Ergenlik dönemine yeni girmiş çocuklarda spor yapmak kas ve kemik gelişimi açısından faydalı. Uzmanlar özellikle sosyal yaşamda kendine yer edinmek isteyen çocuk ve gençlerin ağır egzersiz programları ve vücut geliştirme alanlarına yönelmesinin gelişimsel sorunlara yol açabileceği konusunda uyarıyor. Peki, ergenlik döneminde hangi sporlar yapılmalı? Ergenlik döneminde spor yaparken nelere dikkat edilmeli? Spor Fizyolojisi Uzmanı Dr. Hasan Hüseyin Şahin ergenlik dönemi spor aktiviteleri ve dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

Ergenlik döneminde spor neden önemli?

Ergenlik dönem, kişinin anatomik ve fizyolojik değişim ve gelişimlerinin maksimum düzeyde olduğu bir dönemdir. Ergenlik döneminde, genç hem sosyal dünyada kendine yer edinmeye çalışmakta hem de kendisiyle ilgili kişisel plan ve hedeflerini oluşturmaya ve gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Araştırmalar; yapılandırılmış ortam ve programlar doğrultusunda, belli bir amaca yönelik aktivitelere ve organize sporlara katılmanın ergenin ruh sağlığı üzerinde olumlu etkilerinin olduğunu göstermektedir. Sporun ve fiziksel aktivitenin beden sağlığı üzerindeki olumlu etkilerinin yanı sıra ruh sağlığı açısından yararları da bilinmektedir. Ergenin yer aldığı aktiviteler, ergenin ortamını oluşturmada önemli birer faktördür.

Çocuklar sporla hastalıklardan korunuyor

Fiziksel aktivite, enerji dengesi ve ağırlığın kontrolü için enerji harcanmasıdır. Düzenli olarak yapılan fiziksel aktivite egzersiz olarak tanımlanabilir. Egzersiz, düzenli ve tekrarlı vücut hareketlerini içerir. Genelde birçok kişi fiziksel aktivite ve spor kelimesini eşanlamlı olarak düşünmektedir. Oysaki spor performans ve ciddi yüklenme ile bir amaç ve sonuç için yapılan bir olgu iken, fiziksel aktivite, günlük yaşam içinde sağlık için hareketliliğin artırılmasıdır. Düzenli fiziksel aktivite, çocukların ve gençlerin sağlıklı büyümesi ve gelişmesinde, istenmeyen kötü alışkanlıklardan kurtulmada, sosyalleşmede, yetişkinlerin çeşitli kronik hastalıklardan korunmasında veya bu hastalıkların tedavisinde veya tedavinin desteklenmesinde, yaşlıların aktif bir yaşlılık dönemi geçirmelerinin sağlanmasında bir başka deyişle tüm hayat boyunca yaşam kalitesinin artırılmasında önemli farklar yaratabilmektedir.

Ergenlikte spor benlik saygısını ve mental dayanıklılığı geliştiriyor

Spora katılım yaşamın her döneminde önemlidir, özellikle çocuk, ergen, genç erişkinler için sağlığın pekiştirilmesi, hastalıklardan korunma ve psikososyal iyilik hali için daha kritik bir öneme sahiptir. Bu durum sedanter yaşam tarzı, obezite ve benzeri problemlerin gençlerde sıkça görüldüğü günümüzde özellikle önemlidir. Spor, ayrıca kişiyi kendini deneme, kendini akranlarla mukayese etme ve sağlıklı koşullarda yarışma ortamı sunar ki bunlar olumlu benlik saygısı, kendilik algısı ve mental dayanaklılığın gelişmesini kolaylaştırmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün önerisine göre, 5-17 yaş arası çocuk ve ergenler günde en az bir saat fiziksel aktivite yapmalıdır.

Ergenlikte vücut geliştirme tehlikeli mi?

Günümüzde en popüler egzersizlerden biri de vücut geliştirmedir. Özellikle genç nüfusta daha kaslı veya daha fit bir dış görünüşe sahip olmak adına sosyal medyanın da katkısıyla çok yaygındır. Fakat ergenlik dönemindeki kişiler gelişim süresince kasların kuvvet ve esnekliğindeki dengesizliğe bağlı olarak aşırı kullanım sonucu oluşan yaralanmalara daha kolay maruz kalabilirler. Yine bu dönemde kemiklerde bulunan büyüme plaklarının henüz kapanmamış olmasına bağlı büyümenin devam etmesi nedeniyle verilen egzersiz programında dikkatli olunmalıdır. Aşırı yüklenmenin bu dönemde büyümeyi olumsuz etkilediği görüşü kabul edilmektedir.

Kemiğin büyüme plakları bölgesinin yaralanmaları, erken fizyolojik kapanmalara neden olabilir ve yaralanmamış kol büyümeye devam ettiği için uzuv uzunluğu anomalilerine neden olabilir. Amerikan Pediatri Akademisi, çocuk ve ergenlerin fiziksel ve iskelet olgunluğuna ulaşana kadar ağırlık kaldırma ve vücut geliştirme egzersizlerinden kaçınmaları gerektiğini önermiştir. Özellikle ağırlık kaldırma da rekabete girilmesi kesinlikle önerilmemektedir. Bu nedenlerle bireyin fiziksel kapasitesi bilinmeli ve gereksiz zorlamalardan kaçınılmalıdır. Son zamanlarda yapılan çalışmalar sakatlanma riskini minimuma indirmek adına ergenlerde bu tür egzersizlerin mutlaka dengeli ve kaldırılabilir ağırlıklarla ve mutlaka uzman bir eğitmen kontrolünde yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu dönemdeki bireylere daha çok vücut ağırlığı kullanılarak yapılan egzersizler tavsiye edilir.

Ergenlikte hangi sporlar yapılmalı?

Eğer ergen kişi vücut geliştirme egzersizi yapmak istiyorsa uzman kişilerce dengeli bir egzersiz programı planlanmalıdır. Programa, vücutta dengesizliğe yol açabilecek kaslarda yorulma gerçekleşmeden önce özellikle birden fazla kas grubunu içeren karmaşık hareketlerle başlamak, daha sonra izole kas grubu çalışmalarına geçmek önemlidir. Diğer yandan hızlı tempolu yürüme, yavaş tempolu koşu, jimnastik hareketleri, yüzme, basketbol, voleybol, raket sporları ergenlik dönemde yapılacak sporlara örnek olarak verilebilir. Bu dönemde çocuğunuzu spora yönlendirirken mutlaka fiziksel uygunluk testleri yapılmalı, uygun olduğu spor belirlenmeli ve çocuğun yapmak istediği spor göz önünde bulundurulmalıdır.

Betül Meral SARIİZ / posta.com.tr

betul.sariiz@posta.com.tr