Giriş
Yenidoğan anne ve babalarına öneriler
Bebeğinizi kucağınıza aldığınızda hayatın en büyük mucizelerden birine şahit olursunuz. Artık hayatınıza birer anne-baba olarak devam edeceğiniz gerçeği size mutlu bir heyecan ve sorumuluk getirirken, aynı zamanda endişe verebilir. Yeni doğmuş bebeğinizin ağlaması, beslenmesi, uyuması; her anı için telaş yapabilirsiniz. Oysaki "bebeğimin gazı mı var, üşüdü mü, acıktığını nasıl anlarım, onu nasıl yatırmalıyım, sağlığını nasıl koruyabilirim?" diye sormanız çok doğal. Biz de tüm bu endişelerinizi düşünerek yenidoğan yoğun bakım uzmanından yenidoğan anne ve babaları için tavsiyeler aldık. / Posta.com.tr Özel
Bebeğinizi kucağınıza aldığınızda, hayatın en büyük mucizelerden birine şahit olursunuz. Hayatınıza bir ebeveyn olarak devam edeceğiniz gerçeği heyecanın yanı sıra sorumlulukla beraber gelen bir endişe kaynağı olabilir.
Bebeğinizin ağlaması, beslenmesi, uyuması; her anı sizi endişelendirebilir. Biz de tüm bu endişelerinizi giderebileceğimizi düşünerek, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları & Yenidoğan Yoğun Bakım Uzmanı Dr. Seçil Erçin’den yenidoğan anne ve babaları için tavsiyeler aldık.
Örneğin bebek ağladığında annelerin ilk aklına gelen “Bebeğim hasta mı?” sorusudur. Oysa ki ağlamak, bebeklerin dış ortamla iletişim kurmak için en sık başvurdukları yol.
Yenidoğan Yoğun Bakım Uzmanı Dr. Seçil Erçin, ağlamanın tipinin çoğu zaman ağlamanın nedenine bağlı olarak şekillendiğini; iyi bir gözlem ile bebeği huzursuz eden problem hakkında fikir sahibi olunabileceğini söylüyor. Şimdi gelin birlikte, yeni bebek sahibi olanların en sık soracağı soruların cevaplarına bakalım. Posta.com.tr için Dr. Seçil Erçin yanıtladı.
AĞLAMA SEBEBİ GAZ SANCISI OLABİLİR Mİ?
Hastalıkların yanı sıra gaz sancısı, aşırı sıcak ortam, açlık veya bebeği sıkabilecek giysiler bebeğin başlıca ağlama nedenleri arasındadır. Her gaz sancısı kolik değildir. Kolik, genellikle bebeğin 3. haftasında başlayan, kesintisi 1-2 saati bulabilen ve haftanın en az 3 günü olan ağlamalardır. Bebeğiniz hekim tarafından muayene edilmiş ve fiziksel bir sorun olmadığı doğrulanmış olmalıdır. Özellikle akşam saatlerinde görülür. Bebek ağlamadığı zamanlarda keyiflidir, beslenmesinde bir sorun yoktur ve normal hızla kilo alır. Bebek 6-8 haftalık olduğunda en yoğun şekilde kendini gösteren bu durum yaklaşık olarak 3. ayda kesilir. Bu süre içerisinde ağlama krizlerini azaltabilmek için medikal tedaviler, çeşitli yağlar ve davranış metodu denenmiş olsa da bunlar her bebekte etkili olmayabilir.
Bebeğin ilk 3 aylık dönemi gebeliğin 4. trimesterı olarak da adlandırılır. Bu dönemde güvenli, sessiz ve yumuşak anne karnından çıkmış ve zorlu dünya hayatına adapte olmaya çalışan bebeğinize destek olabilmek için sakin ve yumuşak bir iletişim kurmanız ve bu dönemin geçeceğini bilmeniz zorlayıcı olan bu durumla baş etmenizde size yardımcı olacaktır. Yumuşakça ve sakin şekilde bebeğinizle konuşmak, kucaklamak, hafifçe sallamak, loş bir odada birlikte zaman geçirmek, fazla ışık ve gürültüden bebeğinizi korumak, arabayla gezdirmek ve annenin atardamar sesini taklit eden müzikler veya saç kurutma makinesi sesinin bebeğinize destek olmada ilaçlardan daha etkili olacağını göreceksiniz.
Ağlayan bir bebeğin anne-babası için duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarına destek olacak büyükanne, büyükbaba veya yardımcılardan oluşan bir ekibin aileyi gerektiği kadar desteklemesi mühimdir. Kendisi yemek hazırlamaya fırsatı olmayan ebeveynlere yemek hazırlamak, temizlik ve alışveriş ihtiyacını karşılamak, küçük molalar için yeni anne-babaya destek olmaları beklenir. Bu dönemde hem enfeksiyon açısından hem de aileyi mümkün olduğunca dinlenmesini ve baş başa zaman geçirmesini sağlamak açısından misafir kabul edilmemesi gerekir.
BEBEĞİM ÜŞÜR MÜ?
Bebeğin bakımından sorumlu kişiler çoğunlukla bebek üşüyecek endişesiyle, ortamın sıcak olmasına özen gösterip, bebeği kat kat giydirme eğilimindedirler. Bu çok sık yapılan bir hatadır. Bebek sıcakta ve çok giysi ile huzursuz olur. Üstelik bunlardan bizler gibi kendi kendine kurtulma imkanı da yoktur. Üşümesinden endişe ediliyorsa vücut ısısı kontrolü yeterlidir. 22-24 derece ısıda bebekler vücut ısılarını koruyabilirler. Emzirirken annenin sıcaklığı zaten bebeğin ısınması için yeterlidir. Bu sırada bebeğin fazla kıyafetleri veya kalın örtülerle korunmaya çalışılması durumunda bebeğin bunalıp ağlaması kaçınılmazdır. Siz çorap giymiyor ve hırka kullanmıyorken bebeğiniz için gerekli olacağı düşüncesine lütfen kapılmayın, bebeğin vücut ısısını termometre ile düzenli kontrol etmek yeterli olacaktır.
Yeni doğan bebeklerde terleme görülmez; bu nedenle fazla giydirdiğiniz zaman sıcaklık fazlalığının yarattığı sıkıntıyı ağlayarak ifade etmeye çalışacaktır. Ayrıca fazla sıcak olan ortamlarda bebeğin burnu tıkanabilir ve bu doğal burun solunumu yapan bebeklerde emme güçlüğü olarak karşımıza çıkabilir. Bebeğin üşüyüp üşümediğini ense veya üst bacak ya da üst kol bölgesi kontrol edilerek anlaşılabilir. En güvenlisi termometre ile vücut ısısı ölçümüdür. Öte yandan, oda sıcaklığının 22-24 derece olduğu zamanlarda, bebeğinizin sizden sadece 1 ince kat fazla giyinmesi yeterli olacaktır.
BEBEĞİM ACIKTIĞINI HABER VEREBİLİR Mİ?
Bebeklerde en sık ağlama sebeplerinden bir de açlıktır. Yenidoğan bebeğin beslenmesini de bebeğin kendisi yönetmelidir. Bebek acıktığında zaten anneye gerekli uyarıları ağlayarak yapacağından zorlamalara gerek yoktur. Bebeğin emme isteği ve açlık belirtilerini her gözlediğinizde emzirmeniz sütünüzün artışı için de çok mühimdir. Bebeğiniz artan ihtiyacına uygun şekilde sık emmek isteyerek süt üretimi için memenize uyarı veriyor, bebeklerin bilgeliğine güvenin. Tartı alımı takibiyle ilgili hekiminiz gerekli bilgilendirmeyi yapacaktır.
KUCAĞA ALMALI MIYIM?
Kıyafetlerinin giydirilip-çıkartılması, çevresel uyarıların fazlalığı, uyku öncesi rahatlatma amacı ile yapılan sallama ve ani çıkan sesler gibi bazı hareketler tam uykuya dalmak üzere olan bebekte zamanlama hatası ile ağlamaya neden olabilir. Bebeğiniz güvenli olmadığını düşündüğü ses ve durumlara tepki verecektir ve bu normal bir savunma mekanizmasıdır. Böyle durumlarda bebeğin fiziksel temas gereksinimi hatırlanmalı, bebek kucağa alınarak kendini güvende hissetmesi sağlanmalıdır. Anne ve babasının sıcaklığını hisseden bebek kısa süre içerisinde rahatlayacaktır. Baş başa geçirilen sakin zamanların bebeğiniz üzerinde sihirli bir etkisi vardır. Bu nedenle şiddetli ağlama durumlarında gerekli güvenlik kontrolünü yaparak sakinliğinizi korumaya çalışın. Sizdeki duygu değişimlerini bebeğiniz çok kolay algılar. Sizin tedirgin ve endişeli olduğunuz zamanlarda bebeğinizin de huzursuz olduğunu kolaylıkla gözlemleyebilirsiniz.
BEBEĞİM KABIZ MI OLDU?
Anne sütü ile beslenen bebek, kakasını haftada 1-2 kez fakat yumuşak kıvamda yapıyorsa ve karın bölgesi rahat, güzel emiyorsa kabızlıktan endişelenmeye gerek yoktur; çünkü anne sütünün hemen hemen tamamına yakını bağırsaklardan emilir. Bu da dışkılama sıklığının az olmasını açıklayan bir durumdur. Öte yandan, bebeğin ıkınması ve bu sırada yüzünün kızarması da olağan bir durumdur ve kabızlık olarak algılanmamalıdır. Anne sütü ile beslenen sağlıklı bir bebeğin 3-4 günde bir, hatta bazı durumlarda haftada bir dışkı yapması bebeğin kabız olduğu anlamına gelmez.
BEBEĞİMİ NASIL VE NEREDE YATIRMALIYIM?
Bebeğin anne-baba ile aynı yatakta yatması güvenli değildir. İlk 3 ay aynı odada ancak ayrı yataklarda yatmak hem bebeğinizin güvenliği hem de ihtiyaçlarını sık sık karşılamanız gerekeceği için kolaylığı açışından daha uygun olur. Yeni doğan bebeklerin yatırıldığı yerde yastık veya uyku arkadaşı olmamalıdır. Sağlıklı bir uyku için, bebeğin yatacağı zemin için yumuşak olmayan, şekil değiştirmeyecek sertlikte olan ve dış kılıfı yüksek ısıda yıkanabilen ve hava alan bir şilte seçilmesi önerilir. Yatak şiltesiyle beşik arasında 2cm’den fazla boşluk bırakılmamalıdır. Bebek sırt üstü pozisyonda, hafif eğimli dik bir düzeyde yatırılmalı; olası bir boğulma riskine karşı üzerine örtülen örtüler dikkatle seçilmelidir. Örtülecek ince örtünün bebeğin omuz bölgesini geçmemesine özen gösterilmelidir.
BEBEĞİMİ HANGİ SIKLIKLA EMZİRMELİYİM?
Bebeği doyuramayacak olma korkusu ebeveynliğin ilk günlerinde en sık rastlanan endişe kaynaklarından biridir. Bebeğin beslenme düzeninin yöneticisi bebeğin kendisi olmalıdır. Ancak, başlangıçta emzirme aralarının 3 saati geçmemesine özen gösterilerek, bebek her isteğinde emzirilmelidir. Bu sütünüzü artıracak en önemli şeydir. Bebeğin emerken her 2-3 emme hareketinin ardından bir yutkunma hareketi yapması, başta gergin olan memenin emme sonrası yumuşaması ve günde 6-8 kez bezin ıslanması, bebeğin iyi kilo aldığının hekim tarafından görülmesi yeterli beslendiğinin göstergelerindendir. Bebeğin ilk 3 aylık dönemde her ay en az 500-750 gram kilo alması, günde en az 6 defa altını ıslatması, doğumdan sonraki 10. günde (prematüre bebeklerde 15. günde) ise doğum kilosuna ulaşmış olması bebeğin aldığı sütün yeterli olduğunu gösterir.
Sütün artması için doğumdan hemen sonra, bebeğin ve annenin sağlık durumu uygunsa ve müdahaleye gerek yoksa bebek hemen anne göğsüne yatırılmalıdır. Hekim muayenesi başka bir acil durum yoksa bu temastan sonra yapılabilir. Bebek emmese dahi, ilk 4 saat boyunca, her saat başı bebek annenin memesine koyulmalıdır. Sonraki günlerde ise, günde 10-12 kez veya bebek her istediğinde emzirmek gereklidir. Bazı bebeklerde bu süre 20-30 dakika kadar kısa olabilir, bu sütünüzün yetmediğini göstermez. Süt rahatlıkla geliyorsa, beslenmenin sıklığını belirleyecek olan yine bebek olacaktır.
BEBEĞİMİN SAĞLIKLI GELİŞİMİ İÇİN NELER YAPMALIYIM?
Öncelikle daha gebe iken bebeği anne sütü ile besleme konusunda motivasyon kazanılmalı ve ilk 6 ay bebeğin sadece anne sütü ile beslenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca bu dönemde bebeğin düzenli sağlık kontrolleri de ihmal edilmemelidir. İlk 6 ay boyunda bebeğiniz her ay aşı, fiziksel ve gelişimsel değerlendirme açısından hekim tarafından görülmelidir. Anne-babaların ve bebeğe bakım verenlerin ruhsal ve fiziksel sağlığı bebeğin sağlıklı büyümesi üzerinde doğrudan etkili olacağı için kendilerine hem fiziksel hem ruhsal olarak iyi bakmaları gerekir. Bebeği sevgiyle kucaklayan, dokunan, göz teması kurup, duygularını belli edebilen, gülümseyen, konuşan, dinleyen, ebeveynler bebeklerin ruhsal ve zihinsel gelişimleri için en güzel oyuncaktan daha etkilidir.
Bebeğiniz şiddetle ağladığında bile bu zamanların geçici olduğunu bilerek sakin ve sevgi dolu bir yaklaşımın çok faydasını göreceksiniz. Unutmayın bebekler doğuştan bilgedir, onlara öğretmekten çok deneyimlerine eşlik etmek için buradayız.
BU HABERLER İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: