Hakime karar için süre koyamazsınız

Yepyeni bir durum. Mahkemelere belli davaları sonuçlandırmaları için süre belirlenecek. Bu sürelerde hakim davayı sonuçlandırmaz ise hakkında tahkikat başlatılacak, belki de idari ceza alacak. Suçlu kabul edilecek ve belki de iki defa aynı sonuç alınırsa mesleği ile ilgili bir müeyyide ile karşılaşacak? Bu olur mu? HAYIR OLMAZ! Mahkemeleri baktıkları davanın süresi ile sınırlamak mümkün değil.

Birincisi; bu husus hakim teminatı ile bağdaşmaz. Hakim yasalar çerçevesinde olayları serbest iradesi ile inceler ve bir sonuca bağlar. Siz, “Delilleri falan boşver, bu davayı üç ayda bitir” diyemezsiniz. Hakim topladığı delillerle nihai sonuca varır, kanaat sahibi olur ve karar verir. Üç ayda kanaat sahibi olmaya zorlanamaz.

★ ★ ★ ★ ★

Peki, ülkemizde davalar uzuyor mu? Buna “Yok uzamaz” diyemeyiz, ülkemizde davalar uzar. Peki bunda kusur hakimde mi? Çok az örnek için evet hakimin kusurunun olduğu davalar vardır ama büyük çoğunluğu hakim kusurundan kaynaklanmaz. Bunun bazı nedenlerini söyleyeyim. Hakim delil toplamak için resmi kurumlara yazı yazıp belge ister. O belgeyi bekle ki gelsin. İki defa yazarsınız gelmez, üç defa yazarsınız gelmez. Dördüncüde gelir ama bu defa da yanlış belge gelmiştir. Hakim ne yapsın? Yetki çevresi dışında tanık dinlenecektir, talimat yazılır, bekle ki yanıt gelsin, talimat mahkemesi iki defa davetiye çıkarmıştır, tanık yine gelmemiştir. Bu süre en az altı aydır. Hakim ne yapsın?

Her mahkemenin derdest dosya sayısı (halen bakmakta olduğu dosyalar) binlerle ifade edilir. En yakın duruşma altı ay sonraya verilir. Yukarıda anlattığım aksaklık bir defa yaşansa bile gecikme yıllar ile ifade edilir. Hakim ne yapsın?

Davaya bakan hakim dama taşı gibi sık sık yer değiştirir. Yerine gelen hakim bakacak ki tayin edilen sürenin dolmasına üç gün kalmış. Yeni hakim ne yapsın?

★ ★ ★ ★ ★

En son davaları hızlandırmak için istinaf mahkemeleri (Bölge Adliye Mahkemeleri) kuruldu. Sağolsunlar iş yükü öyle bindi ki şimdi davalar eskiye göre iki sene daha geç sonuçlanıyor.

Netice: Yeni mahkemeler açılmadıkça, buralara tecrübeli, bilgili, iyi yetişmiş hakim tayin olunmadıkça, adliye içinde tecrübeli bürokratlarla çalışılmadıkça masa başından bu işler hallolmaz. Bu işler bütündür, bürokrasi ve adalet mekanizması işbirliği içinde yürütülmedikçe hakime süre koymak çözüm değildir.