Zeka ve kişilikte doğum sırası etkili

FERHAN KAYA POROY

- Aileler genellikle ilk çocuğa annebabalık rolü yükler. Kardeşler tartıştığında ilk çocuktan anlayış beklenir. Bunun sonucunda ilk çocuklar daha duyarlı, sorumluluk sahibi, başarı odaklı ve olası rakiplere karşı kendini koruma eğiliminde olur.

- İkinci çocuk ise “Benden önce hep birileri vardı” duygusuyla aynı alanda rekabet etme düşüncesinden uzaklaşır. Böylece mizah becerisi ya da sosyal çekicilik gibi farklı alanlarda gelişim gösterebilir.

- Ortanca çocuk, ne ilk ne son olmadığı için hiç bir ayrıcalığı yoktur. Bu yüzden yoksunluk duyguları yaşayabilir. Sonuçta da adalet için savaşan bir yapıya sahip olur, rekabetçi bir yaşam biçimi geliştirebilir.

Son çocuk ailenin en küçüğü olduğu için, anne-baba rolünü üstlenen ağabeyabladan yana zengindir. Gerçekte kardeşler bu rol için yeterince olgun değildir. En küçük çocuklar, sosyal ilişkilerde deneyim kazanabilir. Bazı durumlarda ise, sınır ve kurallara uymaktan yorulup bezginlik yaşayabilirler. Aileler, genelde son çocukları şımartma ve zamanı gelse bile gitmesine izin vermeme eğilimindedir.

- Tek çocukta ‘ben’lik duygusu fazla gelişir, çünkü ailenin yoğun ilgisiyle büyür. Bazen aşırı koruyucu annebaba tutumu söz konusu olabilir. Kendilerini mikroskop altında inceleniyor gibi hisseden bu çocuklar, rekabet etmek için fırsat bulamaz.

Cinsiyet de önemli

Kızların sözel zekasının (okuma, yazma, anımsama ve algılama), erkeklerin ise görsel-mekansal zekasının (matematik, fen, mekanik beceriler) daha yüksek olduğu görülüyor. Söz konusu farklılıklar; cinsiyet hormonları, deneyim ve sosyalleşmeden kaynaklanıyor.

(19.03.2011 tarihli Cumartesi Postası'ndan alınmıştır.)