Atina'da tarihi restleşme

Hakan Çelik

Yunanistan’a 65 yıl sonra giden ilk Türk cumhurbaşkanı olan Erdoğan’ın Lozan Antlaşması’nın güncellenmesi gerektiği yönündeki sözleri bu ülkede krize yol açtı.

Tayyip Erdoğan, “Lozan’ın güncellenmesi söz konusu olamaz” diyen Yunanistan Cumhurbaşkanı ve Başbakanı ile peş peşe kameralar önünde tartıştı.

ATİNA: KAYGI VERİCİ

Erdoğan, Celal Bayar’ın 1952’deki ziyaretinin ardından Yunanistan’a giden ilk Türk cumhurbaşkanı oldu. Ziyaret öncesi Erdoğan’ın bir Yunan TV’sine Lozan Antlaşması’nın güncellenmesi gerektiği yönündeki açıklaması büyük yankı uyandırdı. Yunanistan Hükümet Sözcüsü Dimitris Çanakopulos, Erdoğan’ın ziyareti öncesi bu sözleri “Kaygı verici” olarak nitelendirdi.

‘İLİŞKİNİN MİHENK TAŞI’

Yunanistan Cumhurbaşkanı Prokopis Pavlopoulos ile Erdoğan arasında yapılan görüşmede konu gündeme geldi. Ortak basın toplantısında Pavlopoulos, “Lozan mihenk taşıdır. İki ulusun topraklarını belirleyen bir anlaşma. Bunun gözden geçirilecek bir tarafı yok. Müslüman azınlığın haklarını koruyoruz” dedi.

‘LOZAN UYGULANMIYOR’

Erdoğan’ın bu sözlere yanıtı şöyle oldu: “Batı Trakya’da Müslümanların baş müftüsünü imamlar seçemiyor. Atanan bir baş müftü var. Türkiye’de ise patrik atanmıyor, Sen Sinod Meclisi seçiyor. Demek ki Lozan uygulamada değil. Türkiye’de benim Rum vatandaşlarıma yönelik ibadethaneleri noktasında en ufak bir ayrımcılık göremezsiniz.”

‘AYRIMCILIK SÖZ KONUSU’

“Yunanistan’ın kişi başı milli geliri 18 bin dolar. Batı Trakya halkının 2 bin 200 dolar. Demek ki ayrımcılık var. Batı Trakya’da birileri ‘Türk’ kelimesini bile hazmedemiyor. 94 yılda birçok şey değişti. Bunlar gözden geçirilirse inanıyorum ki taraflar kabul edecektir.”

‘BEN PROFESÖR DEĞİLİM’

“Ben hukuk profesörü değilim (Yunan mevkidaşının unvanı bu) ama siyaset hukukunu iyi bilirim. Siyaset hukukunda da özellikle ‘anlaşmaların güncellenmesi’ diye bir şart vardır ve bunu da biz yaparız. Bunun dünyada çok örneği var.”

'BAŞKA ÜLKELERİ İLGİLENDİRMEZ'

Lozan tartışması Erdoğan ile Yunanistan Başbakan Aleksis Çipras’ın ortak basın toplantısında da gündeme geldi. “Bu anlaşmanın güncellenmesi söz konusu olamaz” diyen Çipras şunları söyledi: “Azınlıklarla ilgili reformlar bizim meselemiz. Başka ülkeleri ilgilendirmez. Kıbrıs’taki sorun yasadışı işgalle ortaya çıktı. Biz de bir çok camiyi restore ettik ama buralarda ortodoksların dini tören düzenlemesini düşünmedik. Maalesef Ayasofya’da aynı şey söz konusu değil.”

NASIL BAŞLADI?

Yunan Skai TV’ye konuşan Erdoğan, “Lozan Antlaşması’nın güncellenmesi lazım. Zaman zaman bir adadan dolayı ortalık karışabiliyor. Kardak krizi hala sürüyor. Bunların aşılması lazım. Yunanistan’ın da rahatsız olduğu bazı madde başlıkları olabilir. Bunlar oturulup konuşulur” demişti. Lozan Antlaşması, Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı’nda kazandığı zaferin ardından 24 Temmuz 1923’te imzalandı. Antlaşmada Türkiye ve Yunanistan dahil 11 ülkenin imzası var.