Yüksek tansiyonun önüne geçebilirsiniz

MEMORIAL HASTANESİ KARDİYOLOJİ BÖLÜMÜ’NDEN UZ. DR. TÜRKER BARAN ANLATTI:

Kaç tip tansiyon hastalığı vardır?

Uzm. Dr. Türker Baran: İki tip tansiyon hastalığı vardır. Esansiyel (primer) tip denilen hipertansiyonun tam olarak nedeni bilinmez ve hastaların yüzde 90’ı bu gruptadır. Genetik yatkınlık (ailede tansiyon hastalığının bulunması) önemlidir. Risk faktörleri (aşırı tuzlu beslenme, stres, hareketsiz yaşam, obezite) ortaya çıkışını hızlandırabilir. İkincil (sekonder) hipertansiyon ise böbrek ve böbrek üstü bezlerini, tiroid bezini ilgilendiren hastalıklar, gebelik ve kullanılan bazı ilaçlara bağlı olarak gelişir.

Sinirlenince tansiyon yükselir mi?

Uzm. Dr. Türker Baran: Gerginlik ve stres sırasında bazı hormonlar devreye girer. Adrenalin benzeri bu salgılar kan basıncını artırır. Kalpten atılan kan hacmi yükselince de nabız hızlanır. Kalp hastaları için bu durum tehlikelidir. Ani yükselmelerde damar cidarındaki dalgalanmalar tahribata neden olur ve bunun sonucunda da kalp krizi meydana gelebilir.

Tansiyon neden yükselir?

Uzm. Dr. Türker Baran: Genellikle iki nedenden dolayı ortaya çıkar. Bir tanesi damar yatağı içerisinde sıvının fazlalığından, ikincisi de damar cidarındaki elastik liflerin kasılmasına bağlı olarak damar yatağında oluşan basınçtan. Basıncın niçin ve nasıl arttığı bu iki nedenle açıklanabilir: Böbrek rahatsızlığı olanlarda, vücut fazla suyu atamayınca sıvı artışına bağlı olarak basınç, yani tansiyon yükselir. Tansiyonun yükselmesindeki diğer etkenler arasında kalp hastalığı ve stres faktörleri de önemlidir.

Tansiyon bir hastalık mı?

Uzm. Dr. Türker Baran: Hipertansiyon yani halk arasında bilinen adı ile yüksek tansiyon bir hastalıktır. Hipotansiyon yani halk arasındaki adıyla düşük tansiyon, bir hastalık değil ancak bir hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkar. Yüksek tansiyon bir organ hasarına neden olduğu için başlı başına hastalık olarak kabul edilir. Hipertansiyon bir hastalığın sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Hipertansiyonun yüzde 4’ü, hormon ve böbrek hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkar. Kişinin yaşı ideal kan basıncı değerlerinin değişmesi için yeterli bir neden değil. Ancak yaşla beraber özellikle beyin damar sisteminde gelişebilecek daralma ve tıkanmalar daha yüksek tazyik ihtiyacı doğurabilir. Bu durum bireye özgü olduğundan yaşlılarda kan basıncı yüksekliği normaldir düşüncesine gerekçe olamaz.

Baş ağrısı tansiyon işareti mi?

Uzm. Dr. Türker Baran: Tansiyonun çıkış dönemlerinde, yüksek tansiyonda baş ağrısı görülebilir. Bunun nedeni tansiyonun damarlara gereğinden fazla baskı uygulaması ve sinir uçlarına etki etmesi ile baş ağrısının ortaya çıkmasıdır. Yüksek tansiyon hastası bir kişide enseden başlayan baş ağrısı görülür. Bunun nedeni de, ana damarların enseden, boyundan geçmesidir.

Tuz tansiyonu yükseltiyor mu? Tuzu kısıtlayarak tansiyonu düşürmek mümkün mü?

Uzm. Dr. Türker Baran: Hipertansiyon hastalarında tuz kısıtlaması yaklaşık üçte birinde kan basıncı yüksekliği konusunda olumlu yanıt verir. Bu yüzden diyette tuz kısıtlaması önem taşır. Bunun aksine potasyum ve magnezyumdan zengin beslenilmesinin faydaları olabilir. Ayrıca kişinin kilo fazlalığı varsa ideal kilosuna erişip o kiloda kalacak şekilde diyet yapması, eşlik eden kan yağlarında ya da şekerde yükseklik mevcutsa o zaman ilgili rahatsızlıklara yönelik diyet uygulaması gerekir.

Yüksek tansiyon önlenebilir mi?

Uzm. Dr. Türker Baran: Kan basıncı yüksekliğinin yaklaşık yüzde 5’inde tek bir neden yer alır. Bu tiroid bezinin fazla çalışması, aort dediğimiz ana atar damarda doğumsal darlık bulunması gibi bir neden olabilir. Eğer bu nedenler saptanıp ortadan kaldırılabilinirse kan basıncı yüksekliği vakaların yaklaşık yarısında düzelir. Tüm hipertansiyon olgularının yüzde 95’inde ise birden fazla neden mevcuttur. Bunlar kilo fazlalığı, sigara ve alkol tüketimi, çok miktarda çay ve kahve tüketimi, stres faktörleri, genetiksel yatkınlık gibi sıralanmaktadır. Bu faktörlerin önemli bir kısmı ortadan kaldırılabilirse yine kan basıncı yüksekliği normalleşebilir. Ancak genelde tüm bu faktörlerin yok edilmesi mümkün olmadığından kişi hayat boyu sürecek bir takip ve tedavi programına alınmaktadır.

Şişmanlık yüksek tansiyonu tetikliyor mu?

Uzm. Dr. Türker Baran: Kilo fazlalığı, obezite direkt ve dolaylı mekanizmalarla kan basıncının yükselmesine yol açar. İstatiksel olarak kişiler ideal kilolarına eriştiklerinde kan basıncı ortalama değerlerinde 10mmHg’lik bir düşüş sağlanabilir. Kilo fazlalığı zemininde eğer hareketsizlik, insülin direnci gibi faktörler varsa ve kilo kaybı sırasında bu olumsuzluklar düzeltilebilirse kan basıncı normalleşmesinde daha uzun mesafe almak mümkün olur.

HAZIRLAYAN: ÖZGÜR KÖYLÜ

ozgur.koylu@posta.com.tr