Gebelikte alınacak önlemlerle gelişebilecek komplikasyonların önüne geçilebiliyor. Ancak erken tanılayamaz ve önlem alınamaz ise bu riskler üreme çağındaki kadınların yaşamını olumsuz etkileyen önemli sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Ülkemizde son verilere göre anne ölüm oranının 100 bin canlı doğumda 13,6 olduğunu belirten uzmanlar gebelikten başlayarak bu yolculukta bir ebe ile ilerlemenin her aşamada sağlıkla yol alınmasını sağlayacağını vurguluyor; doğum sırasındaki riskleri azaltmanın altın formülünün düzenli gebelik takibi ve ebe takibinde olduğunu belirtiyor.
Ülkemizde son verilere göre anne ölüm oranının 100 bin canlı doğumda 13,6 olduğunu belirten uzmanlar, gelişmiş olan üst gelir grubuna dahil ülkelerde bu oranın 100 bin canlı doğumda 11,0 olduğuna dikkat çekiyor. Gebelikten başlayarak bu yolculukta bir ebe ile ilerlemenin her aşamada sağlıkla yol alınmasını sağlayacağını vurgulayan uzmanlar, bu yolculuğun sağlıklı bir doğum ile sonuçlanmasında düzenli ebelik takiplerinin önemli etkisi olduğunu ve doğum sırasındaki riskleri azaltmanın altın formülünün düzenli gebelik izlemleri ve ebelik takiplerinde olduğunu belirtiyor. Kadın Sağlığı Hemşiresi ve Ebe Tuğba Yılmaz Esencan, doğum sırasında oluşan riskler ve alınması gereken önlemlere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
GEBELİKTE SAPMA VE RİSKLER ERKEN DÖNEMDE TANIMLANMALI
Gebelik ve ardından devam eden doğum eyleminin çoğunlukla fizyolojik akışında gerçekleşen bir yolculuk olduğunu belirten Ebe Tuğba Yılmaz Esencan, her bir doğumun yeni bir başlangıç olduğunu kaydederek “Bu nedenle gebelik ve doğumun özüne baktığımızda fizyolojik olması sebebiyle her şeyin yolunda gideceğini ön görüp olumsuzlukları ve riskleri düşünmek yerine varlığa ve yeni enerjinin getireceği güzelliklere yoğunlaşmayı seçeriz. Büyüyen mucize ile dönüşen bir kadın eşsiz bir yolculuk içerisindedir. Bu yolculukta az da olsa karşılaşılabilecek yolundan sapmalar ve komplikasyonlar da sürecin bir getirisi olarak karşımıza çıkabilir.” dedi.
ÖNLEMLER SAYESİNDE GEBELİK RİKSLERİNİN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR
İşte bu aşamada en önemli olan yaklaşımın bu bahsedilen yolundan sapmaların ve risklerin en erken dönemde tanılanması olduğunu kaydeden Ebe Esencan, “Böylelikle alınan önlemler ile riskler büyümeden gelişebilecek komplikasyonların önüne geçebiliriz. Ama erken tanılayamaz ve önlem alamaz isek bu riskler üreme çağındaki kadınların yaşamını olumsuz etkileyen en önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Aynı zamanda bu sağlık sorunları ve anne ölüm oranları gerçekleştiği ülkenin kalkınma göstergeleri ve üreme sağlığı hizmet kalitesi ile paralellik de gösteriyor.” dedi.
ANNE KAYIPLARI NEDENLERİNDE DOĞUM SONRASI KANAMA İLK SIRADA YER ALIYOR
Ülkemizde son verilere göre 2018 yılı anne ölüm oranının 100 bin canlı doğumda 13,6 olduğunu belirten Tuğba Yılmaz Esencan, “Gelişmiş olan üst gelir grubuna dahil ülkelerde ise bu oran 100 bin canlı doğumda 11,0’dir. Anne ölümleri nedenlerine bakıldığında doğum sonu kanama ilk sırada yer almasına rağmen bunun yüzde 70’i doğum sırasında karşılaşılan riskler ve güçlüklerden kaynaklanıyor. Doğum eyleminin yolunda gitmesi için doğum sırasında gelen kasılmalar ile eşlik eden rahim ağzı açılması ve rahim ağzının incelmesinin hedeflenen sürede ve bir ahenk içerisinde birbirlerine eşlik etmeleri beklenir. Bu alanda meydana gelen herhangi bir sapma riskli doğum eylemi olarak tanımlanıyor.” dedi.
DOĞUMDA RİSK OLUŞMA NEDENLERİ
Riskli doğumlar, ebeyi ve kadın doğum hekimini riskleri en aza indirmek konusunda uyarıcı belirtiler veriyor. Bu aşamada hem anne hem bebeğin sağlığını korumak adına alternatif girişimler planlanarak riskler en aza indirilebilir. Bu nedenle riskli doğum eylemi belirtilerinin takibi ve önlemlerin erken dönemde alınması hayati önem taşıyor.
ZOR DOĞUMLARDA 4P FAKTÖRÜ
Doğum eyleminin normal seyrinde saptığı durumlara zor doğum veya doğum güçlüğü deniyor. Zor doğum eylemi ile eş anlamlı kullanılan distosiler, doğumun duraklaması, rahim ağzı açılması ile rahim içerisindeki bebeğin yolculuğunun durması veya her iki parametrenin birden duraksaması anlamında da kullanılıyor.
Zor doğum nedenlerinde etkin olan dört ana faktör va. Bu faktörler, İngilizce kelimelerinin kısaltılması ile 4P şeklinde kullanılıyorlar. Bu faktörler tek başına veya bir arada ortaya çıkabiliyor. Sezaryen doğumlarda Zor doğum eylemi, sezaryen doğumlar için karşımıza çıkan en yaygın endikasyon.
ZOR DOĞUM NEDENLERİ (4P FAKTÖRLERİ)
- Power: Doğum eylemindeki güçler - Doğum Dalgaları
- Passenger: Yolcu - Doğum Objesi - Fetüs
- Passageway: Doğum Yolu - Kemik Pelvis ve Yumuşak Dokular
- Psyche: Psikolojik durum - Kadının Duygu Durumu
DOĞUMA KADAR TAKİBİN ÖNEMİ BÜYÜK
Sağlıklı yaşam öncelikle anne karnında başlıyor. Bu nedenle doğuma gelene kadar gebelik sırasında annenin ve bebeğin yakın takibi büyük önem taşıyor. Fakat doğum eyleminde ön görülemeyen bazı risklerle karşılaşılabiliyor.
Bu sorunların başında kanama, doğum dalgalarının yavaşlaması, durması ya da doğum dalgalarının beklenenden hızlı olması, doğum için yetersiz olması, bebeğin anne karnındaki duruş bozuklukları, bebeğin başının annenin leğen kemiği ile olan uyumunda bozukluk, bebeğin başının annenin pelvis kemiğine göre büyük olması, pelvis kemiğinin doğum için dar olması gibi fizyolojik uyumların yanı sıra psikolojik olarak da annenin doğum için hazır olmaması yer alıyor.
Kadının sadece bedensel uyumu değil zihinsel ve mental olarak da doğuma uyumlanması, oldukça önemli. Doğumda anne ve bebeğin yaşamını tehdit eden sorunlara da bu uyumlanmanın olmaması zemin hazırlıyor.
EBE İLE İLERLEMEK SAĞLIKLA YOL ALINMASINA YARDIMCI OLUYOR
Gebelikten başlayarak bu yolculukta bir ebe ile ilerlemenin her aşamada sağlıkla yol alınmasını sağlayacağını vurgulayan Esencan, “Böylece bu yolculuğun sağlıklı bir doğum ile sonuçlanması da kuşkusuz ebelik takiplerinin etkisi ile mümkün olacaktır. Doğum sırasındaki riskleri azaltmanın altın formülü düzenli gebelik izlemlerinin yapılması ve ebelik takipleridir. Bu sayede riskler erken dönemde tespit edilerek önlenebilir. Doğuma hazırlık eğitimleri, gebelerin doğuma hazırlanmasında oldukça önemlidir. Bu eğitimler ile gebe kendi doğumunun kahramanı olabilir.” ifadelerini kullandı.
ZORLUKLARA KARŞI HAZIRLIKLI OLMAK GEREKİR
Esencan, doğum anında gebenin takibi sırasında yanında ona eşlik eden bir ebenin yakın izlemi ile doğumun akışında gitmesi sağlanabiliyor. Bu aşamada karşılaşılan zorluklar ile baş etmede öncelikle hazırlıklı olmak, sakinliği korumak ve oluşan sorunun kaynağını tespit etmek gerekiyor.
- Gebenin bu aşamada gevşemesi, solunum egzersizleri yapması, anksiyete ile başa çıkması için desteklenmesi, doğumun ilerleyişi ve enerji tüketimi açısından önemli.
- Karşılaşılan sorunun çözüm yollarının profesyonel bir sağlık ekibine danışılarak çözüm yollarının aranması ve özellikle doğun sırasında karşılaşılan acil sorunlar sırasında mutlaka bir kadın doğum hekimi ile bir doğum ekibinin hazır bulunması hayat kurtarıcı olacaktır.
- Gebenin tansiyon, nabız, solunum ve vücut sıcaklığı gibi önemli olan hayati göstergelerinin yakın izlenmesi, gebenin kan grubunun tespiti ve kan hazırlıklarının olası bir durum için hazır olması, enfeksiyon açısından izlem ve ayrıca ek olarak bebeğin kalp seslerinin izlemi ve takibi, karşılaşılan doğum zorlukları sırasında anne ve bebeğin sağlığını takip edebilmek ve bu sorunları yönetebilmek açısından önemli parametreler arasında.