Giriş
Soru: İşyerimde her gün 7 saat fazla mesai yapıyorum. Maaşta hiçbir fark alamıyorum. Ne yapmalıyım? Tolgahan KAHRAMAN Cevap: Haftalık 45 saatten fazla olan çalışma süreleri ‘fazla çalışma’ sayılıyor. Ancak günde en fazla 11 saat çalışılabilir. 11 saati aşan çalışma yasaya aykırı. Ayrıca yılda 270 saatten fazla çalışma yaptırılamaz. Fazla çalışma için işçinin onayının da alınması gerekir. Diğer taraftan fazla çalışma ücreti, saatlik ücretin yüzde 50 fazlasıdır, süresi içinde ücretle birlikte ödenmesi gerekir. Sorunuza göre bu kuralların hiçbirine uyulmamış. Fazla çalışma ücretinin ödenmemesi, işçiye haklı nedenle iş akdini fesih hakkı verir.
[[HAFTAYA]]
Haklı nedenle iş akdini fesheden işçi kıdem tazminatını ücret ve fazla çalışma ücretlerini alarak işinden ayrılabilir. Şayet fazla çalışmanızı ve ücretinizin ödenmediğini kanıtlayabiliyorsanız, iş akdinizi feshedip, kıdem tazminatınızı ve ücret alacaklarını talep edebilir, ödenmemesi halinde dava açarak, alacaklarınızı yargı yoluyla almaya çalışabilirsiniz. Ayrıca, şikâyet hakkınızı da kullanabilirsiniz. Bölge çalışma müdürlüğüne şikâyette bulunmanız halinde iş müfettişleri, işyerinde hem kayıtlar üstünde inceleme yapar hem de çalışanlardan ifade alarak fazla çalışma olup olmadığını, ücretinin ödenip ödenmediğini tespit ederek, fazla çalışma ücretlerinizin ödenmesi yönünde işlem tesis ederler. İşverenden mesai ücretlerinizi talep edin. Ödemediklerinde, şikâyet hakkınızı kullanacağınızı ve dava açacağınızı belirttiğinizde, işveren fazla çalışma ücretinizi ödeyecektir.
Asgariden prim ödenmişse doğum borçlanması emekli aylığını artırmaz
Soru: Eşim 21 Ekim 1966 doğumlu. 1989’da SSK’lı oldu. Ekim ayında yaşından emekli olacak. 1993’te doğum yaptı. Doğum borçlanması yapmasının ne faydası olur? Emekli maaşında ne kadar bir artış olur? Ertan SARAÇAYDIN Cevap: Doğum yapmasının faydası olup olmayacağı eşinizin çalışma hayatı boyunca ödediği prime esas kazanç tutarlarının ortalamasına ve prim sayısına bağlı. Bu bilgiler olmadan sorunuza net cevap vermek mümkün değil. Ancak, genel bilgi verebiliriz: Eşiniz prime esas kazancın alt sınırı üstünden (796.50 lira) prim ödemişse, doğum borçlanmasının emekli aylığına hiçbir yararı olmaz. Ancak, prime esas kazancın üst sınırı üstünden (5.177.25 lira) veya üst sınıra yakın bir tutar üstünden ödemişse, doğum borçlanması aylık bağlama oranını artıracağından, emekli aylığını bir miktar artırabilir.
Primi 5000 güne tamamlamalısınız
Soru: 1964 doğumluyum. 1977’de SSK’lı oldum. 3987 gün primim var. Askerliğimi ödersem ne zaman emekli olabilirim? Fikret YAMAN Cevap: 25 yıl sigorta, 5000 gün prim ve 44 yaş şartlarına tabisiniz. Askerlik sürenizi (18 ay kabul edilmiştir) borçlanıp, 473 gün de prim ödeyerek priminizi 5000 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
51 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz
Soru: 18 Eylül 1967 doğumluyum. 1 Ocak 1990- 10 Ekim 2006 arasında Emekli Sandığı’nda çalıştım. 8 Şubat 2007’de SSK’lı oldum. Ne zaman emekli olurum? Eğer askerlik borçlanmasını yaparsam hangi yıl emekli olurum? N.TÜRKOĞLU Cevap: Sorunuzu askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız varsayımına göre cevaplandırıyoruz. 8 Şubat 2007’den itibaren aralıksız prim ödemişseniz, askerliğinizin iki ayını borçlanmanız halinde, başlangıç tarihiniz iki ay geri gider ve 25 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 51 yaş şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 18 Eylül 2018’de emekli olabilirsiniz.
25 yıl prim ve 49 yaş şartına tabisiniz
Soru: 13 Aralık 1965 doğumluyum. 1 Ocak 1989’da Bağ-Kur’lu oldum. Askerlik borçlanmamı yapmadım? Prim borcum bulunmuyor. Ne zaman emekli olabilirim? Kadir SUSKUN Cevap: Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yapmış olmalısınız. Askerliğinizi (18 ay kabul edilmiştir) borçlanmanız halinde, 25 yıl prim ve 49 yaş şartlarına tabi olursunuz. 1 Temmuz 2012’ye kadar ara veremeden prim ödeyerek priminizi 25 yıla tamamlamanız şartıyla 13 Aralık 2014’te emekli olabilirsiniz.
Kıdem tazminatı için 25 yıl süre ve 4500 gün prim gerek
Soru: 2000 yılında işe girdim. 15 yılı aynı işyerinde doldurmam koşuluyla tazminatımı alarak işten ayrılabilir miyim? Selcan ERK Cevap: Emekli olmak için aranan sigorta ve prim şartlarını sağlayanlar, kıdem tazminatı alarak işinden ayrılabiliyor. 7000 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Yaş haddinden emekli olmak için de 25 yıl sigorta, 4500 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Kıdem tazminatı alabilmek için ya 7000 gün prim ödemeniz ya da 4500 gün prim ödeyip 25 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız 2025’i beklemeniz gerekiyor. 8 Eylül 1999 ve daha önce sigortalı olsaydınız, 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim şartlarını birlikte sağladığınız tarihte, kıdem tazminatını alarak işinizden ayrılabilecektiniz. 8 Eylül 1999’dan sonra ilk defa sigortalı olduğunuzdan, kıdem tazminatı alabilirsiniz.
Askerliğinizi borçlanırsanız 20 ay erken emekli olursunuz
Soru: 24 Şubat 1957 doğumluyum. 4 Aralık 1989’da SSK’lı oldum. 6932 gün primim var. Askerlik borçlanmasını yaparsam ne zaman emekli olurum? Fevzi KILIÇ/KIRIKKALE Cevap: 25 yıl sigorta, 5525 gün prim ve 52 yaş şartlarına tabisiniz. Yaş şartını sağlamış durumdasınız. Priminiz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 25 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız 4 Aralık 2014’te emekli olabilirsiniz. Askerlik sürenizi (20 ay kabul edilmiştir) borçlanmanız halinde, başlangıç tarihiniz 20 ay geri gider ve 25 yıl sigorta, 5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabi olarak, 25 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız 4 Nisan 2013’te emekli olabilirsiniz. Askerlik borçlanması 20 ay erken emekli olmanızı sağlar.
