Giriş
Çocuklarınızı sanal şiddet ve zorbalıktan korumanın yolları!
Tatil dönemlerinde çocukların sanal ortamlarda geçireceği süre artabiliyor ve ara tatil dönemlerinde sanal şiddet ve zorbalığa karşı ailelerin dikkatli olması gerekiyor. Zorbalığa maruz kalan gençlerde depresyon, düşük benlik saygısı, korku, üzüntü, hayal kırıklığı, utanç gibi duyguların yoğun olarak görülüyor. Bu nedenle çocukların kişisel bilgilerini kimseyle paylaşılmaması, siber zorba bir davranışa maruz kaldığında güvenilir bir yetişkine anlatabilmesinin önemi büyük. Ayrıca tanımadıkları kişilerden gelen mesajların açılmaması konusunda bilinçlendirilmeleri gerekiyor. Peki nasıl? İşte çözüm önerileri...
Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, sanal şiddet, zorbalık ve çocukların bundan korunmasına ilişkin değerlendirmede bulunurken öncelikle bilişim teknolojilerinin kullanımının artmasının birçok faydası olmakla birlikte birçok sorunun da beraberinde ortaya çıktığını belirtiyor.
Teknolojik gelişmeler ve erişim kolaylığı, gençlerin ve çocukların zamanlarının büyük kısmını İnternet'te geçirmesine neden oluyor.
İnternet ve cep telefonu kullanmanın yaygınlaşmasıyla çocuklar artık sanal ortamlarda iletişim kuruyor.
Ancak İnternet ortamı bütünüyle değerlendirildiğinde yapısı itibariyle; haber, oyun, eğlence ve ticari ileti paylaşımında dolandırıcılık, yanıltma, şiddet, duygusal taciz, zorbalık gibi olumsuz etki riski taşıyan bir ortam.
Akran zorbalığı, siber zorbalığa dönüştü
Sanal ortamlarda kurulan iletişim ile birlikte eskiden fiziksel ve sözel olarak yüz yüze olan şiddet ve zorbalığın da bu ortamlara taşındığını ifade eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbalık diye adlandırılan bu yeni zorbalık türü; çocuklar, aileler ve okullar için de yeni bir sorun" diyor ve zorbalığı şu şekilde tanımlıyor:
Akran zorbalığı nedir?
Öğrencilerin birbirlerine yönelttikleri, vurma, itme, hakaret etme, alay etme, rahatsız edici şekilde isim takma, eşyalarına zarar verme, tehdit etme, haraç alma vb. şeklindeki tüm davranışları akran zorbalığı olarak tanımlanıyor.
Siber zorbalık nedir?
Siber zorbalık davranışları ise İnternet ve mobil telefon kullanımını içeren bir tür zorbalık olarak tanımlanıyor.
Akran zorbalığı yapan siber zorbalık da yapıyor
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, siber zorbalığın gerçek hayattaki zorbalıktan daha tehlikeli hale gelebildiği konusunda aileleri uyarıyor.
Siber zorbalık neden ortaya çıkmıyor? Nasıl fark edilmiyor?
- Çünkü ilk olarak çocuklar genellikle yapılanları kimseye anlatmadıkları için kimse ne olup bittiğini bilmiyor.
- Ayrıca zorbalığı yapan çocuk, diğer çocuğun yüzünü görmediği için kendini suçlu hissetmiyor.
- Siber zorbalıkta yüz yüze bir görüşme olmadığı için aynı zamanda gizlemesi de kolay.
Üstelik, akran zorbalığı yapan veya buna katılan çocukların birçoğunun aynı zamanda siber zorbalık da yaptıkları saptanmış durumda.
Siber zorbalıkta psikolojik zararlar ortaya çıkıyor
Okulda güçsüz olan çocuk siber ortamda zorbalık yapabilir!
Akran zorbalığında genellikle güçlü olan güçsüz olana zorbaca davranışlarda bulunurken, siber zorbalıkta durum tam tersine dönebiliyor.
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbalığa maruz kalan çocuklarda psikolojik, sosyal ve akademik sorunlar oluşmaktadır." diyor.
Siber zorbalık yapan çocuklarda ise saldırganlık, kuralları çiğneme gibi davranış bozukluklarına sıkça rastlanıyor.
Siber zorbalıkta saldırgan ile kurban arasında kişisel bir temas bulunmamasına rağmen, saldırıya uğrayan kişi psikolojik zarar görüyor.
Zorbalığa maruz kalan gençlerde depresyon, düşük benlik saygısı, korku, üzüntü, hayal kırıklığı, utanç vb. gibi duygular yoğun olarak görülüyor.
Ayrıca çocuk ve gençler, sanal ortamda hayal güçlerinin etkisiyle yarattıkları karakterler aracılığı ile zorbaca davranışları oyun olarak kabul ediyor ve bu davranışlar için sorumluluk hissetmiyorlar.
Siber zorbalık neden yapılır?
- Kullanıcı adlarının arkasına saklanma
- Kimliği bilinmeyenlerin daha güçlü olması
- Bilinmeden ortamı etkilemenin çekiciliği
- Saldırganın sonuçlarını görmemesi
- Popüler olma isteği
- Yaşadıklarını farklı yansıtma
- Düşük özgüven
- Daha önce kurban olma
Çocuğunuzun siber zorbalığa maruz kaldığını nasıl anlarsınız?
Siber zorbalığa uğramış çocuklarda veya öğrencilerde bazı belirtiler olduğuna dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, bunları şöyle sıralıyor:
- Bilgisayarda çok zaman harcama
- Uyku sorunu ya da kâbus görme
- Depresif hissetmek ya da nedensiz ağlama
- Git-gelli ruh hali
- Kendini iyi hissetmemek
- Anti-sosyal olmak
- Ödevlerinde geri kalma
Çocukta görülebilecek bu belirtiler son dönem çalışmalarında ortaya konan en önemli semptomlar arasında yer alıyor.
Aileler bu öneriler de size!
Çocuk ve gençlerin sanal zorbalıktan korunmasında ailelerin yapması gerekenlere de dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, şunları söyledi:
- Çocuklarınızın nasıl ve ne zaman internet kullandığını bilin.
- Teknolojiyi daha fazla öğrenin, bloklama ya da filtreleme yazılımı takın.
- Çocuğunuza zorbalık yapılıyorsa, bu konuda çocuğunuzun konuşması için teşvik edici olun.
- Çocuğunuzu internet kullanma konusunda sınırlayın.
- Aile içinde bir çevrimiçi anlaşma geliştirin. Örneğin çocuklar günlük ne kadar süre internette geçirebilir? Hangi sitelere girebilir ve neler yapabilir? Bu kurallara siz de uyun.
Siber zorbalığa karşı çocuklar ne yapmalı?
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, çocuklara ve gençlere siber zorbalıktan korunabilmesi için tavsiyelerini şöyle sıraladı:
- Kişisel bilgilerinizi (PIN numaralarınızı, telefon numaralarınızı, vb.), kimseye vermemeli ve paylaşmamalısınız.
- Siber zorba bir davranışa maruz kaldığınızda güvenilir bir yetişkine anlatılmalı
- Siber zorba mesajları okumamalı, mesajları silmemelisiniz. Onlar sizi harekete geçirmek için kullanılabilir.
- Sohbet odaları ve anlık mesajlar, zorbalık yoluyla sık sık bloke edilebilir, dikkatli olunmalıdır.
- Tanımadığınız kişilerden gelen mesajları açmamalı, zorbalık yapan veya taciz eden kişiye cevap verilmemelidir.”
