Tatiller, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığımız için vazgeçilmez. Gelin bu güzel tatil gününün beyne faydasına bakalım...
Özellikle Ramazan Bayramı gibi özel zamanlar, yenilenmek ve sevdiklerimizle kaliteli zaman geçirmek için mükemmel bir fırsat. Zaten, günümüzün hızlı tempolu yaşamında, tatil artık sadece bir lüks değil, genel sağlığımız için adeta bir ihtiyaç. Bilim adamları da bu konuda benimle hemfikir: Tatil yapmak sadece ruhumuza değil, beynimize de iyi geliyor.
SEYAHAT ETMEK NEDEN MUTLU EDİYOR?
Öncelikle, şunu bir düşünelim; neden yeni bir yer görmek, yeni insanlarla tanışmak, belki biraz macera peşinde koşmak bizi bu kadar mutlu ediyor? Psikologlar buna ‘Easterlin paradoksu’ diyor. Yani, evet, para mutluluk getiriyor ama bir yere kadar. Sonrasında ne mi oluyor? Alışıyoruz. Benim de lisans üniversitem olan Cornell Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Dr. Thomas Gilovich’in de yaptığı bir araştırmaya göre, insanlar başlangıçta aldıkları yeni şeyler ve yaşadıkları deneyimlerden aşağı yukarı aynı düzeyde mutluluk alıyorlar. Ama zaman geçtikçe, o yeni şeylere olan ilgi azalıyor, deneyimlerden alınan keyifse daha da artıyor.
STRES ATMADA BİR NUMARA
Günlük rutinler, iş stresi, ev işleri derken bazen kendimizi bir çarkın içinde dönüyor gibi hissedebiliriz. İşte tam bu noktada devreye tatil giriyor. Yeni yerler görmek, yeni insanlarla tanışmak, belki de hiç denemediğimiz bir sporu denemek bizi yeniliyor. Günlük hayatın streslerinden uzaklaşmak, zihnimizin ve bedenimizin yenilenmesini sağlıyor. Yani aslında seyahat etmek, sadece yeni yerler görmek değil, aynı zamanda kendimizi yenilemek, belki de kendimizi yeniden keşfetmek için bir fırsat. Tabii tatil demek, sadece uzak diyarlara gitmek değil. Bazen bir hafta sonu kaçamağı, hatta bir günü sadece kendimize ayırmak bile bize tatil gibi gelebilir.
BEYNİMİZİ NASIL ŞEKİLLENDİRİYOR?
Bir zamanlar bilim insanları, beynimizin sadece çocukken şekillendiğini düşünürdü. Ama artık biliyoruz ki bu doğru değil. Beynimiz, hayatımız boyunca değişebiliyor, gelişebiliyor. Bu olaya ‘nöroplastisite’ diyoruz. Alışılagelmişin dışına çıkmak, yeni yerler keşfetmek, yeni bir dil öğrenmeye çalışmak bile beynimizin daha iyi çalışmasını sağlayabilir. Yani, tatil sadece eğlenmek için değil, aynı zamanda zihinsel sağlığımız için de önemli.
Bayrama sayılı gün kaldı. Ramazan Bayramı, derin manevi anlamlar taşıyan bir dönem olmasının yanı sıra, dinlenmek, sevdiklerimizle vakit geçirmek veya tatil yapmak için değerlendirdiğimiz bir zaman. Bu özel zamanı, güzel anılar bırakacak şekilde değerlendirelim ve bayramda para konuşmayalım.
AİLE GÜÇ KAYNAĞIMIZ
Aile bağları kariyerimizde, para sıkıntılarımızda, sevinçlerimizde veya hayatla mücadelede güç verir. Sevgi dolarız onlarla. Paramızı daha iyi yönetebilmemiz için sevilmek, değerli hissetmek de bize güç verir. Aile bizim destek ünitemizdir. Bir tatil ya da etkinlik planın varsa bile, değer verdiklerinle birlikte vakit geçirmek için zaman yaratmayı unutma. Çünkü ağaç köklerinden beslenir ve hepimizin bu duyguya çok ihtiyacı var.
SOFRA BÜTÇESİ
Aileyi yemeğe davet etmek, bayramın olmazsa olmazlarından ancak bu, mutlaka pahalı bir ziyafet anlamına gelmez. Bayram sofrasında misafirlerini en güzel şekilde ağırlamak istemen normal ama abartma. Hem israf olmasın hem cebin yanmasın. Önemli olan o sofralardaki hoş sohbetler ve yemeklere katılmış özen, yaratıcılık!
ÇİKOLATA UÇUŞTA
Tüm dünyada kakao fiyatları hiç olmadığı kadar artmış durumda. Bu da çikolata fiyatlarına yansıyor. İklim değişikliği sebebiyle yeteri kadar üretim olmadığı için fiyatlar tüm dünyada iki ayda iki katına çıktı (bizde enflasyon da cabası tabii). O sebeple, dikkat derim! Eğer bayram ziyareti yapacaksan, illa çikolata götürmek zorunda değilsin. Ev sahibine küçük ama anlamlı bir hediye götür. Bu, baktıkça seni hatırlayacağı bir saksı çiçek ya da onun için evde yaptığın bir tatlı da olabilir.
KREDİ KARTI LİMİTİ
Bahar resmen geldi, gündüzler uzamaya başladı. Şimdi yenilenme ve tazelenme zamanı. Hadi gel; cebine de tazelik getirmek için para durumunu gözden geçirelim.
1-BÜTÇE: Ayın sonuna yaklaşırken, geçmiş harcamalarını önüne bir koy. Bakalım hangilerini hayatından çıkarmak sana iyi gelecek. Kullanmadığın abonelikler, üyelikler, yüksek tarifeler, gereksiz harcamalar. Hadi iş başına.
2-BORÇLARDA FERAHLAMA: Borçlar ne durumda? Düzenli ödüyor musun, yeni borç yaratmamaya gayret ediyor musun? İyi borç yapacaksan, ödeme planını çıkardın mı? Masraflardan biraz kısıp borç kapatmaya ne dersin?
3-YATIRIM ÇİÇEKLERİ: Hesaplarında bahar çiçekleri açıyor mu? Yatırımlarının getirisine baktın mı? Değişiklik yapman gerekiyor mu? BES (Bireysel Emeklilik) birikimini sorguluyor musun, getiriler nasıl olmuş?
4-YAZ PLANI: Tatil herkesin hakkı. Düzenli olarak senede bir hafta tatil yapanların kalp krizi riski yüzde 30 düşüyor. Yazın tatile gitmeyi düşünüyor musun? Şimdiden ‘bilmiyorum’ deme, paranı ayırmaya başla. Uzun kısa fark etmez, ne kadar erken plan yapar ve hazırlanırsan o kadar kârlı çıkarsın.
5-AKILLI ALIŞVERİŞ: Emin ol, gardırobundaki eşyalar sana 5 sene yeter. Sezon değişiyor, mağazalarda kampanyalar, vitrinlerde yenilenmeler… Bunlar aklını çelmesin. Geçen bahar/ yaz sezonunda aldıklarını hatırla. Onları da bir heves almıştın. Yenilerine gerçekten gerek var mı?
6-SADELEŞME: Zenginlik, en az şeye istek ve ihtiyaç duymaktır. Havaların ısınmasıyla üstümüzdeki fazlalıkları atarken, yaşamımızdaki fazlalıklardan da arınma zamanı. Belki de artık kullanmadığın eşyaları satmanın zamanı geldi. Hadi harekete geç.
7-ZİHİNDE ARINMA
Bugün sizlere de ilham olacağına inandığım bir başarı öyküsünü paylaşmak istiyorum. Finansal iyi olmak bizim elimizde, yeter ki isteyelim, peşinden gidelim.
‘‘Bazen umutsuzluğa bazen de fazlasıyla umuda doğru çalkalanan süreçleri, eşimle birlikte atlatmak paha biçilemezdi’’ diyen takipçim ve ücretsiz mobil uygulamam Monay’ın kullanıcısı Ozan Bayram, yaşadıklarını uzun uzun anlattı. Ben de sizin için özetledim. Hadi gelin; bu harika hikayeye bir bakalım…
İLK YILLAR
Her şey 2013-2014 yıllarında, sizin radyo programlarınızı dinlememiz ve gazeteden takip etmemiz ile başladı. O dönemde eşimle birlikte küçük tasarruflar yapıyor, döviz ve altın alıyorduk. Sizin yazılarınız, bizi daha stratejik düşünmeye ve ileriye yönelik planlar yapmaya teşvik etti.
BES İLE TANIŞMA
Sizin yazılarından, BES (Bireysel Emeklilik Sistemi) hesabı açmanın önemini öğrendik. Henüz 25 yaşındayken BES hesabı açtık ve mümkün olan en düşük miktarlardan başlayarak birikim yapmaya başladık. Bu, bize uzun vadede çok büyük faydalar sağladı.
ORTAK HEDEF
Ramazan ayı, bolluk bereket ayı. Manevi yenilenme yanında finansal disiplin ve bilinçlenme için de bir fırsat. Gelin bu güzel döneme hakkını verelim, ekonomik olarak da gelişelim, yenilenelim.
RASTGELE İYİLİK
İki elimiz var, biri almak biri vermek için. Araştırmalar gösteriyor ki insan verdikçe mutlu oluyor. Maddi imkanlarımız ne olursa olsun, para, zaman, sevgi, ne verebilirseniz verin. Planlı programlı değil, rastgele yapın. Paylaşmanın ve yardımlaşmanın önemini hatırlatan özel bir zamandayız.
ŞÜKRETMEK BOLLUKTUR
Bolluk ve berekete açılan kapıdır sahip olduklarımızı yüceltmek. Sağlık, aile, eğitim, ev, ne varsa. Var olana şükretme alışkanlığı, Ramazan’ın bize öğrettiği değerlerden biri. Hem finansal hem manevi huzur getirir.
KÖTÜ ALIŞKANLIK PARA KAYBI
Plato demiş ki “Kendini yöneten dünyayı yönetir.” Nefsi terbiye etmek için bir şanstır bu ay. Hem kendimizi hem cebimizi korumak için bu zamana güzel bir başlangıç yapalım. Zaaflarınız da bütçede yer tutuyor unutmayın.
İSTEKLER
Yarın 8 Mart Dünya Kadınlar Günü... Kadınların finansal bağımsızlığını kutlayalım ve güçlendirilmiş bir gelecek için birlikte adım atalım. İşte benden kadınlara 8 para önerisi...
1-KENDİ DEĞERİNİ BİL: Beceri ve yeteneklerinin kıymetini bilmiyor kadınlar. Zam isteyemiyor, kendi ile ilgili konularda pazarlık yapmıyor, takdire bırakıyor. Hatta bazen değeri bilinmeyen ortamlarda kalmaya devam ediyor.
Senin kıymetini bilen ortamları araştır, bul ve orada bir çiçek gibi aç!
2-BAĞIMSIZ OL: Finansal bağımsızlık, özgürce hayat seçimleri yapabilmen için anahtardır. Bu yüzden, kendi gelirini elde etme ve finansal kararlarını kendin alabilme gücünü geliştir.
Kız çocuğu yetiştirirken kendi kendilerine yetmelerini, yaptıkları evlilik veya sürdürdükleri kariyerde ekonomik sebepleri değil kendi istedikleri seçimleri yapmalarını teşvik edelim.
3-GELECEĞİNİ GARANTİ ALTINA AL: Güvenli ve konforlu bir gelecek için şimdiden plan yap. Emeklilik fonlarına katkıda bulunarak ve sağlık sigortası gibi önlemler alarak geleceğini güvence altına al.
Ömür uzadı artık. 100’lü yaşlar bile normal olmaya başladı. Küpü akarken doldur.
4-PARANI AKILLICA YÖNET:
Alışverişe çıkmak, para harcamak bir rahatlama getiriyor, iyi hissettiriyor mu? Aslında bazen evet, bazen hayır. Bilimsel araştırmalara göre hangi harcama mutluluk getirir beraber bakalım...
GEÇİCİ TATMİNLER, KALICI MUTLULUKLAR: Plansız, anlık harcamalar geçici tatminler yaratırken, uzun vadeli planlamayla, gerçekten önem verdiğin şeylere harcamak mutluluk getiriyor.
HEDONİK ADAPTASYON: Araştırmalara göre; yeni satın alınan eşyalara zamanla duyarsızlaşıyoruz ve mutluluk seviyemiz başlangıç noktasına dönüyor.
DENEYİMLERE YAPILAN HARCAMALAR: Deneyimler üzerine yapılan harcamalar, maddi eşyalara yapılan harcamalara kıyasla daha fazla mutluluk getiriyor. Çünkü deneyimler, kişisel gelişimi ve sosyal bağları güçlendirmeyi sağlıyor.
BAĞIŞ YAPMANIN MUTLULUĞU: Başka birine yardım için yaptığımız harcamada, beynimizin ödülle ilgili bölgesi aktive oluyor. Beynimiz, lezzetli bir yemek yemiş ya da iyi bir ödül kazanmışız gibi tepki veriyor.
SEÇİCİ HARCAMALAR: Daha azına sahip olmanın, daha yüksek bir yaşam tatmini ile bağlantılı olduğunu gösteren çalışmalar var. Minimalist bir yaşam tarzı stresi azaltıp mutluluğu artırıyor.
ÇEVREYE YATIRIM YAPMANIN MUTLULUĞU: Tüketim alışkanlıklarını çevre dostu olacak şekilde değiştirenler, dünya için faydalı olduklarını hissederek mutluluğu yakalayabiliyor.
KİŞİSEL GELİŞİM HARCAMALARI:
Borsa Yatırım Fonları (BYF), finans piyasalarında son yıllarda öne çıkan ve yatırımcıların ilgisini çeken araçlardan biri haline geldi. Gerek çeşitlilik, gerekse sunduğu avantajlarla, yatırımcı portföylerinde önemli bir yer tutmaya başladı. O zaman haydi, BYF konusuna detaylıca bakalım...
NEDİR?
Borsa Yatırım Fonları, hisse senedi, tahvil, kıymetli maden gibi çeşitli varlıklara yatırım yaparak, bu varlıkların performansını takip eden endeksleri baz alır. Yatırımcılarına da baz aldıkları fonların performansını yansıtır. ETF (Exchange Traded Funds) diye de bilinen bu fonlar, endeksteki varlıkları, ağırlıklarına göre portföylerine ekleyerek, adeta endeksi kopyalar. Bu sayede, yatırımcılar tek bir ürünle, bir endekse yayılmış çeşitlilikte yatırım yapma fırsatı bulur.
KİMLER İÇİN?
Yatırıma başlamak isteyen herkes için sepette olması gereken bir yatırım türü olan BYF’ler, yatırım dünyasında önemli bir yer tutar ve yatırımcılara çeşitlilik, likidite ve maliyet avantajları sunar. Yatırımcılar için, bu fonların dinamiklerini, avantajlarını ve ülkemizdeki seçeneklerini iyi anlamak, bilinçli yatırım kararları almanın anahtarıdır.
FİYATLARI NASIL OLUŞUR?
BYF fiyatları, arz ve talep dengesine göre borsada sürekli olarak değişir. Bu fonlar, yatırımcılar tarafından borsada alınıp satılırken, fiyatları anlık piyasa koşullarına göre belirlenir. Bu dinamik, BYF’lere yüksek likidite ve esneklik kazandırır.
ÇEŞİTLERİ
Giriş
