Giriş
Beyni sağlıklı ve genç tutmanın 10 yolu
Beden sağlığımızı korumak ve yaşlanmamızı geciktirmek için elimizden geleni yapıyoruz. Peki beynimizi de genç tutmak mümkün mü? Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Topçular bu soruya evet cevabını veriyor ve yapmamız gereken 10 şeyi sıralıyor...
KALP SAĞLIĞINIZA DİKKAT EDİN
Yüksek kolesterol seviyelerinin kalp sağlığı için önemli bir risk oluşturduğu uzun yıllardır biliniyor. Son yıllarda yapılan deneysel ve klinik çalışmalar, yüksek kolesterol seviyelerinin Alzheimer hastalığı riskini artırdığını gösterdi. Buradan yola çıkarak yapılan bazı çalışmalarda kolesterol seviyesini düşüren ilaçların Alzheimer riskini azaltabileceğine dair bazı bulgular elde edildi. Folik asid, B6 ve B12 vitaminlerinden zengin bir diyet ile beslenmek kandaki homosistein düzeylerini düşürerek hastalık riskimizi azaltabilir. Kalp sağlığı için önemli bir risk faktörü olan yüksek tansiyon beyin damar hastalığı riskini artırır. Kan basıncı değerlerinin normal seviyelere çekilmesi riskin düşürülmesinde çok önemli.
DİYABET VE İNSÜLİN DİRENCİNE DİKKAT
Diyabet hastalığı ve insulin direnci ülkemizde çok sık görülüyor. Dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen diyabet aynı zamanda beyin sağlığını da olumsuz etkiliyor. Bine yakın bireyin zihinsel performansını uzun yıllar boyunca ayrıntılı olarak takip eden bir araştırmanın sonuçları hayli ilginç: Diyabet özellikle bellek, bilgi işleme hızı ve görsel- mekansal işlevler gibi zihinsel işlevleri olumsuz etkiliyor. Kan şekerini diyet, egzersiz gerekirse ilaçlarla normal sınırlarda tutun.
SOSYAL OLARAK AKTİF OLUN
Sosyal medyanın giderek yaygınlaştığı günümüzde gerçek sosyal aktiviteler ve ilişkiler giderek azalıyor. Sosyal ilişkilerin azlığı beyin sağlığı açısından olumsuz etkilere sahip. Araştırmalar, sosyal olarak aktif bir yaşam sürdürmenin Alzheimer riskini azalttığını gösteriyor. Güçlü bir sosyal ağı olan, daha fazla arkadaşı olan ve sosyal etkinliklere daha fazla katılan bireylerde yaşa bağlı zihinsel performans azalması daha düşük.
ZİHİNSEL AKTİVİTELERİ İHMAL ETMEYİN
Kitap okumak, yapboz yapmak, müze ziyaret etmek gibi zihinsel olarak aktif olmayı gerektiren faaliyetleri daha sık yaparak zihinsel performansınızı yükseltebilirsiniz.
HAREKET EDİN
Fiziksel olarak aktif bir yaşam sürdürmek beyin sağlığı için son derece önemli. 60 yaş üstü bireylerde yapılan bir çalışmada 6 ay düzenli fiziksel aktivite yapmanın beyin üzerindeki etkileri manyetik rezonans görüntüleme (MR) ile incelendi. Çalışma sonuçlarında düzenli fiziksel aktivite yapan bireylerde beyin aktivitesinde belirgin artış görüldü. 65 yaş üzerindeki 6 binden fazla kadının katıldığı başka bir çalışmada ise fiziksel aktivitenin beyin sağlığı üzerine etkileri 8 yıl boyunca takip edildi. Fiziksel aktiviteler zihinsel performanstaki yaşa bağlı düşüşü de azalttığı gösterildi. Her gün en az 30 dakika süren fiziksel bir aktivite yapmayı asla unutmayın.
YETERLİ VE SAĞLIKLI UYKU
Alzheimer hastalığı gelişmesinde rol oynayan moleküllerden belki de en önemlisi beta-amyloid adlı bir protein. Araştırmalar gösteriyor ki bu protein hastalığa ait klinik bulgular başlamadan yıllar önce beyinde birikmeye başlıyor. Bu proteinin beyinden temizlenmesinde ise uyku çok önemli. Beta-amyloid adlı toksik protein beyinden en etkin şekilde uyku sırasında temizleniyor. Beyin sağlığınız için düzenli, yeterli ve sağlıklı uyumaya özen gösterin.
AKDENİZ TİPİ BESLENİN
Yıllardır birçok çalışmadan elde edilen veriler, meyve-sebzeden zengin, beyaz et tüketiminin kırmızı ete kıyasla daha ağırlıklı olduğu Akdeniz tipi diyetin beyin sağlığı için koruyucu olduğunu kanıtladı. Meyve-sebze tüketimi ne kadar fazla ve ne kadar çeşitliyse koruyuculuk da o derecede artış gösteriyor.
DEPRESYONUNUZU TEDAVİ EDİN
Araştırmalara göre, erişkin çağdaki depresyon beyin ve ruh sağlığımızı olumsuz etkilemekle kalmıyor, Alzheimer riskini de artıyor. Depresyonunuz varsa mutlaka doktora başvurup tedaviye başlayın.
GÜNDE 2 FİNCAN KAHVE İÇİN
Kahve son yıllarda beyin sağlığı açısından son derece popüler bir konu haline geldi. Günde 2-3 fincan kahve tüketilmesi beyin için koruyucu etki gösteriyor. Bu noktada anımsamamız gereken önemli şu: İşlem görmüş hazır kahvelerden uzak durum, Türk kahvesi gibi işlem görmemiş kahveleri tercih edin.
KAKAODAN FAYDALANIN
Aşırıya kaçmamak kaydıyla sınırlı tüketilen kakao (örneğin yüksek kakao oranlı bitter çikolata) beyin sağlığını olumlu etkilerken, hastalık gelişim riskini de kısmen azaltır.
BONUS: OMEGA 3
Beslenmenin hafıza üzerindeki rolü çok önemli. Hazır gıdalar, gazlı içecekler, fast food yasaklar listesinde. Şeker beyin sağlığımız için de zararlı. Yeni çıkan bir araştırma omega 3'ün hem hafızanın iyi çalışması hem de uzun dönemde beynimizin hasta olmaması için önemli olduğunu gösteriyor. Omega 3’ü kapsüllerden değil haftada 2 kez balık yiyerek karşılayın. Beyin sağlığı ve hafızanız için beslenmenizde yapabileceğiniz diğer değişiklikler ise şunlar: * Ceviz, badem, keten tohumu, Hindistan cevizi, avokado, zerdeçal gibi gıdalara diyetinizde yer açın.
Hazırlayan: Özgür Gökmen Çelenk / POSTA