlerden biri IC Enterra Yenilenebilir Enerji. Şirket, 9 HES santraliyle yılda 1.2 milyar kilovatsaat (kWh) elektrik üretiyor.

3.7 MİLYAR LİRALIK HEDEF

Rüzgar ve güneş enerjisi santrali ile enerji depolama yatırımlarına da hazırlanan IC Enterra, kısa süre önce Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) halka arz için onay aldı. Halka arza ilişkin talep toplama işlemleri ise bugün (27 Mart) başladı ve 29 Mart Cuma günü saat 17:00’a kadar devam edecek. Hisse fiyatının 10 lira olarak belirlendiği arzdan, 3.7 milyar liralık gelir hedefleniyor. Halka açıklık oranının ise yüzde 20.03 olacağı öngörülüyor. Şirketin hedefleri neler? Kaynak nasıl kullanılacak? Yenilenebilir enerji yatırımları neden önemli? Merak edilen tüm bu ayrıntıları IC Enterra Yenilenebilir Enerji Genel Müdürü Taşkın Kızılok’a sorduk. İşte tüm detaylar…

935 BİN HANENİN TÜKETİMİNE DENK

IC Enterra ve hissedarlık yapısı hakkında neler söylersiniz?

IC Enterra, IC Holding’e bağlı yenilenebilir enerji şirketi. IC Grubu’nun yarım asrı aşan enerji, inşaat, altyapı, ulaştırma, turizm ve sanayi tecrübesi bulunuyor. Son yıllarda enerjide yaşanan dönüşümle birlikte sürdürülebilir bir büyümeye katkı sunmayı hedefleyen IC Grubu, yenilenebilir enerji alanındaki yatırımlarını ve projelerini IC Enterra Yenilenebilir Enerji çatısı altında topladı. IC Enterra, IC Holding’in enerji sektöründeki 25 yılı bulan deneyimiyle faaliyet gösteriyor. vMevcut yatırımlarınızla ne kadarlık üretim yapıyorsunuz? Trabzon, Erzincan, Tokat, Mersin, Giresun’da elektrik üretimine devam eden 9 hidroelektrik santralimizin (HES) toplam kurulu gücü 388 megavat (MW). 2023’te HES’lerimiz aracılığıyla ürettiğimiz elektrik ise 1.2 milyar kilovatsaati (kWh) buldu. Bu 935 bin hanenin yıllık tüketimine denk.

23 Mart 2024, Cumartesi 07:00

Hazine arazileri işgalden kurtulsa konut ucuzlar

Konut fiyatlarının yarısının arsa maliyeti olduğunu söyleyen Artaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya, “Bugün Hazine arazilerinin çoğu işgal altında. Bu araziler işgalden kurtulur ve imara açılırsa konut fiyatları da ucuzlar” dedi. Çetinsaya, İstanbul’daki kentsel dönüşüm için de atıl durumdaki 100 bin konuta dikkat çekti.

 

6 Şubat deprem felaketinin üzerinden henüz 1 yıl geçti. Zamanı belli olmasa da her geçen gün yaklaşan bir İstanbul depremi, dönüşümün büyük bir hızla gerçekleşmesini elzem kılıyor ama inşaat maliyetleri buna çok müsaade etmiyor. Bugün bir metrekare inşaatın ülke genelindeki ortalama maliyeti 30 bin lira. Yani 100 metrekare daire için en az 3 milyon liralık maliyet söz konusu. İstanbul’da ise metrekare fiyatı 45 bin lirayı aşıyor.

YÜZDE 50’NİN ALTINA İNMİYOR

Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde gayrimenkul, AVM ve sanayi yatırımları olan Artaş Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya, İstanbul özelinde, arsa bedelinin inşaat maliyetinin yüzde 50’sini bulması sebebiyle büyük bir sıkıntı yaşandığını söyledi. 10 milyon liralık bir evin 5 milyon lirasının arsa bedeli olduğunu belirten Çetinsaya, arsa bedeli düştükçe inşaat maliyetinin de gerileyeceğini ve konutun daha ulaşılabilir olacağını ifade etti.

ARSA MAFYALARI KAPATMIŞ

Çetinsaya, şu noktaların altını çizdi: “Evet, İstanbul’a 600 bin konut yapılması şart. Bu çok doğru bir karar. Keşke İstanbul’un Hazine arazileri arsa mafyalarına kaptırılmasaydı. Hazine arazileri hasılat paylaşımı yoluyla zaman zaman imara açılıyor ama İstanbul’un en değerli yerleri devlet arazisi olmasına rağmen hepsi işgal altında. İstinye Park’ın altındaki mahalle bile Hazine arazisi. Elektrik, su gitmiş. Bedel ödemeden çıkaramıyorsunuz. Bu nedenle kentsel dönüşüm çıkmaza giriyor.”

22 Mart 2024, Cuma 07:00

Cep ekonomisine duygusal dokunuş

Son dönemde açıklanan veriler harcamaların hızla arttığını gözler önüne seriyor. Kredi kartı kullanımı ve hacmi rekordan rekora koşuyor. Alışveriş çılgınlığının önüne geçilemiyor. Büyüme verilerinde bile hanehalkı harcamalarının ağırlığının hayli fazla olduğunu görüyoruz. Çoğu ihtiyaçtan dolayı yapılan harcamaların önemli bir bölümünün de ‘isteklerden’ kaynaklandığını söylemek mümkün.

DENGELERİ ALTÜST EDİYOR

Yani duygulara, o anki ruh haline göre plansız harcamalar yapılıyor. Bu da bireylerin bütçe dengesini altüst ediyor. Peki engel tanımayan gereksiz harcamaların önüne nasıl geçilebilir? Bu işi yoluna koymaya yarayacak psikolojik taktikler var mı? Otokontrol nasıl sağlanır? Nereden başlamalı? Tüm bu konuların ayrıntılarını Psikolojik Danışman Dr. Feyza Çelen’le konuştuk.

BORÇ SARMALININ SONU HÜSRAN

Harcama kontrolü için etkili bir psikolojik telkin var mı?

Kendimizi her konuda ikna edebilmemiz önemli bir beceri. İrademizin varlığını ancak bir şeylerden vazgeçerken, ‘hayır’ derken, bekleme evrelerinde daha çok hissederiz. Harcama kontrolü, bu becerimiz ne kadar gelişmişse o kadar mümkün. Dönem itibarıyla durmak, düşünmek ve yeni bir yol alabilmek gerekiyor. En ciddi sorunun bir borcu öderken başka bir kredi ile kapatmak, birkaç kredi kartı ile ayı döndürmeye çalışmak olduğunu hatırlatmak isterim. Alınan borçların, zamanında ödenememesi ile ilgili durumların olumsuz sonuçlarını görüyoruz.

ANAHTAR SORULAR

17 Mart 2024, Pazar 07:00

Karta yüklenirken iki kere düşünün

Son dönemde kamuoyunda sıkça konuşulan kredi kartı kısıtlamaları tek tek devreye alınıyor. Geçen hafta bazı bankaların nakit avans limitini ve taksit sayısını 3’e indirmesinin ardından dün yeni bir adım geldi. Merkez Bankası’nın kararına göre; karttan nakit avans kullanımı ile kredili mevduat hesabından para çekiminde aylık yüzde 4.42 olan faiz yüzde 5’e çıktı. Gecikme faizi de yüzde 4.72’den yüzde 5.30’a yükseldi.

Merkez Bankası, fiyat istikrarının sağlanması ve enflasyonun dizginlenmesi için son dönemde peş peşe adımlar atıyor. Bu ay içerisinde bu yönde atılan ilk adım kredi büyümelerine yönelik kısıtlamaydı. Bankanın kararına göre; TL ticari krediler için yüzde 2.5 olan aylık büyüme sınırı yüzde 2’ye indirilmişti. İhtiyaç kredilerinde yüzde 3 olan aylık büyüme sınırının yüzde 2’ye düşürülmüştü. Taşıt kredilerinde ise yüzde 2 sınırının korunmasına karar verilmişti.

HEMEN ETKİSİNİ GÖSTERMİŞTİ

Bankalar belirlenen limitlerin üzerinde kredi büyümesi gerçekleştirirse ilave yükümlülüklerle karşılaşacak. Yani bu durum bankaya ek maliyet getirecek. Bu kararla kredi musluklarının kısılması, dolayısıyla kredi kaynaklı iç tüketimin frenlenmesi, yani tüketim kaynaklı enflasyon artışının önlenmesi amaçlanmıştı. Kredi büyümesine yönelik bu hamlenin ardından geçen hafta bankalar hemen harekete geçti. Kararın ilk etkisi de bir kredi türü olan nakit avansta görüldü.

AVANS LİMİTİ YÜZDE 25’LE SINIRLI

Kredi büyümesi hızlı olan bazı bankalar, karttan nakit avans çekim limitini sınırlandırdı ve taksit sayısını düşürdü. Karttan taksitli çekimde vade 12 aydan 3’e indirildi. Taksitli nakit çekim limiti de kart limitinin yüzde 25’i ile sınırlandırıldı. Daha önce bu limit de kart limitinin yüzde 80’i kadar uygulanıyordu. Merkez Bankası’ndan dün yeni bir hamle geldi. Banka nakit avans ve kredili mevduat hesaplarına uygulanacak aylık faiz oranlarını yüzde 4.42’den yüzde 5’e çıkardı (yıllık bileşik yüzde 112.9’a denk). Karar 16 Mart itibarıyla geçerli olacak.

15 Mart 2024, Cuma 07:00

Düzenli birikimle ikinci emekli maaşı

Geleceğe yönelik planlı birikim yapma konusunda en güçlü enstrüman Bireysel Emeklilik Sistemi (BES). 10 yıl ve daha önce BES’e girenler ikinci emekli maaşını bağlatmaya başladı. Bu kapsamda 265 bin 672 kişi emeklilik hakkını kullandı. SGK’dan da emekli olanlar şimdi çift maaş alıyor. Peki BES’ten nasıl emekli olunur? Emekli olunca maaş bağlatmak mı, toplu para almak mı avantajlı? Detayları araştırdık...

Tasarruf anlayışına bambaşka bir boyut getiren Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 2001 yılından beri hayatımızda. BES’teki sıçrama ise 2013 yılında devlet katkısının devreye girmesiyle sağlandı. Geleceğe dönük planlama anlayışının gelişmesi, yüzde 30’luk devlet katkısı, yatırılan paranın her türlü piyasa aracında (altın, gümüş, hisse, döviz, faiz gibi) değerlendirilebilmesi, çocuklar için de hesap açılabilmesi BES’e ilgiyi her geçen gün artırıyor.

812 MİLYAR LİRAYI AŞAN FON

Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) açıkladığı 12 Mart 2024 verilerine göre; gönüllü katılımcı sayısının 8 milyon 883 bin 871 olduğu (1.2 milyonu 18 yaş altı) BES’te toplam fon büyüklüğü ise 822.8 milyar liraya yükseldi. Birikimler BES’te hızla artmaya ve değerlenmeye devam ederken diğer yandan sistemde 10 yıl kalma ve 56 yaş şartını tamamlayanlar emekli maaşını almaya başladı. 265 bin 672 kişi emeklilik hakkını kullandı.

PLANLARKEN NELERE DİKKAT EDILMELİ?

Emeklilik dönemindeki nakit ihtiyaçlarınız için kullanmaya başlayacağınız birikimleri geri almayı planlarken cevabını vermeniz gereken en temel soru, bu birikim ile kaç yıl gelir alabileceğiniz olmalı. Öncelikle emeklilik döneminizdeki temel ihtiyaçlarınız ile diğer harcamalarınız için size gerekli olacak tutarı hesaplamalısınız. SGK’dan aldığınız emekli maaşınız ya da başka bir geliriniz varsa, bu gelirin yeterliliğini de değerlendirmelisiniz.

KISMİ TOPLU ÖDEME

BES’te 10 yıl ve 56 yaş şartını tamamlayanlar hemen sistemden çıkmak zorunda değil. İsteyenler katkı payı ödemeye devam ederek yüzde 30’luk devlet katkısıyla birikimlerini katlayabilir. İsteyenler birikimlerinin bir kısmını çekip birikim yapmayı sürdürebilir. Dileyenler de birikimlerden ihtiyacı kadar tutarı çekip kalanının planlı şekilde belirlenen dönemlerde kendisine ödenmesini isteyebilir. Bir başka deyişle BES, hem birikim yaparken, hem emekli olurken birçok seçenek ve kolaylık sağlıyor.

08 Mart 2024, Cuma 07:00

Sağlık ve eğitim gideri varsa kira vergisi düşer

Kira geliri için ay sonuna kadar beyanname verilecek. Beyanname verirken dikkat edilecek ayrıntılar cepten çıkacak parayı da düşürebiliyor. Örneğin; kiralık konut için yapılan masraflar dışında mülk sahibinin kendisi ve ailesi için yaptığı sağlık, eğitim ve sigorta harcamaları indirim konusu yapılabiliyor.

TESPİT ETMESİ ÇOK KOLAY

2023 yılında elde edilen kira geliri, 21 bin liralık istisna tutarını aşıyorsa beyanname verilmesi gerekiyor. Hem kiracıların verdiği bilgiler hem de tapu, banka ve sigorta kuruluşlarından sağlanan verilerle evin kirada olup olmadığı rahatlıkla tespit edilebiliyor. Geçen haftaki yazımızda kira beyannamesi doldururken ‘getiri’ ve ‘götürü’ gider yöntemlerinden hangisinin, hangi durumda tercih edilirse avantaj sağlayacağını detaylıca açıklamıştık.

BU TERCİHLERE DİKKAT!

İki yöntemi kısaca hatırlayalım... Götürü gider yöntemi tercih edildiğinde istisna tutarı çıkarıldıktan sonra kalan tutardan yüzde 15 daha indirim yapmayı sağlıyor. Gerçek gider yöntemiyle ise evle ilgili yapılan asansör, yalıtım, kombi, ankastre masrafları kira gelirinden indirilebiliyor. Ayrıca ev krediyle alınmışsa faiz ödemeleri de gider olarak gösterilebiliyor. Yine ev, 2019’dan sonra alındıysa evin satın alma bedelinin yüzde 5’i gider olarak hesaba dahil ediliyor.

DETAYLICA OKUMALISINIZ

Konuta yapılan harcamaların dışında mülk sahibinin kendisi, eşi ve çocukları için yaptığı bazı harcamalar da gider olarak gösterilebiliyor. Bu yazımızda bunun detaylarını paylaşacağız. ‘Hazirbeyan.gib.gov.tr’ internet adresine girince göreceğiniz beyanname ekranında ‘istisna’, ‘gider’ gibi bölümlere yazılan her bir tutar kira gelirinin düşmesini sağlıyor. Bunlar arasında özellikle eğitim, sağlık ve hayat sigortası gibi harcamalar dikkat çekiyor.

5’İNCİ BÖLÜMÜ ATLAMAYIN!

01 Mart 2024, Cuma 07:00

Kira vergisinde ince hesap

Evi kirada olan milyonlarca vatandaş bu yıl kira beyannamesi verecek. Kira geliri beyan ederken seçilecek yöntem, istisna tutarları, kirada olan evin kredi borcu ve evle ilgili yapılan harcamalar, cepten çıkacak vergiyi direkt etkiliyor. Hangi detayların, kimin için daha avantajlı olduğunu araştırdık.

1 NİSAN’A KADAR SÜRE VAR

Vergi daireleri, özellikle bu yıl kira geliri elde edenleri sıkı takibe aldı. Banka hesaplarından faturalara kadar birçok para hareketini takip eden maliye, kiracılardan da bilgi topluyor. Özetle 2023 yılında kira geliri elde edenlerin vergi beyannamesinden kaçma şansı yok. Beyanname verme işlemleri ise bugün itibarıyla başlıyor ve 1 Nisan’a (31 Mart hafta sonuna rastladığı için) kadar devam edecek.

ÇAPRAZ SORGULAMA YAPILIYOR

Kira gelirine ilişkin beyanlar; nüfus, tapu, banka, sigorta şirketleri gibi kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgilere göre oluşturulan hazır beyan sistemi (hazirbeyan.gib.gov.tr) ile mobil uygulama üzerinden veya vergi dairelerinden yapılabiliyor. Hazır beyan sistemine e-Devlet şifresiyle girdiğinizde adınıza hazırlanmış beyannameler ekrana yansıyor. Gerekli kontrolleri yapıp onaylarsanız, ödeyeceğiniz vergi otomatik olarak hesaplanıyor.

TEK KONUT İSTİSNASI VAR

Her yıl konut kira beyannamesi verirken belli bir istisna tutarı belirleniyor. Buna göre; geçen yıl konut kiralarından elde edilmiş gelirlerin 21 bin liralık kısmı vergiden muaf tutulacak. İstisna sadece tek konut için geçerli. Kira geliri 21 bin liralık istisnanın altındaysa beyanname verilmeyecek. Örneğin; aylık 1.700 lira kira geliri olan bir mülk sahibi 20 bin 400 lira gelir sağlıyor. Bu tutar, 21 bin liranın altında olduğundan beyan etmeye gerek yok.

KREDİ TAKSİTİ ÖDENIYORSA AVANTAJLISINIZ