Giriş
Bebeğinizin gelişimi için memeyi bırakması gerektiğini biliyorsunuz, ama o bunun nedenini anlamayacak kadar küçük ve emmeyi çok seviyor. Şimdi okuyacağınız öneriler miniğinizin zorluk yaşamadan memeyi bırakmasını sağlayacak.
Yeni doğan her memeli, hayata gözlerini açıp şöyle bir etrafına baktıktan sonra ilk yaptığı şey; anne memesine yapışmak! Hem de sanki bunu yıllardır yapıyormuşçasına büyük bir ustalıkla… Sanırım tüm canlıların içgüdüsel olarak emmeyi bilerek doğması, doğanın bir mucizesi olsa gerek. Fakat her güzel şeyin sonu olduğu gibi bebekler için de emmenin bir sonu var. Tabii bu süreç o kadar da kolay değil. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil Durmaz'ın verdiği öneriler bu zorlu süreci kolaylaştıracak.
GÜVEN, İLK GÜNLERDE ŞEKİLLENİR
Bebeğin güven duygusu, yaşamının ilk günlerinde şekillenmeye başlar. Yenidoğan döneminde anne-bebek ilişkisi çok önemlidir. Annenin anneliğe hazır oluşu, bebeğiyle kurduğu ilişki ne kadar sağlıklı gerçekleşirse, anne bebek arasındaki bağlanma da o derecede sağlıklı olur. Bebekte temel güven duygusunun oluşması için beslenme, uyku, ihtiyaçların karşılanması ve rahatlığa kavuşması önemlidir. Doğumdan sonraki ilk haftalarda bebek, anneyi ayrı bir kişilik olarak değil, kendisinin ayrı bir uzantısı olarak algılar. Emme dürtüsüyle doğan bebek ile annesi arasındaki bağın oluşumunda "emme süreci" önemli bir rol üstlenir. Bebeğe dokunmak, kucakta taşımak ve göz temasında bulunmak bebeği duygusal olarak destekler ve aradaki bağı güçlendirir. Emme, anne-bebek arasındaki sevgi alışverişidir. Anneyle bebeği birbirine yakınlaştırır. Bir süre sonra, bu sürece anne ve babanın sosyal iletişimi de eklenir. Emme süreci huzurlu bir ortamda, çevresel uyarılardan uzak bir ortamda gerçekleşirse bebek, annenin kucağında kendini güvende hisseder ve rahatlar. Bebeğin belleğine anne imgesi, anne memesiyle yerleşir. İlk 2-8 ayda etkileyici duygular oluşmaya başlar. Bu etkileyici duyguların oluşmasında anne-çocuk ilişkisinde doyuma ulaşılması gerekir. Sağlıklı anne-bebek ilişkisi kurulabilmişse bebeklerin büyük çoğunluğu emmeyi kendiliğinden bırakır ve emmekten vazgeçerler.
EN UYGUN ZAMAN
Dünya Sağlık Örgütü, bebeklerin ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmesini ve 6 aydan itibaren uygun ek gıdalara başlanarak emzirmenin 12-24 ay sürdürülmesini öneriyor. Bu bilginin ışığında, anne ve bebek açısından uygun olan bir zamanda emzirme sonlandırılabilir. Eğer memeyi bırakmaya karar veren bebek olursa, bu süreç daha kısa sürecek ve daha kolayca atlatılacaktır. Ancak, memeden ayırma sürecini anne başlatırsa, biraz daha uzun ve zorlu bir süreç yaşanabilir. Bunun ne kadar süreceği bebekten bebeğe değişebilir. İdeal olanı; memeden aşamalı olarak ayırmak, hem bebeğe hem de annenin vücudunun yeni duruma alışması için zaman tanımaktır. Bebekler için emmek sadece açlığı gidermek değil, aynı zamanda huzur bulup rahatlamaktır. Bu nedenle huzursuz ve gergin oldukları dönemde daha sık emmek isterler. Eğer hayatınızda işe başlama, taşınma, bakıcı değişikliği gibi önemli değişimler varsa, bebeğiniz hasta veya diş çıkarıyorsa bu dönem memeden ayırmak için iyi bir zaman değildir.
6 AYDAN KÜÇÜK BEBEKLER
Eğer 6 aydan küçük bir bebek memeden ayrılmak zorunda kalırsa, biberon mamasıyla beslenecektir. Bu nedenle, öncesinde hem mamaya hem de biberona alıştırmak gerekir. Aşama aşama, her gün bir öğün emme yerine bir öğün biberona geçmek, biberon öğünlerinin sayısını giderek arttırmak uygun olur. Ancak, anneden meme almaya alışan bebek, onun verdiği biberonu almak istemeyebilir. İlk biberon denemelerini anne dışında biri (baba veya bir aile büyüğü olabilir) yaparsa ve anne biraz uzakta olursa daha iyi sonuç alınabilir. Bebek yine de biberonu kabul etmezse, farklı biberon başlıkları ve doktorun önerdiği farklı mamalar denenebilir. Uyku arasında verilen biberon da daha kolay kabul edilebilir.
6 AYDAN BÜYÜK BEBEKLER
Bebek 6 ayını doldurmuşsa, biberon gerekli olmayabilir. Artık ek gıdaları kaşıkla, bardak ve fincanla almaya başlamıştır. Yavaşça, bir öğün; emzirmenin yerine, ek gıda veya mama verilerek anne sütüyle beslenme azaltılabilir. Bebeklerin en bağımlı oldukları emme seansları, sabah uyanınca ve gece uykusundan önce olanlardır. Bunları sona bırakmak uygun olacaktır. Üstelik gün içinde bebeği farklı ortamlarda, farklı aktivitelerle oyalayıp dikkatini dağıtmak daha kolay olacaktır.
MEMEDEN NASIL AYIRMALI?
Anne olmak her dönem sevgi ve sabır gerektiriyor. Ama çocuğunuzun önemli dönemlerinde ona olan ilginizin ve anlayışınızın ikiye, üçe katlanması gereklidir. Memeden ayırma da böyle bir dönem. O ana kadar her zaman ulaşabildiği memenin şimdi neden kendisine yasaklandığını anlamıyor, kızıyor, hırçınlaşıyor, ağlıyor ve inatla size saldırıyor. Bu gibi zamanlarda çocukla inatlaşmamak, ona uymak, memeden kesmeyi planlı ve aşamalı olarak uygulamak gerekiyor. En ideal yol aşama aşama bu işin üstesinden gelmek…
1. aşama: Çocuğunuzun memeyi bırakabilecek dönemde olduğundan emin olun. Katı gıdaları rahatlıkla yiyebilmeli, bardaktan sıvı içebilmeli, kendini rahatsız edecek değişikliklerin içinde olmamalı (yeni bir kardeş, tuvalet eğitimi, yeni bir bakıcı gibi…), ayrıca çocuğunuz yaşına uygun aktivitelerle, oyunlarla, yeni arkadaş ve insanlarla rahat iletişim içinde olmalıdır.
2. aşama: Memeyi birdenbire kesmeyin. Aşama aşama keserseniz daha sakin bir bırakma dönemi yaşarsınız. Çocuğunuz uyandığında ve aç olduğunda ona katı gıda verin. Aç olmadığı halde memeyi ısrarla istiyorsa ona uyun. O istemedikçe emzirmeye kalkmayın. Katı gıdalara geçişle birlikte sizin süt üretiminiz de azalacağından memenizin şişmesi ve sizi rahatsız etmesi de en aza inecektir.
3. aşama: Özellikle yatmadan önce emmek isteyebilir. Annenin göğsünde rüya alemine dalmak onlar için çok rahatlatıcı olabilir. Ama bu, memeden kesmeyi zorlaştıran bir durumdur. Bu yüzden yatmadan hemen önce meme vermemeye çalışın. Çocuğunuzu babası ya da sevdiği başka biri yatırsın. Başka aktivitelerle, müzikle, kalabalık ortamla çocuğunuzun aklından meme fikrini uzaklaştırmaya çalışın. Gün içerisinde de emme zamanlarını oyun oynayarak, parka giderek ve başka çocuklarla bir arada olmasını sağlayarak değerlendirin.
ANİDEN KESMEK GEREKİRSE...
Aniden emzirmeyi kesmek gerekirse, memelerin dolgunlaşıp gerginleşmesi anneyi rahatsız eder. Bu durumda göğüsleri az az sağıp boşaltmak rahatlatır. Ancak memeyi boşaltana dek pompalarsanız vücudunuz da süt üretimini sürdürür. Bu yüzden sadece rahatlamanızı sağlayacak kadar boşaltın, kalanını vücut kendisi ortadan kaldıracaktır zaten. Gerekirse ağrı kesici kullanılabilir. Soğuk kompres veya serin lahana yapraklarıyla kompres yapmak da rahatlatıcı olacaktır. Emzirmeyi sonlandırırken süt kanallarında tıkanıklık veya mastit denilen iltihabi durum görülebilir. Göğüste bölgesel şişlik, kızarıklık gibi bulguların yanında annede ateş, üşüme ve halsizlik gibi yakınmalar da olursa doktora başvurmak gerekir. Doktorunuz süt üretimini durduracak ilaçlar kullanmanızı önerebilir. Yan etkileri olabileceği için bunları doktor tavsiyesi olmadan kullanmak risklidir.
ANNE HÜZNE KAPILABİLİR!
Memeden ayırmak, anne psikolojisi üzerinde de etkilidir. Anneler emzirmeyi kesince rahat edeceklerini, bebeğe bağımlı olmaktan kurtulacaklarını düşünürken beklenmedik bir üzüntü, bir kayıp duygusu yaşayabilirler. Elbette, emzirme, bebeğinizle aranızda çok özel bir ilişki sağlar. Ancak emzirmenin bitmesi, bu ilişkinin bitmesi değil sadece başka bir şekil almasıdır. Düşündüğünüzün aksine bebeğinizin büyümesinde sevinçle karşılanacak önemli bir kilometre taşıdır. Bu dönemde, bebekle daha çok ilgilenin, ona sarılın ve kucaklayın. Bu, ikinize de iyi gelecektir. Ancak gece uyanmalarında, bebek yeni duruma alışana kadar, baba veya bir aile büyüğü tarafından avutulması daha uygun olacaktır. Böylece meme istemek aklına gelmeyecektir.
MEME EMMEK ÇOCUĞUNUZUN DİŞLERİNİ ETKİLER
Biberon ağzı denilen problem, daha çok biberonla beslenen çocuklarda görülmesine rağmen, meme emen çocuklarda da görülebilir. Çürük riskine ağızda biriken süt neden olur. 1 yaşındaki çocuğunuz meme emerken yani ağzında süt varken uykuya daldığında, gece boyunca dişleri çürür. Bundan dolayı geceleri süt içen çocuğun süt kalıntılarıyla uykuya dalmasına izin vermemek, mümkünse dişlerini bir bez yardımıyla temizlemek gerekir.
İŞTAHI KESİLİR
Yeni yürümeye başlayan çocuğunuz, daha çok enerjiye ihtiyaç duyar. Memeden veya biberondan kopmamış ve öğünlerini bu yolla karşılamaya çalışan bebeğinizin iştahı kesilebileceği gibi, katı besinlere olan ilgisi de azalabilir.
ANNESİNİ DEVAMLI YANINDA İSTER
Çocuklar kendilerini kötü hissettikleri zaman kendilerini rahatlatacak bir şey ararlar. Bu rahatlatıcı becerileri zamanla da geliştirirler. Oysa kendini kötü hissettiği her zaman annesinin memesine dönebilen 1 yaşındaki bir çocuk, annesi yanında olmadığı zaman ne yapması gerektiğini öğrenemez. Annesini devamlı yanında ister.
