Çocuklarda kasık fıtıkları, karın dokularının ve organlarının kasık kanalı yoluyla doğuştan gelen çıkıntılarıdır. Derhal ve uygun şekilde müdahale edilmezse organ kaybı ve hatta ölümle sonuçlanabilir. Erkeklerde kızlardan daha yaygın görülmektedir. Kasık fıtıkları, erken veya düşük doğum ağırlıklı doğan bebeklerde daha sık görülür.
Çocuk Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Feryal Gün Soysal, özellikle yenidoğan bebeklerde sık görülen kasık fıtığını ve tedavi yöntemlerini sizler için derledi.
Erkeklerde ve kızlarda görülebilir
Doğum öncesi erkek çocukların testisleri, böbreklerin yakınında karın bölgesinde bulunur. Bebekler gelişimlerini tamamlarken ilk oluştukları yerden aşağı inerek olması gereken yere skrotuma (torbaya) göç ederler. Testisler skrotuma inerken karın içini kaplayan periton adı verilen zar kasık kanalına doğru çekilir ve burada kese oluşturur. Bu kanal genellikle işlevini kaybeder ve doğumla birlikte kapanır.
Kızlarda, rahmin karında yerinde tutulmasına yardımcı olan bağlardan biri olan yuvarlak bağ aynı kanaldan geçer. Benzer bir mekanizma ile kasık kanalında membranöz bir kese oluşur. Çoğu zaman bu kanal da işlevini kaybeder ve doğumdan sonra kapanır. Kapanmadığında, bir ucu karın boşluğunda bir ucu torbanın içinde olan bir kese oluşur. Bu kese içine karın boşluğundaki barsaklar ve organlar ayrıca kız çocuğunun yumurtalarını ve tüpleri girebilir ve bu tüpe girmesi fıtık oluşumuna yol açabilir. Bu şişlik, çocuk uyanık ve aktif olduğunda, delik dar ise ve sadece karın içi sıvının geçmesine izin veriyorsa artar. Çocuk uyuduğunda ve sakince yattığında azalabilir veya kaybolabilir.
Çocuklarda sıklıkla görülen belirtiler
Kasık fıtığı olan çocukların, kasık bölgesinde, erkeklerde ve aynı zamanda skrotumda da görülen ve kaybolan ağrısız şişlik öyküsü vardır. Fıtıklar en sık sağ taraftadır. Bu şişlik, efor, ağlama veya öksürme gibi karın içi basıncının yükseldiği durumlarda daha belirgin hale gelir. Şişlik genellikle çocuk sakinleştiğinde veya yattığı zaman geçer. Çok şiddetli vakalarda fıtık, çocuğun testis yakınındaki skrotumunu dolduracak kadar inebilir.
Kız çocuklarında ise kese içinde hissedilebilir bir şişlik varsa, kese içinde bir yumurtalık olması muhtemeldir. Kızlarda yumurtalıkların fıtıklara neden olma olasılığı barsaklardan daha fazladır. Fıtık sıkıştırılmadığı sürece ağrıya neden olmaz ancak rahatsızlık verebilir. Daha büyük çocuklarda, şişlik günlük aktiviteler sırasında ayakta dururken oluşur ve uzanırken veya uyurken azalır veya kaybolur.
Tanı ve tedavi hakkında merak edilenler
Genel olarak bebeğin altını değiştirirken fark edilir. Daha büyük çocuklarda, giyinirken veya banyo yaparken fıtık oluşabilir. Bu nedenle mutlaka bir çocuk doktoru kontrolünde kasık muayenesi yapılmalıdır. Bir çocukta kasık fıtığı teşhisi, deneyimli bir çocuk cerrahı tarafından yapılan fizik muayene ile yapılabilir. Bazen muayene sırasında fıtık tespit edilemeyebilir. Bu durumda anne tarafından sağlanan tıbbi öykü tanı için önemlidir. Şişlik fark edilir derecede sertse, hangi organda fıtık olduğunu göstermek için ultrasonla görselleştirmek önemlidir.
Kasık fıtıklarının çocuklukta doğal olarak kaybolması pek olası değildir. Bu nedenle tanıdan sonra fıtık cerrahi olarak tedavi edilmelidir. Bir çocukta kasık fıtığı olduğundan şüpheleniliyorsa, en kısa sürede bir çocuk cerrahı tarafından değerlendirilmeli ve ardından teşhis konulmalıdır çünkü çocuklarda kasık fıtıkları bir an önce yani belli bir yaşa veya aya kadar beklenmeden ameliyatla tedavi edilmelidir.
Erken tedavi önem taşır
Pediatrik kasık fıtığı, tanı konulduktan sonra mümkün olan en kısa sürede ameliyat edilmelidir. Çocuğun yaşı veya kilosu, çocuğun birincil tedavi gerektiren başka tıbbi durumları veya konjenital anomalileri olmadığı sürece ameliyata engel değildir. Özellikle fıtığa giden barsağın tıkanma riski nedeniyle acil ameliyat gerektirebilir. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde takip edilen prematüre bebekler, tedavileri tamamlandıktan sonra hastaneden taburcu edilmeden önce ameliyat edilebilirler. Çocuklarda kasık fıtığı özellikle oluşturabileceği problemlerle oldukça önem arz eden, ameliyat edilmezse organ kaybına dahi sebebiyet verebilen bir hastalıktır. Özellikle fıtığın içine giren barsağın boğulma riski nedeniyle acil ameliyat gerektirebilir.
Ameliyat için yaş sınırı yoktur
Ameliyat, ameliyathane koşullarında genel anestezi altında yapılır. Ameliyat, ameliyathanede açık veya kapalı (laparoskopik) yaklaşımla yapılabilir. Açık yöntem, kasık bölgesinde küçük bir kesi yapmayı içerir. Kapalı ameliyatta göbek deliğinden 3 mm'lik bir kamera yardımı ile karın içine bakılarak iğne yardımı ile ameliyat yapılır. Her iki teknik kullanılarak hastalar her gün taburcu edilebilir. Ameliyattan üç gün sonra hastalar poliklinik kontrole çağrılır. Ameliyat sonrası ilk bir hafta büyük çocuklar için aşırı aktivite yapmaktan kaçınmaları istenir. Bir hafta sonra banyo önerilir. Dikiş yerlerinde hafif şişlikler olabilir, bu görüntü bir ay içinde kaybolur.
Ameliyat deneyimli bir çocuk cerrahı tarafından yapılırsa fıtık tekrarlama şansı çok düşüktür. Uzun dönem takiplerinde herhangi bir görsel veya fonksiyonel problem yaşanmaz. Öte yandan birbirinden bağımsız fıtık oluşturabilen sol ve sağ iki kasık kanalı bulunmaktadır. Bu nedenle tek taraflı ameliyattan sonra kasıkların diğer tarafında fıtık olma ihtimali vardır. Özellikle sol tarafta kasık fıtığı varsa sağ tarafta yüksek ihtimalle fıtık olabilir. Ancak bu bir tekrarlama değil, diğer kasıkta yeni bir gelişme, yeni bir fıtıktır. Bu olasılık erkeklerde daha az, kızlarda daha fazladır. Bu durumda tekrar ameliyat zorunlu olduğundan ameliyat öncesi dikkatli bir değerlendirme ve aile bireylerinin bilgilendirilmesi gerekir.