Giriş
Soru: 1972’de Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde göreve başladım. 657 sayılı kanuna tabi, devlet memuru olarak Aralık 1979’a kadar çalıştım. Bu tarihte istifa ederek ayrılıp tazminatımı almadan İzmir Ticaret Odası’nda göreve başladım. İzmir Ticaret Odası özel sandık, SSK veya 657’ye tabi değil. 1994’te ticaret odasından emekli oldum. Emekli olurken ziraat fakültesindeki 7 yıllık hizmetim, yıl olarak hizmet yılına sayıldı ancak tazminata dâhil edilmedi. Yeni çıkan bir kanunla, devlet memurluğundan geçmiş yıllarda istifa ile ayrılanların çalışma yıllarına ait tazminatlarının ödeneceğini duydum. Bu noktada nasıl bir yol izlemem gerektiğini belirtirseniz sevinirim. Ayşe Hülya DİNÇEL Cevap: Anayasa Mahkemesi, sizin gibi memuriyetten ayrıldıktan sonra, SSK’lı, Bağ-Kur’lu veya özel emekli sandıklarına tabi çalışmaları nedeniyle hizmet birleşmesi yaparak emekli olanlara, hizmetlerine ilişkin emekli ikramiyesi ödenmesine mani olan 2829 sayılı kanunun 12’nci maddesindeki ibaresini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. İptal kararını da 5 Haziran 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan iptal kararında yasal boşluk doğmaması için idareye yasa yapması açısından süre vermek için kararının yayım tarihinden bir yıl sonra yürürlüğe girmesi öngörüldüğünden, iptal kararı 5 Haziran 2010’da yürürlüğe kondu. Ancak idare bu tarihe kadar yapması gereken yasal düzenlemeyi, 19 Haziran 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5997 sayılı yasa ile yaptı. Ve hukuka aykırı şekilde geriye dönük olarak 1 Haziran 2010’dan itibaren yürürlüğe koydu. Ancak, yapılan düzenleme sizin gibi emekli ikramiyesini alamayanlara hiçbir hak getirmiyor. Çünkü, Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği, 2829 sayılı kanunun 12’nci maddesindeki ibare, bu kez Emekli Sandığı Kanunu’nun 89’uncu maddesine kondu. Böylece eski uygulamanın devamı sağlandı. Muhtemelen bu yasa da Anayasa Mahkemesi’ne götürülecek ve iptal edilecek. Ancak bu durum bugün için kimseye bir şey kazandırmıyor. Sonuç olarak bugün için emekli ikramiyesi almanız mümkün değil.
Evde bakım parası aylığı için ağır engel ve düşük gelir şart
Soru: Dedem 76 yaşında ve herhangi bir Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı olarak emeklilik ve sigortası yok. Şu anda dedem alzheimer hastası ve bakıma muhtaç durumda. Dedeme ninem bakıyor. Ninem de herhangi bir Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı değil, ev kadını. Köyde dedemin üzerine tapulu tarlalar var. Ninemin üzerine herhangi bir şey kayıtlı değil. Bu tarlalardan kazandıkları parayla tam olarak geçimlerini sağlayamıyorlar. Ninem bakım parası alabilir mi? Alırsa nereye müracaat etmesi gerekmektedir? Bu konuda ne yapmalıyız? Ömer TEMEL Cevap: Evde bakım parası alabilmesi için dedenizin, sürekli başka birinin bakımına muhtaç derecede malul (ağır engelli) olması ve aile içinde kişi başına düşen aylık gelir tutarının 363 liradan az olması gerekiyor. Dedeniz bu şartları taşıyorsa, nineniz asgari ücret tutarında evde bakım parası alabilir. Evde bakım aylığı için bulunduğunuz yerdeki il/ilçe sosyal hizmetler müdürlüğüne başvuru yapmanız gerekiyor.
Eşiniz eksik günlerini Bağ-Kur’a ödeyip SSK’dan emekli olabilir
Soru: Eşim 8 Eylül 1963 doğumlu. 8 Eylül 1981’de Bağ-Kur’lu oldu. 260 gün prim ödedi. 20 Ocak 1990’da SSK’lı oldu. 1 Haziran 2006’da isteğe bağlı SSK’lı oldu. 1 Nisan 2009’da çalışarak prim ödemeye başladı. 4020 gün prim ödemesi var. İşten ayrılıp kalan gününü isteğe bağlı öderse, SSK’lı olabilir mi? Nihal OSKAY Cevap: Eşiniz emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5075 gün prim ödeme ve 46 yaş şartlarına tabi. 795 gün daha prim ödeyerek, Bağ-Kur dahil 4280 gün olan prim ödemesini 5075 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. İsteğe bağlı prim ödemesi Bağ-Kur’a sayılsa da eşiniz isteğe bağlıya 1260 günden az prim ödeyeceğinden, emekli olmak için Bağ-Kur şartlarına tabi olma riski yok. Eşiniz eksik günlerini isteğe bağlı olarak ödese de SSK’dan emekli olabilir.
Asgari ücretli kapıcının eline 646.42 lira geçecek
Soru: Asgari ücret 1 Temmuz 2010’dan itibaren arttı. Yeni asgari ücrete göre, apartmanda kapıcı olarak çalışan birinin eline ayda kaç lira geçecek? ŞEKİP Cevap: 16 yaşından büyüklere uygulanan asgari ücret 1 Temmuz 2010’dan itibaren aylık 729 liradan 760.50 liraya yükseltildi. Konut olarak kullanılan binalarda kapıcı olarak çalışanların ücretleri Gelir Vergisi ve Damga Vergisi’nden müstesna tutulduğundan, asgari ücretle çalışan diğer kişilere nazaran ellerine daha fazla para geçmektedir. 1 Temmuz 2010’dan itibaren, kapıcının brüt 760.50 lira olan asgari ücretinden 106.47 lira sigorta primi (malullük -yaşlılık ve ölüm sigortaları) 7.61 lira işsizlik sigortası primi olmak üzere toplam 114.08 lira kesinti yapıldıktan sonra eline net 646.42 lira geçecek.
200 gün askerlik borçlanmasıyla bir yıl erken emekli olabilirsiniz
Soru: 15 Haziran 1964 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 10 Haziran 1987. Halen sigortalı olarak çalışıyorum. 18 ay askerlik borçlanmamı ödersem, ne zaman emekli olabilirim? Cafer ÖLMEZ Cevap: Askerlik yaptığınız tarihi belirtmemişsiniz. Sorunuzu sigorta başlangıç tarihinden önce askerlik yaptığınız varsayımına göre cevaplandırıyoruz. Askerlik sürenizin 200 gününü borçlanırsanız, başlangıç tarihiniz 200 gün geri gider ve emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabi olursunuz. Toplam 5300 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 49 yaşınızı dolduracağınız 15 Haziran 2013’te emekli olabilirsiniz.
SGK başlangıçtan önceki doğum için borçlanma yaptırmıyor
Soru: 14 Ağustos 1989’da Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç ettim. 26 Mayıs 1990’da doğum yaptım. Sigorta başlangıç tarihim 21 Ekim 1995. Doğum borçlanması yapabilir miyim? Gülnaz KASAP Cevap: Yasada açık hüküm olmamasına karşın Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), sigorta başlangıcından önceki doğumlar için borçlanma yaptırmıyor. SGK’ya göre doğum borçlanması yapamazsınız. Ancak, iş mahkemesine dava açarak, yargı yoluyla doğum borçlanması yapma şansını deneyebilirsiniz.
135 gün daha prim ödedikten sonra emekli olabilirsiniz
Soru: 1 Mart 1963 doğumluyum. SSK Girişim 18 Mayıs 1981. Prim ödemem 1140 gün. Bağ-Kur girişim 26 Mayıs 1986’dan 2005’e kadar, 19 yıl 2 ay 5 gün prim ödedim. 2005’ten sonra da sigortalı çalışarak 1125 gün prim ödedim. Askerliğimi borçlanırsam ne zaman emekli olurum? Borçlanmazsam ne zaman emekli olurum? Şu an çalışmıyorum. Sadettin KALKAN Cevap: 135 gün daha sigortalı çalışarak prim ödeyip, 2005’ten sonra 1125 gün olan prim ödemenizi 1260 güne tamamlamanız halinde, SSK’da emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5075 gün prim ödeme ve 46 yaş şartlarına tabi olursunuz. Sigortalı çalışarak 135 gün prim ödedikten sonra, aranan şartları sağlamış olacağınızdan, istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi borçlanmanıza gerek yok.
