Giriş
Soru: 30 Mayıs 2011 tarihli ‘Sigortalı çalışan kız çocuğu Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alabilir’ başlıklı yazınızda babası vefat edip, özel sektör ya da devlet kurumunda, örnek olarak SSK sigortalı çalışan yetim kız çocuğu, babasından dolayı Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alabilir’ denilmiş. Fakat ben geçen aylarda babamın vefatından dolayı, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) yetim aylığı almakta iken sigortalı olarak işe başladım. Bu haftada sigorta kaydım yapıldığında, ekranda yetim aylığımın kesildiğine dair uyarı geldi. Peki şu an böyle bir yasa var mı? Ben nereye başvurup sigortalı çalışırken aynı zamanda da emekli yetim aylığımı tekrar geri alıp devam ettirebilirim? Tuğba KARAKAYA ÖV Cevap: Yetim aylığı alıp almamanız babanızın tabi olduğu Sosyal Güvenlik Kurumu’na göre değişiyor. Sözünü ettiğiniz yazımızda da belirttiğimiz gibi Emekli Sandığı, sigortalı çalışan kız çocuğuna ana veya babasından dolayı yetim aylığı öder.
[[HAFTAYA]]
Dolayısıyla babanız Emekli Sandığı mensubu ise, sigortalı çalışmanızdan dolayı yetim aylığınız kesilmez. Yetim aylığınız memur olarak çalışmanız veya evlenmeniz halinde kesilir. Bunlar dışındaki nedenlerle kesilmez. Ancak, Bağ-Kur’dan veya SSK’dan yetim aylığı alıyorsanız, sigortalı çalışmaya başladığınızda yetim aylığınız kesilir. Bu durum yasalar arasındaki farklılıktan kaynaklanıyor.
Şirket ortağı olursanız aylığınızdan yüzde 15 destek primi kesilir
Soru: Makine mühendisiyim. Nisan 2001’de SSK’dan emekli oldum. Şimdi emekli olanlara göre maalesef düşük maaş alıyorum. Ek ödemelerle birlikte 998 TL almaktayım. İki sorum olacak: 1- İş mahkemesine eski ve şimdiki emekli maaşlarının farklılığını ileterek dava açarsam aradaki farkı hak edebilir miyim? 2- Malum maaşım düşük, zor geçiniyorum. Bir arayış içindeyim. Mevcut bir limitet şirkete ortak olursam veya yeni bir limitet şirketi kurarsam maaşım azalır mı? Azalırsa ne kadar olur? SGK’ya bildirmem gerekiyor mu? Eğer bildirilecekse ikamet adresime mi yoksa işyeri adresine yakın SGK’ya mı bildirilir? Abidin ERKOL Cevap: 1) Maalesef emekli aylıklarının geneli düşük. Aylığınızı yükseltmek için dava açmanıza gerek yok. Bu konuda açılmış pilot dava var. O davanın neticesine göre dava açarsınız. Nitekim emekli dernekleri de üyelerine, dava açmamalarını, açılmış olan pilot davanın neticesini beklemelerini önermektedir. 2) Limitet şirkete ortak olursanız veya yeni bir limitet şirket kurarsanız, emekli aylığınızdan, aylığınızın yüzde 15’i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilmesi gerekir.
Emekli olma şartlarınızı değiştirmediğinden askerliği borçlanmanıza gerek yok
Soru: Doğum tarihim 1 Ocak 1967 ve SSK girişim 20 Ocak 1985. Yaklaşık 3 yıl çalıştıktan sonra askere gittim. Şu ana kadar toplam 7000 gün prim ödemem var. Acaba ne zaman emekli olabilirim? Askerliği borçlanarak daha erken emekli olma şansım var mı? Ziya KONUK Cevap: Emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5225 gün prim ödeme ve 48 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de, 48 yaşınızı dolduracağınız 1 Ocak 2015’te emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığınızdan, borçlanma sadece priminizi artırır. Emekli olma şartlarınızı değiştirmez. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, askerliğinizi borçlanmanıza gerek yok.
1260 gün prim ödeyip 48 yaşı doldurmalısınız
Soru: 1 Haziran 1968 doğumluyum. 4 Ocak 1985’teki sigorta girişimde 85 gün, 1993’teki sigorta girişimde 208 gün, 1 Ocak 1998’de Bağ-Kur’lu oldum. Bağ-Kur’u 10 Mayıs 2011’de terk ettim. 12 Mayıs 2011’de sigortalı çalışmaya başladım. Kalan emeklilik sürem nedir? Ne zaman emekli olabilirim? Hakan ÖZER Cevap: 10 Mayıs 2011’de başladığınız sigortalı çalışmanızla 1260 gün prim ödemeniz halinde SSK’da emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5225 gün prim ödeme ve 48 yaş şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, 1260 günden sonra prim ödemeseniz de, 48 yaşınızı dolduracağınız 1 Haziran 2016’da emekli olabilirsiniz.
Askerliğinizi borçlanırsanız 2012, borçlanmazsanız 2014’te emeklisiniz
Soru: 5 Aralık 1962 doğumluyum. 16 Haziran 1989’dan beri Bağ-Kur’luyum. Askerlik borçlanması yapmadım. Ne zaman emekli olabilirim? Tansel ÖZ Cevap: Emekli olmak için, 25 tam yıl prim ödeme ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Ara vermeden prim ödemeniz halinde, toplam prim ödemenizi 25 tam yıla tamamlayacağınız 16 Haziran 2014’te emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız anlaşılıyor. Askerlik sürenizi (18 ay kabul edilmiştir) borçlanmanız halinde, askerlik süreniz kadar erken emekli olabilirsiniz. (16 Aralık 2012’de)
Emekli ikramiyesi almadan memuriyetten ayrılabilirsiniz
Soru: 14 Ocak 1973 doğumluyum. 30 Ağustos 2011’de 20 yıllık fiili hizmetimi tamamlıyorum. Yaş engeline takılıyorum. Lakin ayrılmak istediğimde emekli ikramiyemi alabilecek miyim? S.CAN Cevap: Sorunuzdan Emekli Sandığı’na tabi kadın memur olduğunuz anlaşılıyor. 20 yıllık fiili hizmet sürenizi dolduracağınız 30 Ağustos 2011’de isterseniz işinizden ayrılabilir ve emekli olacağınız yaş haddinin dolmasını çalışmadan bekleyebilirsiniz. Ancak, işten ayrıldığınızda emekli ikramiyesi alamazsınız. Emekli ikramiyenizi, emekli aylığınızın bağlanacağı 48 yaşınızı dolduracağınız tarihte alabilirsiniz.
Emekli eş dul aylığı olarak vefat eden eşinin aylığının yüzde 50’sini alır
Soru: 19 Eylül 1949 doğumlu bir kadınım. 1 Mayıs 1992’de Esnaf Bağ-Kur’lu oldum. 30 Haziran 1998’de Bağ-Kur’dan çıktım. 2220 günüm var. 1 Temmuz 1998’de SSK’lı oldum, 10 günlük SSK’m var. 1) Yaş haddinden SSK’dan emekli olabilmem için hangi yolu izlemeliyim? 2) Ne zaman emekli olabilirim? 3) Maaşım ne kadar olur? 4) Ayrıca SSK emeklisi iki eşten birinin vefatı halinde, diğeri vefat eden eşinin maaşını alabiliyor mu? 5) Alıyorsa tamamını mı alıyor? F.ÖZDEN Cevap: 1) SSK şartlarıyla emekli olabilmek için, 1250 gün daha prim ödeyerek 10 gün olan prim ödemenizi 1260 güne tamamlamanız gerekiyor. 2) Emekli olabilmek için sigortalı çalışarak 1370 gün daha prim ödeyip, 2230 gün olan prim ödemenizi 3600 güne tamamlayacağınız tarihte SSK’dan yaş haddinden emekli olabilirsiniz. (15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabi olarak) 3) 3.5 yıl sonrasının verileri bugünden bilinmediğinden, aylığı hesaplamamız mümkün değil. Muhtemelen taban aylık bağlanır. 4) Eşlerden birinin vefatı halinde hayatta kalan eşe dul aylığı bağlanır. 5) Hayatta kalan eş, emekli olduğundan dul aylığı olarak, vefat eden eşinin aylığının yüzde 50’sini alır.
