Giriş
Bebeklerin sağlıklı gelişimi için annelere ipuçları
“Bebeğimi ne sıklıkta emzirmeliyim?”, “Her emzirme sonrası kusma normal midir?”, “Bebeklerde uyku düzeni ve yatış pozisyonu nasıl olmalı”… Bebek bakımı ile ilgili daha pek çok soru anneler ve anne adayları için tatlı bir telaşın olduğu meraklı bir araştırma sürecinin başladığı anlamına geliyor. İlk 6 ay anne sütünün önemi kadar 6. aydan sonra orta kulak enfeksiyonu riskini artıran emziğin doğru kullanımının da bilinmesi gerekiyor. Bebeğin nasıl giydirilmesi gerektiği, bebeğin neden sık sık ağladığı ve göbek bakımı da bilinmesi gereken hassas konuların başında geliyor.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Aycan Yıldız, bebek bakımı ile ilgili en çok merak edilenler hakkında bilgi verdi.
Bebek ne sıklıkta emzirilmelidir?
Bebeğin doğduktan sonra ilk saat itibariyle emzirilmesi gerektiğini belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Aycan Yıldız, günlük sekiz emmenin altına düşmeyecek şekilde, annelerin bebek her istediğinde emzirmesi gerektiğininin altını çiziyor.
Ek olarak
- Besin değeri açısından yüksek ve sindirimi kolaylaştıran anne sütü ilk 6 ay içerisinde ek besin olmadan verilmeli.
- Bebek dört saatten daha fazla aç bırakılmamalı.
- Sağlıklı bir gelişim süreci için bebek 2 yaşına kadar anne sütü almalı.
Anne sütünün yetmediğinin göstergeleri nelerdir?
Anne sütü yetersizliği genellikle annede beslenme yetersizliği, stres ve hormonal dengesizlikler nedeniyle görülebilir.
Bebek, anne sütünü yetersiz alıyorsa, bazı belirtilerle kendini gösterir.
Sağlıklı bir bebekte günde en az 15-30 gr ağırlık artışı olmalıdır. Daha az olması, anne sütünün yetersiz geldiğini gösterir.
Ayrıca
- Bebekte devamlı meme emme isteği varsa,
- Bebek emerken yutma sesi duyulmuyorsa,
- Uyku düzeni iyi değilse
- Günde 6 defadan az idrar yapıyorsa
- Günde 3 defadan az sarı renkli kaka yapıyorsa
- Bebekte ayrnı zamanda yeşil, kahveren ve siyah gaita (kaka) görülüyorsa,
Bebekte anne sütü yetersizliği var demektir. .
Emzirme sonrası az miktarda kusması normal midir?
Yenidoğan fizyolojik reflüsüne bağlı olarak 3 aydan küçük bebeklerin %80'i günde en az bir kere kusabilir. Fışkırır tarzda ve bol miktarda bir kusma olmadıkça, bebeğin kilo alması da normal ise bu önemli değildir.
Bebeklerde hıçkırık olması normal midir?
- Bebekte hıçkırık beslenme sırasında başlarsa emzirme pozisyonunun değiştirilmesi gerekir, çünkü muhtemelen bebek emerken hava yutuyordur. Aynı zamanda bebeğin gazı çıkarılarak bebeğin rahatlatılması da önemlidir.
- Bebek hıçkırıyorsa, bir süre beslenmeye ara verilebilir ancak hıçkırık uzun sürerse, emzirmeye devam edilmesi daha doğrudur.
- Hıçkırık çok uzun sürmüşse, bebeğe sadece birkaç kaşık su verilebilir.
BEBEĞİN NASIL YATIRILMASI GEREKİR?
Bebeklere emzik verilmeli midir?
Bebeklerde emzik kullanımı, beslenme dışı emme gereksinimi olan bebeğin bu ihtiyacını karşılar, rahatlamasına yardımcı olur ancak emzik ilk aylarda bebekte meme karmaşasına neden olur. Bu nedenle çok önerilmez.
- Emzik kullanımı 6. aydan sonra orta kulak enfeksiyonunu riskini artırabilir. Bu nedenle emzikte hijyen konusu çok önemlidir.
- Emzik kullanılacaksa, emzik çok iyi temizlenmeli, bebek emziği alsın diye üzerine kesinlikle bal, şeker vb. herhangi bir yiyecek sürülmemelidir.
- Emzik bebeğin ağzından düştüyse geri verilmemeli, bebeğin giysilerine de iliştirilmemelidir.
Bebek hangi pozisyonda yatırılmalıdır?
- Ani bebek kayıpları riski yüzüstü yatan bebeklerde çok daha fazla görülür.
Bebekler, ebeveyn gözetiminde değillerse her zaman sırtüstü yatırılmalıdır.
Bebekler sadece uyanık oldukları saatlerde ve gözlem altındayken yüzüstü poziyonda bırakılabilir. - Bu dönemde bebeğin henüz bıngıldak gelişimi devam eder. Bu nedenle gaftalık olarak başın sağ-sol değişimi mutlaka yapılmalıdır.
- Bebeğin rahat ve deliksiz bir uyku uyuyabilmesi için öncelikle güvenliği sağlanmalı, yatak içinde oyuncak, battaniye, giysi olmamalı, ayrıca bebekler 2 yaşına kadar yastıksız yatmalıdır.
- Ayrıca bebeğin kundaklanması da hatalı bir yaklaşımdır. .
Bebeklerde uyku düzeni nasıl olmalıdır?
- Uyku düzeni her bebekte farklılık gösterir. Bebeklerde ilk günlerde uyku süresi oldukça uzundur. Ancak ilk 3 günden sonra bebeğin etrafa ilgisi artar. İlk ay genellikle uyku düzeni sağlanamayabilir ancak bu normaldir.
- Bebeğin az uyuduğu düşünülse de ilk ay günde 14-16 saat uyur. Ancak uyku düzeni gibi uyanma sıklığı da bebeklerde farklılık gösterir. ç
Bebek dördüncü ayına geldiğinde gece boyunca 6-8 saat arasında aralıksız uyuyabilir.
BEBEKLER NEDEN AĞLAR?
- Bebekler gün içerisinde pek çok nedenden dolayı ağlayabilir. Konuşamayan bebeğin isteklerine dile getirme biçimi budur. Sadece kucağa alınıp ilgi beklediği için de ağlayabilen bebek, bazen de sıkıntılarını bu şekilde gösterir.
- Bebekler sıcak ya da soğuk hava, acıkma, uykusuzluk, altının ıslak olması vb. nedenlere bağlı olarak ağlayabilir.
- Bazı ağlama durumları kolik derecesinde krize dönüşürse, bu sırada kucaklanması, emzirilmesi, ninni veya hafif bir müzik dinletilmesi, gezdirilmesi, yumuşak hareketlerle sallanması, sırtının veya karnının ovuşturulması bebeğe iyi gelebilir.
- Ancak bebek gaz gibi nedenlerle de ağlayabildiğinden, gazını çıkarmak da ilk aklımıza gelecek şeylerden biri olmalıdır.
BEBEKLERDE GÜNLÜK TEMİZLİK, BANYO VE GÖBEK BAKIMI
Bebeklerin göbek bakımı nasıl yapılmalıdır?
Bebek doğduğunda göbek alkolle silinerek steril gaz bezle kapatılmaktadır. Bu işlem sonrası göbeğe başka bir işlem ya da düzenli bakım gerekmemektedir. Ancak enfeksiyon riski olabileceği için kuru ve temiz tutulmalıdır.
Bebeğe nasıl banyo yaptırılmalıdır?
- Uzmanlar tarafından doğumu izleyen ilk saatlerde banyo önerilmemektedir.
- Göbek düşene kadar da silme banyosu önerilmektedir. Bebek yeni beslenmiş olmamalı ve banyo malzemeleri ile su bebek soyulmadan önce hazırlanmış olmalıdır.
- Uygun su sıcaklığı 37-38 °C, dirsekle bakılabilir. Tüm süreç boyunca bebek suyun yanında asla yalnız bırakılmamalıdır.
- Banyo sırasında üşümemesine dikkat edilmeli ve süresi 2-3 dakika ile sınırlanmalıdır. Önce baş sonra vücut yıkanabilir.
- Bebeklere uygun ürünler olsa da, sabun ve şampuan aşırı kullanılmamalıdır.
Bebek vücut temizliğinde nelere dikkat edilmeli?
- Temizlik amacıyla yabancı cisimler kulak ve buruna sokulmamalıdır.
- Tırnakların uzaması ile iyice belirginleşen el kol hareketlenmesi yüz çizmelerine ve kolları tırmalamaya neden olabilir.
- Bebeklerin tırnakları uçları yuvarlatılmış bebek makası ile kesilmelidir.
- Tırnak kesilmesi için en uygun zaman uyku esnası olabilir. Kız bebeklerde vajinanın iç yüzeyi temizlenmemeli, her zaman önden arkaya doğru silinmelidir.
- Erkek bebeklerde ise sünnet derisi geriye itilmemelidir. Bebeğin cildi kuru ise parfümsüz bebek losyonu kullanılabilmektedir.
Bebek nasıl giydirilmelidir?
- En sık yapılan hatalardan biri bebeğin üşüdüğü düşünülerek kat kat giydirilmesidir.
- Bebekler mevsimine göre erişkinlerden sadece bir kat fazla giymelidir.
- Bebek tenine değen giysiler yumuşak pamuklu kumaştan olmalı ve dikişler batmamalıdır.
- İlk birkaç ay bebek giysileri ayrı yıkanmalı ve iki kez durulanmalıdır. Parfümsüz, enzimsiz deterjan ya da bebek çamaşır sabunu kullanılmalıdır.
BEBEK BAKIMINDA SIK SORULANLAR
Bebek bulunan ortamda klima çalıştırılması sakıncalı mıdır?
Klima kullanılabilir ancak doğrudan bebeğe doğru olmamalı ve oda ısısı 22 C' nin altına düşmemelidir. Sıcak gecelerde uyku esnasında sadece pike ve klima çalışıyorsa battaniye gerekebilir. Yetişkinlerde olduğu gibi bebekler de sıcakta ince giydirilmelidir. Hafif bol ve açık renkli giysilerin tercih edilmesi önerilmektedir.
Evcil hayvanların bebek açısından sakıncası var mıdır?
Evcil hayvanlar yeni bir bebeğin varlığı ile davranış biçiminde değişiklikler ile kıskançlık belirtileri gösterebilmektedir. Bebek eve gelmeden bebeğin yıkanmamış bir giysisi getirilip koklatılabilir. Bebeğin odasına yalnız girmesine izin verilmemelidir. Tüm aşı ve bakımları yapılmış olmalı gerekmektedir. Bu alışma evresinde evcil hayvana da zaman harcanmalıdır. Çocuk için evcil hayvan alınacaksa 5-6 yaşına kadar beklenilmesi daha doğru olacaktır.
Bebek ile ne zaman yolculuk edilebilir?
Kara yolu ile gerçekleşecek yolculukta emniyet koltuğu mevcutsa ilk günden itibaren kısa yolculuklar yapılabilmektedir. Hava yolu tercih edilen yolculuklarda bebek en az bir haftalık olduktan sonra yapılmalıdır. Ancak bu yolculuk için bir aciliyet söz konusu değil ise 6’ıncı haftadan sonra yolculuk yapılması daha doğru olacaktır. Bebeğin uçağın inişi ve kalkışı esnasında emzirilmesi rahat etmesini sağlayacaktır