Giriş
Soru: Emekli Sandığı’na tabi olarak 6 yıl çalıştım. 1 Ağustos 2008’de SSK’dan emekli oldum. Anayasa Mahkemesi’nin 5 Şubat 2009 tarih, 2005/40 esas ve 2009/17 sayılı kararı ile 2829 sayılı yasanın 12’nci maddesini iptal etmesi ve hizmet sürelerini birleştirmesi nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) 15 Haziran 2010’da müracaat ederek devlet memurluğunda geçen sürelere ait adıma emekli ikramiyesi ödenmesi isteğime, 19 Haziran 2010 tarihli ve 27616 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 5997 sayılı kanun ve 190 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 14’üncü maddesi gereği olumsuz yanıt verildi. Anayasa Mahkemesi’nin 5 Haziran 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan kararı için hükümete bir yıl içinde yeni bir düzenleme yetkisi verdiği halde, bu süre geçtikten sonra eskisine benzer bir yasa çıkartılması karşısında ne gibi bir işlem yapabilirim? Asım GÖZAÇAN Cevap: Emekli ikramiyesi ödenmesine mani olan kanun hükmü, Anayasa Mahkemesi’nce Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edildi. 19 Haziran 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5997 sayılı yasa ile hukuka aykırı şekilde geriye dönük olarak 1 Haziran 2010’dan itibaren iptal edilen hüküm, bu kez Emekli Sandığı Kanunu’nun 89’uncu maddesine kondu. Böylece eski uygulamanın devamı sağlandı. Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesi halinde muhtemelen yeni düzenleme de iptal edilecek. İdare mahkemesine, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararını gerekçe göstererek, yeni düzenlemenin de (5434 sayılı Kanun’un 89’uncu maddesine 5997 sayılı yasa ile eklenen hükmün) Anayasa’ya aykırılığı iddiası ile dava açarak, emekli ikramiyenizin ödenmesi yönünde bir karar talep edin. Mahkeme, Anayasa’ya aykırılık iddianızı haklı bulur da olayı Anayasa Mahkemesi’ne taşırsa, yeni düzenleme de iptal edilebilir. Çünkü, Anayasa mahkemesi, daha önceki düzenlemeyi Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmişti. Ancak yetkililer sanki kanun yeri nedeniyle iptal etmiş gibi, 2829 sayılı kanunun 12’nci maddesindeki iptal edilen ibareyi bu kez 5434 sayılı Kanun’un 89’uncu maddesine koydular.
Primi dolduran dul kadını emekli eden yasa yok
Soru: Temmuz 1989’da SSK girişim var. Yaklaşık 2 yıl sonra primlerimi tamamlamış olacağım. Ardından 4 yıl beklemem gerekiyor. Dul kadınların primlerini tamamladıktan sonra emekli olabileceklerine ilişkin bir yasa var mıdır? Var ise boşanmış ve çocuklu kadınların dul kabul edilip edilmediklerini öğrenebilir miyim. Emine TUNA Cevap: Dul kadınların prim gününü tamamladıklarında, emekli olmak için aranan yaş haddini doldurmadan emekli olacaklarına dair bir kanun yok. Emekli olmak için aranan prim gün sayısını doldurduktan sonra, emekli aylığı bağlanması için maalesef aranan yaş haddini de doldurmanız gerekiyor. Dul tanımının emekli olmanıza faydası yok. Ancak bilgi olarak belirtmemiz gerekirse, boşanmış çocuklu kadın dul kabul edilir.
5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabisiniz
Soru: 1969 doğumluyum. Temmuz 1987’de Bağ-Kur’a girişim var. Sadece 26 gün prim ödedim. Mayıs 2003’ten beri de SSK’lıyım. Emeklilik yaşım nedir? Ve kaç gün daha prim ödemem gerekir? Orhan CENGİZ Cevap: Temmuz 1987 başlangıcınıza göre emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5375 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. 2740 gün daha prim ödeyerek, Temmuz 2010 sonu itibarıyla 2635 gün olan prim ödemenizi 5375 güne tamamlamanız şartıyla, 2019’da 50 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez
Soru: Şirketimizde çalışan bir eleman, yıllık ücretli izin kullanmak istemiyor. İzin yerine ücretini ödememizi istiyor. Elinden bir yazılı belge alarak izin yerine izin ücreti verebilir miyiz? Emrullah HATİP Cevap: Yıllık ücretli izin hakkı vazgeçilmez haklardandır. Dolayısıyla çalışan, izin hakkından vazgeçemez. Çalışan talep etse dahi izin yerine izin ücreti veremezsiniz.
Emekli aylığınıza nafaka dışındaki borçlar için konan hacizleri kaldırtabilirsiniz
Soru: 26 yıl devlet memurluğu sonucunda 2007’nin sonunda emekli oldum. 20 Mayıs 2008’de eşimden boşandım. Eşim aylık 700 lira nafaka borcum nedeniyle emekli aylığıma haciz koydurdu. Bireysel kredi taksitlerimi ödeyemez oldum. Şu anda emekli maaşımda 5 tane haciz var. Herhangi bir ek gelirim veya ikinci bir işim yok. Yaklaşık 8 aydır elime tek kuruş para geçmiyor. Tamamen çaresizim. Ne yapar da bu hacizlerden maaşımı kurtarabilirim? Abdullah KASAP Cevap: Emekli aylığı prim ve nafaka borcu dışındaki borçlar için, emeklinin muvafakatı olmadan haczedilemez. Şayet nafaka dışındaki borçlar için emekli aylığınıza haciz konulması için muvafakat vermemişseniz, bulunduğunuz yerdeki icra hakimliğine ‘haczedilemezlik şikayeti’nde bulunduğunuzda, aylığınıza konan hacizler kaldırılır.
İşverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilirsiniz
Soru: Doğum tarihim 27 Kasım 1978, sigortalı işe başlama tarihim 1 Haziran 1996 olup, 3800 gün prim ödemem var. 1 Şubat 2000’den beri aynı işyerinde görev yapmaktayım. Kendi isteğim doğrultusunda görevimden ayrılmak istiyorum. Talep edebileceğim sosyal haklar neler? Rengin GÜNEŞ Cevap: Kendi isteğinizle işten ayrıldığınızda kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alamazsınız. Tam tersi işverene ihbar önelinde bulunmadan önce ayrılırsanız, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalırsınız. İşverene ihbar tazminatı ödememek için, işten ayrılmadan 8 hafta önce işverene işten ayrılacağınızı ihbar etmeniz (bildirmeniz) lazım. İşten ayrılırken, çalışma süresince kullanmadığınız yıllık izinler varsa, izin sürelerinin ücretini alırsınız. Varsa ücret alacaklarınızı ve fazla çalışma sürelerinizin ücretini alabilirsiniz. Ancak, 3600 gün den fazla prim ödemeniz olduğundan, işten 15 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız 1 Haziran 2011’den sonra ayrılmanız halinde, kıdem tazminatınızı da alabilirsiniz. Ayrıca ihbar tazminatı da ödemezsiniz. Bunun için yapmanız gereken, bulunduğunuz yerdeki sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünden alacağınız ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazını işverene ibraz etmekten ibarettir.
