Çocuklarda sosyal gelişimin önemli adımı: İlk arkadaşlıklar

Çocukların büyürken kurdukları ilişkiler hakkında bilgi veren Psikolog Zeynep Sezgin, Posta Gazetesi'nde anlattı. Çocukların büyürken hayatlarında ilk kez ilişki kurdukları ve kendilerini tanımaya başladıkları alan genelde evin içinde ebeveynleri ile olur. Bu ilk evreden sonra okula başladıkları zaman dış dünyayı ve kendi yaşıtlarıyla artık tanışmaya başlarla. Bu da çocukların gelecekleri için temel ve gerekli bir süreçtir çünkü hem sosyal hem duygusal olarak gelişimlerini desteklerken aynı zamanda onları hayata da hazırlar. İlkokul dönemine başlayan çocuklar artık yavaş yavaş kalıcı olabilecek bazı ilişkiler kurmaya ve sınıftaki diğer akranlarına karşı, ilgilerinde artış yaşanır. Okulda kurulan ilk arkadaşlık ilişkileri çocuklar için çok önemlidir çünkü bu ilişkiler belki de hayat boyu çevresindekilerle nasıl iletişime geçeceğini, diğer insanlardan nasıl tepkiler ve duygular alacağının bir ön provası gibidir onun için. Ancak her çocuğun ilişkilenmesi de birbirinden farklıdır; bazı çocuklar arkadaşlık kurmaya çok istekli ve yaşıtlarına kendini açmakta oldukça hazır olurken, bazı çocuklar ise kendilerini çok hazır hissetmeyebilir ve biraz daha desteklenmeye ihtiyaç duyabilirler. Böyle durumlarda aileler ilişki kurabileceğini düşündükleri sınıf arkadaşlarıyla ekstra oyun zamanları ayarlayarak, çocukları için iletişime geçebilecekleri fırsatları arttırabilirler fakat bu zamanlarda da ebeveynler zorlayıcı bir tutum ile yaklaşmaktansa, çocuklarının iletişim kurmakta neden çekindiğini araştırmaları, kaygı ve endişesini anladıklarını göstermeleri uygundur. Çocuklar yaşıtlarıyla yeni ilişkiler kurmaya başlarken önemli unsurlardan biri paylaşmaktır. Paylaşmak hem oyuncakları, eşyaları ve malzemelerin üzerinden gerçekleşirken aynı zamanda bir yandan çocuğun zamanını, duygularını, yaşadığı deneyimleri paylaşması da arkadaşlık ilişkileri için önemlidir. Kurulan ilişkide her yaşta olduğu gibi bir duygu ve deneyim alışverişinde bulunulur aslında. Çocuklar da bunu oyun ve farklı aktiviteler yoluyla gerçekleştirirler. Bu nedenle çocuğun eğlendiği ve güzel vakit geçirdiği zamanlar olduğu gibi arkadaşlarına öfkelendiği, kavga ettiği zamanlar da olacak ki ancak bu deneyimleri yaşadıkça zor duyguları regüle edebilmeyi başlayacaklardır. Hemen hemen insan hayatındaki her ilişkide olduğu gibi çocukların yaşıtlarıyla kavga etmeleri, tartışmaları ve/veya küsmeleri kaçınılmazdır. Peki, böyle bir durumda siz ne yapacaksınız? Öncelikle bu durumun konuşulabilir hale getirilmesi önemli, empatik bir şekilde yaklaşarak arkadaşı arasında neler yaşandığı, o anda ve şu an bu olayları anlatırken nasıl hissettiğini birlikte araştırın. Bu konuşmada duygulardan bahsetmek önemli, gerekirse onun yerine siz “Sınıfta bir tartışma yaşanmış ve o sırada birbirinize ikiniz de sinirlenmişsiniz. Şu anda da belki neden böyle olduğunu anlayamıyorsun ve kendini suçlu/üzgün hissediyorsun” şeklinde olası duygularını onun yerine gerekirse ifade edin. Son olarak yaşanan tartışma fiziksel boyutlarda değilse okul ile ya da arkadaşının ebeveynleriyle iletişime geçmektense, bu durumu onların çözmelerine izin verin çünkü ilişkilerde tartışmalar ve kavgalar çocuğunuzun hayatı boyunca devam edecek, böylelikle yaşanan sorunları bir yere kadar kendi başına çözmeyi öğrenmesi faydalı olacaktır. Peki günümüz şartlarıyla birlikte arkadaşlıklar kurma ve iletişime geçme hayatımızın her alanında olduğu gibi dijitalleşti. Bu süreçten çocuklar da payını aldı ve yoğun bir şekilde oyun ve sosyal medya dünyasına daldılar. Ebeveynler bir yandan haklı endişeleri ve uçsuz bucaksız bu sanal dünyada çocukların savunmasız ve tehlikede olduğunu hissederken, bir yandan bu dünyanın tamamen kesilmesi demek çocuğun arkadaşlarıyla paylaşabileceği ortak alanları, onlarla okul sonrasında ve hafta sonları iletişimde kalacakları alanları da sıfırlamak ve ellerinden almak demektir. Burada ebeveynlerden dijital dünyada çocuklarının yaşına uygun site ve uygulamaları açık olmasına ve saat sınırlarına dikkat edilerek arkadaşlarıyla kurduğu sosyal ağ içinde durmasına izin verilmeli. Böylelikle bu dengeyi sağlarken, çocuğun sosyal alanının elinden alınmamış olması, doğru takip ve koyulan sınırlamalarla arkadaşlarıyla iletişim de kalma ihtiyacını sağlamış olur.