Üniversite sınavı döneminde öğrenci neler yaşar, aile ne yapar?

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) için geri sayım başladı. Yaklaşık 3 milyon aday 18-19 Haziran'da hayalindeki üniversite için yarışacak.Üniversite sınavına çok az bir zaman kalmışken hem üniversite sınavına girecek öğrenciler hem de çocuğu sınava girecek aileler büyük bir stresin içine giriyor. Ancak sınav döneminin aynı zamanda öğrencilerin içinde bulunduğu bir gelişim dönemi olduğunun unutulmaması gerekiyor. Özellikle bu dönemde otoriter, katı ve baskıcı ebeveyn tutumları öğrencilerin öğrenme sürecinde engelleyici rol oynuyor. Klinik Psikoloji Uzmanı Müge Leblebicioğlu Arslan, sınav süreci hakkında ailelerin üzerine düşen sorumluluklar hakkında bilgiler verdi.Klinik Psikoloji Uzmanı Müge Leblebicioğlu Arslan, Öğrencilerin sınav sürecine hazır olmuşluğunun sağlanması için tam anlamıyla öğrenme gerçekleştirebiliyor olması gerekir. Burada ‘’tam anlamıyla öğrenme’’ kavramını kullanmamın sebebi öğrenme 'özel ders almak, ödevleri yapmak, test çözmek, dersleri tekrar etmek' gibi sadece düşünce ve davranışları kapsayan bir süreç olmamasıdır. diyor. Gelişimsel büyüme döneminde olan öğrencilerin bu süreçte duygusal ihtiyaçlarının da giderilmesi öğrenme süreci üzerinde belirleyici bir rol oynuyor. Klinik Psikoloji Uzmanı Müge Leblebicioğlu Arslan, ebeveynlerin bu dönemde çocukları ile kurdukları iletişimde çoğunlukla derslerine çalışıp çalışmadıkları, sınavlardan kaç puan aldıkları, dışarı çıkmak yerine ders çalışmaları ya da telefonuyla oynamamaları gibi neyi yapmaları ya da yapmamaları gerektiğine odaklanabildiğini belirtiyor. Ancak bu durum iletişimde, çocukların davranış kısmını ön planda tutarken; ne hissettiği, geleceğe yönelik düşünceleri, kaygıları ve korkuları ya da bunalmışlığına dair duygu ifadesini kapsayan iletişimleri ise geri plana atıyor.Leblebicioğlu Arslan, zorlu bir süreçten geçen, sınav başarısı stresi yaşayan öğrencilerin temel ihtiyaçları hakkında şu açıklamalarda bulunuyor: Öğrencilerin fark edilmek, desteklenmek, kabul görmek, değerli hissetmek, güvende hissetmek, saygı görmek, keyif alanlarına yer açmak gibi duygusal ihtiyaçlarının unutulmaması gerekiyor. Bunların fark edilmesi hem sınav sürecine hazır oluşluğu hem de gencin psiko-sosyal gelişimi açısından oldukça önemlidir. Ailenin ergenlik dönemi ile ilgili olarak doğru ve yeterli bilgilere sahip olması ergeni anlaşılır ve güvende hissettirir. Bu dönemde pek çok konuda aile ile çatışmalar başlar. Bu çatışmalar olumsuz olarak yorumlansa da bireyin bağımsızlığını kazanmasına katkıda bulunur. Ancak ailenin bu çatışmaları nasıl yönettiği ergenlik sürecinde önemli bir rol oynamaktadır. Müge Leblebicioğlu Arslan sınava yaklaşan günlerde öğrencilerin hissettikleri ve davranışlarındaki olası değişimler hakkında da şu bilgileri veriyor:Sınava hazırlık, özellikle ilgilerinin arttığı hızlı bir büyüme ve gelişmenin gerçekleştiği gençlik döneminde birey için önemli bir sorun haline gelebiliyor. Dolayısıyla öğrenciler ders dışı farklı ilgilere yönelebilir ya da derslere dikkatini yoğunlaştırmada güçlük yaşayabilir.Sınav dönemine hazırlanan öğrencilerin bu gelişimsel döneminde öz saygı düzeylerinde de değişimler meydana gelebilir. Kendilerine duydukları saygı gerçeği yansıtmayacak şekilde düşük veya yüksek olabilir. Bu durum genci sınav sürecine dair gerçekçi olmayan düşüncelere itebilir. Bununla birlikte gencin bir yandan özerlik çabası artar ve kendi hayatıyla ilgili bağımsız kararlar vermeye çalışır. Özellikle sınav sürecinin yaklaşmasıyla ebeveynlerin dikkat etmesi gereken 10 önemli noktayı Klinik Psikoloji Uzmanı Müge Leblebicioğlu Arslan şöyle sıraladı.Öğrencilerin sınava yeterince hazırlanabilmesi için gerekli koşulları oluşturması açısından destekleyin. Örneğin, dengeli beslenme ve uyku, sessiz bir çalışma ortamı, yeterli kitap ve özel öğretmen gibi rahat bir şekilde çalışabileceği ortamı hazırlamasına olanak sağlayın.Meslek seçiminde yönlendirici ve tercih eden ebeveyn rolü yerine, bilgilendirici ve destekleyen ebeveyn rolünde olun. Seçimlerde ölçü ebeveyn değil gencin kendisi olmalıdır.Mükemmeliyetçi beklentilerden uzak, başarı ve başarısızlıktan ziyade gencin çabasına vurgu yapın.Mevcut hedefe ek olarak birlikte esnek ve alternatif hedefler belirleyin.‘’Kazanırsan alırım.’’ ‘’Sınavı geçersen gidebilirsin.’’ gibi başarı endeksli dilden uzak durun!Çocuğunuz sınavdan çıktığında ona ‘’Sınavın nasıldı?’’ yerine ‘’Nasılsın?’’ şeklinde sorular sorarak onun duygularına odaklanın.Ergenlik dönemi özellikleri her ne kadar benzer özellikler göstersede her ergenin öyküsü biriciktir. Dolayısıyla ötekiler ile kıyaslamak yerine ergeni biriciklik üzerinden yani kendi mevcut potansiyeli üzerinden değerlendirin.Stres ve kaygı gibi olumsuz duyular bu süreçte gence eşlik etmesi normaldir. Önemli olan stresi ortadan tamamen kaldırmak değil, işlevselliğini bozmayacak yoğunlukta yaşamasıdır. Tüm bu tutum ve davranışlar gencin hem gelişimsel sürecin oluşturduğu stresi hem de sınav döneminin oluşturduğu stresi azaltmasına yardımcı olur.Bireyin duygu, düşünce ve davranışlarını gözlemleyin.Çocuğunuzun baş etmekte zorlandığı yoğun bir duygu durum içerisinde olduğunu fark ediyorsanız ya da kendisi dile getiriyorsa, duygunun yoğunluğu giderek artıyorsa ve bu durum gencin işlevselliğini olumsuz yönde etkilemeye başladıysa, uzman bir psikoterapiste başvurarak destek alın.