C vitaminsiz olmaz!

İstanbul Florence Nightingale Hastanesi'den İç Hastalıkları Uzmanı Özgür Şamilgil anlatıyor:

Vitaminlerin yaşamsal önemi tartışılmaz. C vitamininin önemi ise, çok eskilere dayanıyor. 1700'lerde Amerika kıtasına yolculuk yapan denizcilerde cilt altı kanamalar, diş eti kanamaları, ciltte incelme, kahverengi lekelenmeler, eklem ve kemiklerde ağrı, aşırı halsizlk, iyileşmeyen cilt yaraları ve enfeksiyonlar sonucu ölümlerin fazla olması bir keşfe neden oluyor. Hatta tıp tarihinde yapılan ilk karşılaştırmalı çalışma, bu zamanda yapılıyor. Bu durum, günde 2 portakal ve 1 limon verilen gemicilerin verilmeyen ve standart beslenmelerine devam edenlere göre hızla iyileşmelerinin gözlenmesiyle ortaya çıkıyor.

ŞANSSIZ TÜR: İNSAN

C vitamini aslında memeli hayvanlarda sadece besinlerle alınmıyor, vücut tarafından imal ediliyor. 6000 memeli arasında insan, maymun, yarasa, domuz ve fare gibi çok az sayıda canlıda bu özellik bulunmuyor. Maymunlarda günlük C vitamini tüketiminin 2000-2500 mg olduğu düşünülürse daha hareketsiz yaşayan bizler için 500 mg hiç de fazla sayılmayabilir.

NE KADAR ÖNEMLİ VE KİMLERE DAHA ÇOK LAZIM?

C vitamini vücutta birçok kimyasal tepkimede önemli rol oynuyor. Cildin, eklem ve bağ dokularının, kemiklerin, damarların dayanıklılığı ve elastikiyetini sağlayan elastan molekülünün üretimini sağlıyor, vücutta yıpranma ve yaşlanmay önlüyor, yağdan enerji üretimi için gereken 'carnitene' oluşumunu ve mücadele hormonu noradrenalinin üretimini sağlıyor.

Bu yüzden;

- Psikolojik ve fiziksel baskı altındaki kişilerde,

- Ağır spor yapanlarda veya ağır işçilerde,

- Yeni ameliyat geçirenlerde,

- Süregen hastalıkları (örneğin romatizma) olanlarda,

- Az uyuyan, çok çalışan, fazla alkol ve sigara tüketenlerde,

- Gebelik ve emzirme döneminde mücadele hormonu üretimi ihtiyacı çok arttığında

- Yüksek doz aspirin, parasetamol, idrar söktürücü, ağrı kesici, kortizon kullananlarda, enfeksiyon hastalıklarıyla boğuşanlarda,

- Kemik ve kas dokusu gelişimi devam eden büyüme çağındaki çocuklarda,

- Adet döneminde kanaması fazla ve vücudunda ödem gelişenlerde,

- C vitamini emilimini bozan mide bakterisi taşıyıcılarında,

- Yoğun düzeyde alerjisi olanlarda, ağır mantar infeksiyonu bulunanlarda,

- Yaraları geç iyileşenlerde, şeker kontrolü bozuk şeker hastalarında,

- Demir eksikliğine bağlı kansızlığı olanlarda C vitamini ihtiyacı çok artıyor, hekime danışmak şartıyla takviye gerekebiliyor.

KALP VE DAMARLARIN KORUYUCUSU!

Damar elastikiyetinin ve dayanıklılığının azalması hipertansiyon ve damar sertliği ile kalp-damar hastalıklarının, inmenin temel sebepleri olduğundan C vitamini eksikliği bu hastalıkların oluşmasında önemli rol oynuyor. Damar duvarının zayıflaması yüksek kan basıncıyla yırtılmaya ve beyin içinde kanama sonucu inmeye neden olabiliyor. Bu duruma C vitamini eksikliği olan kişilerde daha sık rastlandığı eskiden beri yapılan araştırmalarda gösterilmiş durumda. Otobur olan tavşanlar üzerinde yapılan deneylerde yüksek kolesterollü beslenmeye bağlı damar sertliği ve damarlarda yağ tabakaları oluştuğu; fakat C vitamini üretebildikleri için damar elastikiyetinin çok iyi olmasından kaynaklı kalp krizi ve inmemin yaşanmadığı gözlemlenmiş durumda.

Bol sebze meyve ağırlıklı beslenenenlerde inme, damar sertliği hipertansiyon, kalp-damar hastalıklarının daha az rastlandığı gözlemleri, C vitaminin önemini gösterse de bu besinlerde hipertansiyonu engelleyen potasyum, magnezyum ve E vitaminin de çok bulunduğu gözardı edilmemeli. C vitamini, bozulmuş olan E vitamininin tekrar canlanmasını da sağlıyor. Aslında besinlerin içeriği bir bütün halinde bu faydayı sağlıyor. Sonuçlar sebze ve meyve ağırlıklı beslenmenin inmeye karşı koruyuculuğunu bir defa daha gösteriyor.

HAVADAN NEM KAPIYOR, TAZE TÜKETİLMELİ

- Oda ısısında ağzı açık bekletilen havayla temas eden portakal suyundaki C vitamini 20 dakika sonra bozulmaya başlıyor. En fazla 1 saati geçirmeden vakumlu şişeyle dolaba kaldırılması VE 2 günden fazla bekletilmeden tüketilmesi gerekiyor.

- 70 derece ısıda bile hemen bozuluğundan, mikrodalga, düdüklü tencere ve kaynatma yöntemleri ile pişirilen gıdalarda C vitamini etkisiz hale geliyor. Fırın veya düşük ısıda kısa sürede pişirme yöntemi öneriliyor.

- Sebzelerin, salataların tüketilmeden hemen önce ve iri parçalar halinde doğranması gerekiyor, ince kıyım kesilir ve 1 saatten fazla açıkta bekletilirse C vitaminin yapısı bozuluyor.

- C vitaminli sebze ve meyveler derin dondurucuda vakumlu ambalajda saklansa bile 1 ay ancak dayanıyor.