Giriş
Ergenlik çağındaki çocuğa sorumluluk kazandırmanın yolları
Ergenlik çağındaki çocukların kendi yaşam alanlarında sınırlarını kendilerinin belirlemeleri gerektiğini belirten Eğitimci Can Uysal, ergenlik çağındaki çocuklara nasıl sorumluluk kazandırabileceğini sizler için anlattı. Ergenlik çağındaki çocuğa nasıl sorumluluk kazandırılır?
Sorumluluk en temel anlamıyla kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirmesi gereken zorunlu yükümlülükleridir. Ergenlik döneminde çocuğa sorumluluk vermek onun sosyal gelişimi açısından çok önemlidir. Bireyin, üzerine düşen görevleri yerine getirecek şekilde hareket etmesi, sorumluluk bilinci içinde yaşadığı sosyal çevreye uyum sağlaması ve kendi davranışlarının başkaları üzerinde nasıl bir etkiye sahip olacağının farkındalığını kazanması sağlanmalıdır.
ÇOCUĞUNUZA SORUMLULUK VERİN!
Çocuğa izin vermek aynı zamanda sorumluluk da vermektir. Verdiğiniz izinler ona sorumluluk alanı da yaratır. Ergenlik döneminde bir çocuğun tek sorumluluğu ders çalışmak değildir. Aile içinde görevleri olmalıdır ve onlara ev içinde sorumluluklar verilmelidir. Kendi yaşam alanlarında sınırlarını kendileri belirlemelidirler sorumluluk bilincinde hareket etmelerine etkisi olacaktır. Rol çalmayın! Ergenlik çağına girmiş olan çocukların tüm sorumluluğunu ebeveynlerin üzerine alması, çocuğun tüm hayatında onlara ihtiyaç duyması demektir.
Çocuğunuzun, deneyimleyerek öğrenmesine izin vermeniz onun doğruyu yanlışı hata yaparak öğrenmesine, eksiklerini ve kendi doğrularını belirleyerek yetişkinliğe geçmesine olanak sağlar. Ortada çok riskli bir durum yoksa, onların da hayatları ile ilgili seçimler yapmasına, karar vermesine fırsat verin ve tercihlerine güvenmeye çalışın. Davranışlarını yorumlamayı ve sonuçlarına katlanmalarını öğretin. Her çocuk aynı değildir, biri için işleyen bir sistem bir diğeri için uygun olmayabilir. Kurallar, sınırlar ve yaratılan sorumluluk fırsatları çocuğun yaşına, kişilik özelliklerine, ilgi alanlarına ve koşullara göre belirlenmelidir.
Ergenlik döneminde bireysellik farklılıklar söz konusu olsa da sorumluluk kazandırmaya yönelik süreçte bazı “temel ve değişmez” ögeler bulunmaktadır. Bu süreç, biz yetişkinlerin, ergenlere sorumluluk kazanmalarında izleyebilecekleri sıralı işlemleri içermektedir. Bunlar; bilgilendirme, takip, geri bildirim ve hatırlatmadır.
ÇOCUĞUNUZU BİLGİLENDİRİN
Ergenlik çağında yapılan davranışlar bazen olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bunun önüne geçmek için ebeveynlerin ergenlik davranışında istenen değişimi gerçekleşebilmesi için önce bu değişim hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Bireyin sorumluluklarını konulan kuralları ve olguları öğrenip benimsemesinin önemi açıkça aktarılmalıdır. Çocuğunuza hatırlatın Ergenlik döneminde çocuğun davranışları kolayca değişmeyebilir, ebeveynler sıkılmadan ısrarcı görünmeden hatırlatma sürecinde olmalıdırlar. Yetişkin tarafından yeniden iletişime geçilen çocuk, ilerleyen süreçlerde davranışlarını ve tutumlarını şekillendirecek ergenin sürekliliği olan sorumluluk bilincinde hareket edecektir.
ÇOCUĞUNUZU TAKİP EDİN
İstenen davranışlar, ebeveynlerin bilgilendirme ve yeniden hatırlatma süresinden sonra ergenlik sürecinde olan çocuğa zaman verilmedir. Belli bir süre sonra istenen davranışın ortaya çıkıp çıkmadığını hangi zaman diliminde sorumluluğun bilincinde olduğunu değişim sürecinde davranışlarına önem gösterilmediler. Çocuktan geri bildirim Ebeveynlerin belirlediği süre tamamlandıktan sonra verilen bilgilerin doğru iletişimin ardından beklenen davranış olmadığıysa yeniden çocuğu motive etmek, istenmeyen davranışlar ortaya çıktıysa sıkıntıların yeniden olmasını engellemeye çıkmasını ergenle paylaşarak ortadan kaldırmalıyız.
Ergenlik çağındaki çocuğa nasıl sorumluluk kazandırılır?
Bir ergenin alabileceği sorumluluklar:
- Kendi hakkını savunmak, - Başkalarının hakkına saygı duymak, - Başkalarının eşyalarına saygı göstermek,
- Eve dönüş saatlerine uymak,
- Evde tek başına kalmak, - Kendi başına ulaşım araçlarına binmek,
- Toplu yerlerde gerektiği gibi davranmak,
- Bağımsız olarak kendi ödev programını yürütmek,
- Para biriktirip uzun vadede almak istediklerini planlamak - Kendi randevularını (kurs, doktor, spor vb.) takip etmek, katılamayacağı randevuları önceden iptal etmek ya da ertelemek.