Giriş
Çocuklarda boğmaca belirtileri nelerdir?
Son yıllarda görülme sıklığı yeniden artmaya başlayan boğmaca, genellikle 2 haftadan uzun süren öksürük şikayeti ile kendini gösteriyor. Yenidoğanlar ve süt çocuklarında son derece ağır seyreden bu hastalık, aşısı henüz tamamlanmamış bebeğe genelde anne, baba ve kardeşlerden geçiyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Ercan Tutak, son yıllarda tekrar gündeme gelen boğmaca hakkında bilgi verdi.
1940’lı yıllardan beri rutin çocukluk çağı aşıları arasında uygulanmasına rağmen günümüzde halen süt çocuklarında engellenebilecek ölüm nedenleri arasında yer alan boğmaca, dünyada her yıl yaklaşık 50 milyon kişide görülmekte ve 300 bin civarında ölüme sebebiyet vermektedir. Boğmacanın ölümcül bir hastalık olmasına neden olan etkenler şöyle sıralanmaktadır: Bulgular ortaya çıktıktan sonraki antibiyotik tedavisinden fayda görülmüyor. Yeni doğanlarda boğmacaya karşı koruyucu antikorlar yok. Hastalık geçirilse bile kazanılan bağışıklık zamanla zayıflıyor.
Aşının sağladığı bağışıklık ilerleyen yaşlarda zayıflıyor Hava yolu ile bulaşan ve çoğunlukla iki haftadan uzun süren öksürük şikâyeti ile kendini gösteren boğmaca yenidoğanlarda ve süt çocuklarında ağır seyrederek ciddi komplikasyonlara yol açabilmektedir. Yenidoğanlarda ilk boğmaca aşısı 2’inci ayın sonunda yapılabildiğinden anne, baba ve kardeşlerden bebeğe boğmaca bulaşabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre boğmaca bulaşma oranının yüzde 32’si anneden, yüzde 15’i babadan ve yüzde 20’si evdeki 4-19 yaş arasındaki kardeşlerden geçmektedir. Boğmacaya karşı bağışıklık yaşla birlikte azalmakta ve okul çocuklarında, ergenlerde boğmaca vakaları azımsanmayacak ölçüde görülmektedir.
Bebekle temas edecek herkes doğumdan önce aşılanmalı
Bu nedenlerden yola çıkarak uygulanan “Koza stratejisi” özellikle doğumdan önce bebekle teması olacak herkesin aşılanmasını öngörmektedir. Aile bireyleri ve hastane çalışanlarının aşılanmasını kapsayan bu uygulama ile yenidoğanlarda görülen boğmaca vakalarının yüzde 75’ine sebebiyet veren bulaşma riskinin önüne geçmek amaçlanmaktadır.
Uygulama kapsamında tetanoz, erişkin tip difteri ve erişkin tip aselüler boğmaca aşıları ya da tetanoz, erişkin tip difteri, erişkin tip aselüler boğmaca ve inaktive polio aşıları önerilmektedir. Tüm yaş gruplarında görülebiliyor Bordetella pertussis adı verilen bakteri ile meydana gelen ve bulaşıcılığı yüksek olan boğmaca, çocukluk çağı hastalığı olarak kabul edilmesine karşın tüm yaş gruplarını etkileyebilmektedir. Boğmaca aşısı doğumdan sonra 2., 4. ve 6. aylarda uygulanmaktadır. Ayrıca 18. ayda ve bazı ülkelerde 4-6 yaş arasında pekiştirme dozu yapılmaktadır. Ülkemizde ikinci pekiştirme dozu ilkokul birinci sınıfta uygulanmaya başlanmıştır. Birçok ülkede yüksek aşılanma oranlarına karşın okul çocuklarında, ergenlerde ve yetişkinlerde boğmaca görülmeye devam etmektedir.