Giriş
Soru: 41 yaşında bir erkeğim. Hiçbir gelirim ve işim yok. Sosyal güvencem ve mal varlığım da yok. Yani mağdur durumdayım. Benim gibi mağdur durumda 35 yaşında bir de erkek kardeşim var. Kısa süre önce annem vefat etti. Vefat eden annemim Bağ-Kur emekli maaşı vardı. Acaba Devlete ve ilgili kurumlara müracaat etsek, rahmetli annemim Bağ-Kur emekli maaşını kardeşimle bana bağlarlar mı? Fatih YELKE Cevap: Bağ-Kur, 18 yaşını, orta öğretim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurana kadar erkek çocuklara, ana veya babalarından dolayı yetim aylığı bağlar. Ayrıca, sosyal güvencesi olmayan malul çocuklara da yaş şartı aramadan yetim aylığı bağlar. Malul durumunuz olmadığından ve belirtilen yaş hadlerini aşmış olduğunuzdan, annenizden dolayı yetim aylığı alamazsınız. Yetim aylığı bağlanmasında mal durumunun ve sosyal güvenlik kurumlarından alınan aylık dışındaki gelirlerin bir önemi bulunmuyor.
Bağ-Kur’dan daha erken emekli olursunuz
Soru: 30 Ocak 1961 doğumluyum. 1986’dan 70 günlük sigortam var. 14 Mayıs 1988’de Bağ-Kur’lu oldum. Askerliğimi 8 ay olarak 1991’de yaptım. Sigortadan daha önce emekli olmama imkan var mı? Bağ-Kur’dan ne zaman emekli olurum? Hakan ÖZPINAR Cevap: Bağ-Kur’da emekli olmak için, 25 tam yıl prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Askerlik sürenizi borçlandıktan sonra ara vermeden prim ödemeniz halinde, prim ödemenizi 25 tam yıla tamamlayacağınız Temmuz 2012’de emekli olabilirsiniz. Primi ödenen son yedi yılda, fazla prim ödenen kurumdan emekli olunduğundan, SSK’dan emekli olmanız için sigortalı çalışarak en az 1260 gün (3.5 yıl) prim ödemeniz gerekiyor. Sonuç olarak SSK’dan daha geç emekli olursunuz.
Bağ-Kur’lular doğum borçlanması yapamıyor
Soru: Eşim 6 Şubat 1966 doğumlu. 1 Ocak 1990’da esnaf Bağ-Kur’lu olarak işe başladı. 25 Aralık 2005’te esnaf Bağ-Kur’unu bıraktı. O zamandan bu yana hiçbir yere prim ödemedi. Kasım 1990 ve Kasım 1996’da doğum yaptı. Bağ-Kur’a 15 yıl 12 ay 25 gün prim ödemesi var. Ne zaman, nereden ve nasıl emekli olabilir? İbrahim UZUN Cevap: Eşiniz emekli olmak için, 20 tam yıl prim ödeme ve 46 yaş şartlarına tabi. 4 yıl daha prim ödeyerek, 16 yıl olan prim ödemesini 20 tam yıla tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Bağ-Kur sigortalılarının doğum borçlanması yapma hakkı olmadığından, eşiniz doğum borçlanması yapamaz. Ayrıca, bundan sonra prim ödemese de 15 tam yıl prim ödeme ve 56 yaş şartlarına tabi olarak, 56 yaşını dolduracağı 6 Şubat 2022’de emekli olabilir.
Emekli engelli raporu alarak aylığını yükseltemez
Soru: 1998’de kalp krizi geçirdim. 2000’de de normal şartlarla SSK’dan emekli oldum. 2008’de yüzde 57 engelli raporu aldım. Bu raporla SSK’ya başvursam emekli maaşımda herhangi bir artış olur mu? Nihat Mine Cevap: Emekli aylığı bağlanan birinin daha sonra engelli hale gelmesi ve engelli raporu almasının, almakta olduğu emekli aylığına herhangi bir etkisi olmaz. Engelli raporunuzla emekli aylığınızı yükseltmeniz mümkün değil.
KDV daire satış bedelinin içindedir, müteahhit ayrıca KDV isteyemez
Soru: Üç yıl önce müteahhitten aldığım daire bana yeni teslim ediliyor. Müteahhit, fatura düzenleyeceğini belirterek sözleşmedeki daire satış bedeli üstünden yüzde 18 de Katma Değer Vergisi (KDV) istiyor. KDV fiyatın içinde değil mi? Müteahhidin istediği KDV’yi ödemek zorunda mıyım? Zorundaysam, KDV oranı yüzde kaçtır? Mete ÇAKIR Cevap: 22 Seri No’lu KDV Genel Tebliği’ne göre, nihai tüketiciye yapılan satışlarda, mal fiyatının KDV içinde belirlenmesi gerekiyor. Nihai tüketici olduğundan, müteahhidin daire fiyatını KDV içinde belirlemesi gerekir. Sözleşmede ‘KDV fiyata dahildir veya hariçtir’ gibi bir saptama yoksa, KDV sözleşmede belirlenen fiyatın içinde olduğundan, başka bir ifadeyle daire bedeli KDV’li bedel olduğunda, müteahhit daire tesliminde ayrıca KDV isteyemez. Müteahhit daire fiyatının içinden, yüzde usulü ile KDV’yi ayrıştırarak fatura düzenlemesini, daire bedeli artı KDV toplamını, sözleşmedeki daire fiyatına eşitlemesi lazım. Daire teslimlerinde KDV oranı dairenin net alanına göre değişiyor. Net alanlı 150 metrekareye kadar olan dairelerde KDV oranı yüzde 1, 150 metrekare ve üstündeki dairelerde ise KDV oranı yüzde 18’dir.
Birden fazla yerden kuruma bildirilme zarar değil yarar sağlar
Soru: Makine mühendisiyim. Benim adıma iki farklı iş yapan firma tarafından sigorta primi yatırılabilir mi? Yatarsa sorun olur mu? Bu durum, emekli olunca emekli maaşımın artmasını ve daha erken emekli olmamı sağlar mı? Ahmet YILDIRIM Cevap: Adınıza iki firma değil 12 firma da prim yatırabilir. Çünkü, sigortalılar birden fazla yerde çalışabilir. Fiili çalışma olması kaydıyla, çalışanın birden fazla yerden SGK’ya bildirilmesinin hiçbir sakıncası yok. Aksine faydası var. Bildirilen günlerin tamamı 30 gün olarak dikkate alınır. Birden fazla yerde çalışma nedeniyle kuruma ödenen primler toplamı, prime esas kazancın üst sınırı üzerinden hesaplanacak prim miktarını aşarsa, aşan kısmın tamamını talep etmeniz halinde geri alabilirsiniz. Talep tarihinizi takip eden bir ay içinde fazla ödenen prim iade edilir. (işçi hissesi) Her ay kuruma birden fazla yerden bildirilmeniz, erken emekli olmanızı sağlamaz. Ancak, bildirilen kazanç tutarlarına ve süresine bağlı olarak, emekli aylığı tutarınızı yükseltebilir.
48 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz
Soru: 29 Kasım 1964 doğumluyum. 1981’de SSK’lı oldum. SSK’ya 586 gün prim ödedim. 1984’te askere gittim. Askerlik borçlanmamı yaptım. 27 Eylül 1987’de memuriyete girdim. Toplam 23 yıllık memuriyetim var. 19 ay olan askerlik süremi borçlandım. Ne zaman emekli olabilirim? Salih ÇARKACI Cevap: Sigorta başlangıç tarihinizi bildirmemişsiniz. Sorunuzu 1 Nisan 1981’den önce sigortalı olduğunuz varsayımına göre cevaplandırıyoruz. Emekli olmak için, 25 tam yıl fiili hizmet süresi ve 48 yaş şartlarına tabisiniz. Fiili hizmet süresi şartını sağladığınızdan, 48 yaşınızı dolduracağınız 29 Kasım 2012’de emekli olabilirsiniz.
Bağ-Kur emeklisi kız çocuğu SSK’dan yetim aylığı alamaz
Soru: 13 Ocak 2010’da bir okurunuzun yönelttiği sorudaki durumu tersinden de cevaplarsanız çok memnun olurum. Bağ-Kur’dan isteğe bağlı olarak emekli olup maaş almakta olan bekar bir kadın, merhum babasının SSK maaşını alamaz mı? A. Kasım SONKAYA Cevap: Bağ-Kur’dan emekli aylığı alan kız çocuğu, ana veya babasından dolayı SSK’dan yetim aylığı alamaz. Aktif çalışarak veya isteğe bağlı prim ödeyerek emekli olma, bu durumu değiştirmiyor. Ancak, Bağ-Kur’da emekli aylığı alan kız çocuğunun ana veya babası, Emekli Sandığı mensubu olsaydı, yetim aylığı alabilirdi. Çevrenizde bu durumda olan kişiler sizi yanıltmasın. Emekli Sandığı ile Bağ-Kur ve SSK yasalarındaki farklılık böyle bir sonuç doğuruyor.
