Giriş
Boğaziçili bilim insanlarından yapay zekâya sahip keşif ve gözlem için uçan robot
Son yıllarda insansız hava aracı teknolojileri daha da gelişirken, Boğaziçi Üniversitesi’nde yer alan Mikrodalga Radar ve Haberleşme Laboratuvarı’ndan (MiRaCL) bilim insanları yapay zekâ teknolojisi ile desteklenmiş keşif yapabilen yeni nesil uçan robot geliştirdi. Ekip lideri Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Öncü ile birlikte aynı bölümden araştırma görevlisi Berk Omuz ve yüksek lisans öğrencisi Erol Kayataş’ın yaklaşık iki yıldır üzerinde çalıştığı robotun başta orman yangınları gibi zorlu koşullarda kullanılması hedefleniyor.
Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Öncü ve ekibi yapay zekaya sahip, aşırı koşullara dayanıklı, gelişmiş bir uçan keşif robotu üretti. Aracın ileri uçuş testleri ise bu ay başladı.
“YAPAY ZEKA ÇOK ÖNEMLİ BİR YERDE DURUYOR”
Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Öncü, yapay zekâ teknolojisinin yeni nesil drone sistemi çözümlerinde daha fazla rol alacağını belirtiyor.
Bu teknoloji sayesinde aracın insan yönetimine ihtiyaç duymadığını ifade eden Doç. Dr. Öncü, “Yakın gelecekte yapay zekayla desteklenmiş, ileri seviye radar, sensör ve kamera donanımları ile beraber otonom görev yapabilecek birçok yeni teknoloji, uygulama ve endüstri ortaya çıkacağını öngörüyoruz. Laboratuvarımızda bu alanda yapılan çalışmaları yakından takip ediyor ve gelişen teknolojiye katkı sağlıyoruz. Öte yandan bu teknolojiyi geliştirerek araçlarda etkin kullanmak zaman ve emek istiyor. Kamera ve lidar (Lazer darbeleri kullanılarak bir nesne veya bir yüzeyin uzaklığını anlamaya yarayan teknoloji) gibi sistemlerle birlikte geliştirdiğimiz radar da aracımızın özgün yanlarını oluşturuyor. Robotumuz geliştirdiğimiz yapay zekâsı sayesinde gece-gündüz fark etmeksizin, üzerinde bulundurduğu farklı sensörlerden gelen verileri akıllı şekilde işleyerek yeryüzünün haritalandırması gibi birçok görevi başarabilecek şekilde tasarlandı. Ayrıca rotasını belirleyerek görevi kendi başına icra edebilecek” diye konuşuyor.
“EKSTREM KOŞULLARDA DA UÇMAYI SÜRDÜRÜYOR”
TÜBİTAK 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projeleri kapsamında desteklenen uçan robot projesinde görev alan yüksek lisans öğrencisi Erol Kayataş ise aracın dayanaklılığına dikkat çekiyor. Aşırı rüzgâr koşullarında da havada kalabilen aracın geliştirme süreciyle ilgili şu bilgileri veriyor:
“Bu araçları kullanılacağınız hava koşulları çok önemli. Rüzgâr özellikle belli yüksekliklerde zorlayıcı hızlara ve hava aracının istenmeyen şekilde sürüklenmesine neden oluyor. Biz de aracımızı tasarlarken ekstrem koşullarda da uçmayı sürdürmesini istiyoruz. Bu gibi yerlerde zorlu hava şartlarından etkilenmeyen aracımız birçok insanın hayatını kurtarabilir. Sadece arama kurtarma değil, bir bölgenin çeşitli amaçlarla haritalandırılması ile gözlemlenmesi gibi birçok alanda da kullanılabilecek potansiyele sahip.”
“İLERİ UÇUŞ TESTLERİ BAŞLADI”
Doç. Dr. Ahmet Öncü ise uçuş testlerinin başladığını ve aracı her açından test ettikleri bilgisini paylaşıyor. Bu testlerin ardından ek geliştirmeler için de mesai harcayacaklarını ifade eden Doç. Dr. Öncü sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ekipçe aracımızı en iyisi olacak şekilde geliştirmek istiyoruz. Uçan robot sistemine ait parçaların hepsinin yer testlerini tamamladık. Bu testlerde hangi noktalarda geliştirmelerin gerekli olduğunu daha net görme fırsatımız oldu. Radar sistemimizi kara araçları ile birlikte test ederek performansından emin olduk. Şimdi bütün bu alt sistemleri uçan robot üzerine entegre ederek en yakın zamanda sahada rahatlıkla kullanılabilecek aracımıza son şeklini vermeyi hedefliyoruz”
“RADAR SAYESİNDE DAHA ETKİN UÇACAK”
Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi Berk Omuz ise zorlu koşulda güvenilir veriler sunan gelişmiş radarın da araçta yerini aldığını ifade ediyor. Aracın radarlarını geliştiren Omuz, sisteme bu teknolojinin eklenmesiyle gelen avantajları şu şekilde özetliyor:
“Radar sistemini kendimizin geliştirmesi hem radarın özelleştirilebilmesi hem de küçültülebilmesi için önemliydi. Radar sistemi sadece bir donanım değil, aynı zamanda gelen radar verisinin anlamlandırılması işlemini de kapsıyor. Hareketli bir sisteme yakın gerçek-zamanlı bir şekilde radardan gelen veriyi anlamlandırıp sunmaya çalışmak çeşitli zorlukları da beraberinde getiriyor. Ancak radar verisi sayesinde araç karanlık, sisli veya GPS sinyalinin zayıf olduğu şartlarda görevine devam edebilecek. Bulunduğu ortama dair kamera görüntüsünden elde edilmesi güç ve hatta imkânsız olan bilgilere radar sayesinde ulaşılabilir. Özetle geliştirdiğimiz bu radar sayesinde araç çok daha etkin uçabilecek.”
DOÇ. DR. AHMET ÖNCÜ KİMDİR?
Doç. Dr. Ahmet Öncü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Fizik Bölümü’nden 2001 ve Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü’nden 2002’de lisans derecelerini aldıktan sonra lisansüstü eğitimi için Türk Eğitim Vakfı (TEV) DAAD bursu desteğiyle Almanya Münih Teknik Üniversitesi’ne gitti. Burada 2004 yılında Elektrik Mühendisliği ve Bilgi Teknolojileri Bölümü’nden Mikrodalga Mühendisi Yüksek Lisans derecesini aldı.
2005’te Japon Hükümeti Monbukagakusho, Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’ndan (MEXT) burs almaya hak kazanarak Tokyo Üniversitesi’ne araştırmacı alarak gitti. Aynı yıl Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü’nde Milimetrik Dalga Impulse Radyo CMOS Tümleşik Devre tasarımı konusunda doktora çalışmalarına başladı.
2008 ve 2010 yılları arasında Tokyo Üniversitesi ve Hiroşima üniversitelerinde yüksek frekans tümleşik devre tasarımı ve laboratuvar uygulamaları konusunda araştırmacı öğretim görevlisi olarak çalıştı.
2010’da Türkiye’ye dönen Doç. Dr. Öncü, 2010’da Avrupa Birliği Marie Sklodowska-Curie Bireysel Bursu almaya hak kazandı. 2010’dan bu yana çalışmalarını Boğaziçi Üniversitesi’nde sürdüren bilim insanı mikrodalga, radar, RF, sensör sistemleri tasarımları, elektromanyetik hesaplamalar, yapay zekâ uygulamaları ve uçan robot alanlarında araştırmalarına devam ediyor. Bu alanlarda pek çok akademik proje yürüten Doç. Dr. Öncü’nün 30’un üzerinde makale ile bildirisi bulunuyor.