40 yaşından sonra dikkat

İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Bölümü'nden Doç. Dr. Fatih Atuğ anlattı:

Prostat ne işe yarar?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: Prostat bezi, erkeklerde idrar kesesinin (mesane) hemen altında bulunur ve idrar kesesinde biriken idrarı vücut dışına atan kanalı (üretra) çevreler. Erişkin bir erkekte prostat bezinin ağırlığı 25-30 gram civarındadır. Prostatın başlıca görevi, meninin sıvı olan kısmını üretip cinsel boşalma sırasında bu sıvının dışarı atılmasına yardımcı olmaktır.

Prostat giderek büyür mü?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: Normalde bir kestane büyüklüğünde olan prostat bezi 40’lı yaşlardan itibaren giderek büyümeye başlar. Elma hatta portakal büyüklüğüne erişebilir. Bu duruma iyi huylu prostat büyümesi denir.

İyi huylu prostat büyümesi kanser anlamına mı geliyor?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: Hayır. Her ikisi de farklı hastalıklar. Ama bir kişide hem prostat kanseri hem de iyi huylu prostat büyümesi bir arada görülebilir.

İyi huylu prostat büyümesi yaygın bir sorun mu?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: Yapılan çalışmalarda 60 yaşındaki erkeklerin yüzde 50’sinde, 80 yaşındaki erkeklerin ise yüzde 90’ında iyi huylu prostat büyümesi sorunu var.

Hangi sorunlara yol açar?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: İyi huylu prostat büyümesinin en sık yol açtığı sorunlar şunlar:

Ani idrar tıkanması: İdrar yolu tam olarak tıkanır ve hasta idrar yapamaz. Buna bağlı olarak karnın alt bölgesinde şiddetli ağrı oluşur. Bu durumda idrar yolundan bir sonda takılarak idrar kesesinde biriken idrar boşaltılır.

İdrar yolu iltihabı: İdrar yolunun tıkanıklığına bağlı olarak idrar kesesinde iltihap oluşabilir. Bu durumda hastada idrarda şiddetli yanma ve yüksek ateş oluşabilir.

İdrar kesesi bozuklukları: Prostatın idrar yolunu tıkamasına bağlı olarak tam boşalamayan idrar kesesi giderek genişler, zayıflar ve zamanla kasılma yeteneğini kaybedebilir. Bu da içeride sürekli idrar kalmasına sebep olur. Bazen ameliyat yapılsa bile bu bozukluk düzelmeyebilir.

İdrar kesesi taşları: İdrar kesesinde tıkanıklık nedeniyle biriken idrarda oluşan iltihap veya minerallerin çökmesiyle mesane taşları oluşabilir.

Böbreklere de zarar verebilir mi?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: Evet. İdrar kesesi iltihapları böbrekleri etkileyebilir. Ayrıca idrar kesesinde tıkanıklığa bağlı basınç artışı ve içeride sürekli artık idrar kalması nedeniyle zamanla böbreklerde genişleme ve işlev bozuklukları oluşabilir. Ender de olsa bazı hastalarda böbrek yetmezliği ortaya çıkabilir.

İyi huylu prostat büyümesi nasıl teşhis edilir?


İyi huylu prostat büyümesi nasıl teşhis edilir?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: İdrarla ilgili şikayetlerin sorumlusu her zaman prostat büyümesi değildir. Bazen idrar söktürücü ilaçlar, şeker hastalığı, idrar yolu iltihapları, mesane kanseri, idrar kesesinin nörolojik bozuklukları, idrar yolu darlıkları gibi sorunlar da iyi huylu prostat büyümesindekine benzer belirtilere sebep olabilir. Bu nedenle iyi huylu prostatın tanısı için önce hastanın iyice sorgulanması gerekir. Kullandığı ilaçlar, ailede şeker hastalığı öyküsü, geçirilmiş travma olup olmadığı mutlaka sorgulanmalı. Şeker hastaları genelde daha sık idrar yaparlar.

Muayene sırasında hastalara hangi sorular sorulur?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: ‘Yakınmalarınız nelerdir?’, ‘Yakınmalarınız ne zamandır mevcut?’, ‘Ne sıklıkla yakınmanız oluyor?’, ‘Gittikçe kötüleşiyor mu?’, ‘Ailenizde prostat hastalığı (özellikle prostat kanseri) geçiren var mı?’, ‘Kullandığınız ilaçlar var mı, nelerdir?’ gibi sorular yöneltilir. Daha sonra parmakla rektal muayeneye geçilir. Doktor muayeneyle prostatın büyüklüğünü, kıvamını ve şeklini inceler. İyi huylu prostat büyümesinde prostat nispeten daha esnektir. Ama prostatta sertlik varsa kanserden şüpheleniriz. Muayeneden sonra PSA testi, ultrason, işeme testi gibi bazı tetkikler isteriz.

PSA testi nedir?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: Prostat bezi, meninin kıvamını oluşturması için ‘prostat spesifik antijen’ (PSA) denilen bir madde üretir. Bunun çok az bir kısmı kan dolaşımına karışır. Kan düzeyleri şu durumlarda yükselir: İyi huylu prostat büyümesi, prostat iltihabı, prostat kanseri.

Normal PSA değerleri nedir?

Doç. Dr. Fatih Altuğ: 50 yaşından küçük olanlarda 2.5 ng/ml den az olmalı, 0 -60 yaş aralığında 3.5 ng/ml den az olmalı. Test sonuçları bu sınırların üzerinde çıkarsa ve parmakla rektal muayenede sertlik bulunursa mutlaka prostat kanserine yönelik araştırmalar yapılmalı. Elbette, her PSA yüksekliği kanser varlığı anlamına gelmiyor. Ama PSA’nın normal olması halinde bile kanser var olabiliyor.

BU BELİRTİLER VARSA MUTLAKA DOKTORA GİDİN

Prostat büyürken idrar yolunu tıkayarak idrar akışını engellemeye başlar. Tıkanıklığın derecesine göre idrar yaparken bazı sorunlar ortaya çıkar. Eğer aşağıdaki belirtilerden birinden yakınıyorsanız sizde de prostat büyümesi sorunu olabilir.

İdrar kuvvetinin ve kalınlığının azalması,

İdrarı başlatmakta güçlük,

Kesik kesik idrar yapma,

İdrarın sonunda damlama,

İdrarı tam boşaltamama hissi,

İdrarda kan,

Sık idrar yapma (gündüz ve gece),

Ani idrar yapma isteği,

İdrar yapma hissi oluştuğunda idrar kaçırma,

İdrar yaparken yanma ve sızı hissinin olması.

YARIN: Kimler PSA testi yaptırmalı?