Giriş
Soru: Babadan kız çocuğuna yüzde kaç maaş bağlanır? Tek kişi alıyorsa maaş tutarı ne kadardır? Nazan KENT Cevap: Kız çocuğunuzun babasından dolayı ne kadar yetim aylığı alacağı, babasının tabi olduğu sosyal güvenlik kurumuna göre değişir. Örneğin, baba Emekli Sandığı mensubuysa, kız çocuktan başka dul yetim aylığı alan yoksa, kız çocuğunun aylık bağlama oranı yüzde 50’dir. Taban aylık uygulaması nedeniyle bağlanacak en az aylık tutarı da 664 liradır.
EVDE BAKIM AYLIĞI İÇİN ENGELLİNİN GELİRİNE BAKILMASI GEREKİYOR
Soru: Yüzde 90 engelli bir kardeşim var. Evde bakım parası alabilir miyiz? Bankada paramız var. Evimiz de var. Bu durumda evde bakım parası alabilir mıyız? Bankadaki para evde bakım parası almamıza engel mi? Eşim emekli. 2000 lira maaş alıyor. N.K. Cevap: ‘Bakıma Muhtaç Engellilerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik’ hükümlerine göre, evde bakım aylığı almak için aile içi kişi başına düşen aylık gelir toplamının asgari ücretin net tutarının üçte ikisinden (362.96 liradan) az olma şartı aranıyor. 2000 lira gelirinizden başka geliniz yoksa, idarenin uygulamasına göre, evde 6 kişiden fazla kişiyseniz, bakım aylığı alabilirsiniz. 5 veya daha az kişiyseniz, kişi başına düşen aylık gelir tutarı, net asgari ücret tutarının üçte ikisinden fazla olduğundan evde bakım aylığı alamazsınız. Bu uygulama idarenin söz konusu yönetmeliğe göre yaptığı uygulama. Oysa yasa tamamen farklı. Konuyla ilgili 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu’nun Ek 7’nci maddesi hükmüne göre, kişi başına düşen aylık geliri hesaplarken engellinin, varsa eşi ve çocuklarının gelirlerinin dikkate alınması gerekiyor. Geliri olmayan engellinin, annesinin, babasının, kardeşlerinin veya bakımını sağlayan akrabalarının veya akraba olmayan kişilerin gelirinin bir önemi bulunmuyor. Engelli kardeşinizin geliri yoksa, eşinizin ve sizin gelirinizin, bakım aylığı almanız için yasaya göre bir engel bulunmuyor. Bakım aylığı talebinde bulunun. Aylık bağlanmaması durumunda, idare mahkemesine dava açmanız halinde, bakım aylığını yargı yoluyla alacağınızı düşünüyoruz.
Gayrimenkul satış kazancında alışta ödenen KDV maliyete eklenir
Soru: Daire satışında doğan Gelir Vergisi ile iki sorum olacak: 1) İktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde satılan gayrimenkullerde, satış değeri tapuda kayıtlı alış değerinden yüksek ise Gelir Vergisi doğuyor. Ancak tapuda yazan alış değeri içerisinde satıcı firmaya ödenen KDV gözükmüyor. Vergi dairesi, iktisap bedeli olarak dairenin alışı sırasında ödenen KDV’yi maliyet unsuru olarak dikkate alır mı? 2) Daire çıplak alınmış ve daire sahibi evin içini kendi yaptırmışsa (döşemeler, boya, kombi, kalorifer petekleri, banyo, mutfak, dolaplar gibi) yapılan harcamaları evin maliyetine ekleyebilir mi? İsmail AYDOĞAN/Ankara Cevap: 1) Gerçek kişiler, satın aldıkları daire için ödedikleri KDV’yi ve tapu tescilinde ödedikleri Tapu Harcı’nı alış bedeline ekleyebilirler. Ayrıca daireyi satın alma tarihinden itibaren 5 yıl (1 Ocak 2007’den önce iktisap edilenler 4 yıl) içinde elden çıkarırlarsa, vergilendirilecek safi kazancı hesaplarken, elden çıkarma dolayısıyla yapılan her türlü giderler (örneğin, emlakçıya ödenen komisyon gibi), ödenen vergi ve harçları (örneğin satışta ödenen Tapu Harcı gibi) kazançtan düşebilir. 2) Daireyi müteahhitten bitmemiş şekilde alıp içini kendi yaptıranlar, yaptıkları harcamaları faturalandırmak suretiyle iktisap bedeline ekleyebilirler.
Resmi nikah yapmadığınız sürece yetim aylığınız kesilmez
Soru: Vefat eden babamdan dolayı Emekli Sandığı’ndan maaş alıyorum. Dini nikahla evlendim. Gelinlik fotoğrafım var. Şikayet olursa maaşıma bir sakıncası olur mu? N.K. Cevap: Resmi nikah yapmadığınızdan evli olmayıp, nikahsız bir beraberlik yaşamaktasınız. 5334 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nda bu durumda olanların yetim aylıklarının kesileceğine dair bir hüküm yok. Resmi nikah yapmadığınız ve memur olarak çalışmaya başlamadığınız sürece yetim aylığınız kesilmez.
Emekli aylığı vergi borcu içinde haczedilemez
Soru: Bağ-Kur emeklisiyim. Maliye’ye bir miktar borcum var. Bu borçtan dolayı emekli maaşıma bankalara bloke koymuşlar. Maaşımı alamıyorum. Ne yapabilirim? Zeki ÇAMLIBEL Cevap: 5510 sayılı Kanun’un 93’üncü maddesindeki özel düzenleme nedeniyle emekli aylığına nafaka ve prim borcu dışındaki borçlar için haciz konamıyor. Vergi borcu olması bu durumu değiştirmez. Bulunduğunuz yerdeki icra hakimliğine ‘haczedilemezlik’ şikayetinde bulunun. Ayrıca haciz koyan vergi dairesine itirazda da bulunabilirsiniz.
Emekli olarak sevk edilirken ikramiyeniz ödenmiştir
Soru: Eylül 1992’de astsubay olarak Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katıldım. Aralık 2001’de res’en emekli işlemine tabi tutuldum. Bu son çıkan emekli ikramiyesi ile ilgili herhangi bir hakkım var mıdır? İsmail AYEKEN Cevap: Emekli ikramiyesi ödenmesine mani olan hüküm, Anayasa Mahkemesi’nin iptal etmesi üzerine, 19 Haziran 2010’da yürürlüğe konan 5997 sayılı Kanun ile Emekli Sandığı Kanunu’nun emekli ikramiyesini düzenleyen 89’uncu maddesinde yapılan değişiklikle tekrar getirildi. Ancak, iptal edilen hükmün yeni yasa ile tekrar getirilerek emekli ikramiyesi ödenmesinin önüne geçilmesinin sizin durumunuzla ilgisi yok. Çünkü, siz res’en emekliye ayrılırken toptan ödeme adı altında bir para ödenmiştir. O paranın içinde emekli ikramiyeniz de vardır. Ne bugün ne de ileride emekli olduğunuzda memuriyet hizmetlerinizden dolayı emekli ikramiyesi almanız söz konusu olmaz.
Bugün sigortalı olan 5400 gün prim ödeyip 63 yaşı doldurmalı
Soru: Babam 1955 doğumlu. Çiftçi ve sigortası yok. 2000 yılında geçirdiği bir kaza sonucu bir ayağında iki adet platin var. Yüksek derecede şeker hastası. Çalışmasına büyük derecede engel teşkil ediyor. Şu anda sigortalı olmasını istiyoruz. En yakın sürede babam nasıl emekli olabilir? Hangi kuruma müracaat edelim? Murta CİNİK Cevap: Babanız en erken Bağ-Kur’dan emekli olabilir. Bağ-Kur’da yaş haddinden emekli olmak için 5400 gün prim ve 63 yaş şartlarına tabi. Bağ-Kur’a isteğe bağlı olarak prim ödemeye başlayıp, prim ödemesini 5400 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Askerlik süresini borçlanması halinde, askerlik süresi kadar az prim ödeyeceğinden, askerlik süresi kadar erken emekli olur.
