Giriş
Çocuklar ve bebeklerde idrar yolu enfeksiyonlarına dikkat!
Bebekler ve çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu oldukça yaygın bir durumdur. Üretere giren bakteriler genellikle idrara çıkma yoluyla temizlenir. Bununla birlikte, bakteriler üretradan dışarı atılmadığında, idrar yolunda büyüyebilirler. Bu bebekler ve çocuklarda idrar yolu enfeksiyonlarına neden olur. Peki, bebekler ve çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu neden olur? Çocuklarda ve bebeklerde idrar yolu enfeksiyonları nasıl tedavi edilir? Bezmialem Vakıf Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzm. Dr. Nurver Akıncı, çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu tedavisini ve belirtilerini açıkladı.
Bebeklerde ve çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu böbrekler, üreterlerden mesaneye ve idrar yoluna kadar olan enfeksiyonlardır. İdrar yolu enfeksiyonları bebeklerde ve çocuklarda farklı seyreder.
Çocuklarda ve bebeklerde idrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir?
Hastalık, karın ve yan ağrısı, iştahsızlık, bulantı ve kusma, idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, titremeyle yükselen ateş ile kendini gösterebilir. Tuvalet eğitimi olan bir çocuğun altını ıslatmaya başlaması, idrarın bulanık ve kötü kokulu olması da hastalığın belirtileri olabilir. Özellikle nedeni bilinmeyen ateşi olan çocuklarda İYE mutlaka araştırılmalıdır.
Özellikle bebeklerde idrar yolu enfeksiyonları huzursuzluk, iştahsızlık, iştahı olup kilo alamama, ateş ve kusma gibi belirtiler görülebilir. Yenidoğan döneminde sadece ateş değil ateş düşüklüğü de olabilir. Yaş ve dönemlere göre belirtiler değişkenlik gösterebilir.
Çocuklarda ve bebeklerde idrar yolu enfeksiyonu neden olur?
Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonlarına genellikle anüs veya vajina çevresindeki deriden idrar yoluna girebilen bakteriler neden olur. İdrar yolu enfeksiyonlarının en yaygın nedeni bağırsaklardan kaynaklanan E.coli'dir. Çoğu İdrar yolu enfeksiyonları bu tür bakteri veya diğer bakterilerin anüsten üretraya yayılmasıyla ortaya çıkar. İdrar yolu enfeksiyonları kız çocuklarda, özellikle tuvalet eğitimi başladığında daha sık görülür. Kızlar idrar yolu enfeksiyonlarına karşı daha hassastır, çünkü üreteları anüse daha daha yakındır. Bu, bakterilerin üretraya girmesini kolaylaştırır. Sünnetsiz 1 yaşın altındaki erkek çocuklarında da idrar yolu enfeksiyonları riski biraz daha yüksektir.
Çocuklar ve bebeklerde idrar yolu enfeksiyonları nasıl tedavi edilir?
Tedavide uygun antibiyotikler kullanılmalıdır. Sistit de 7, piyelonefrit de 10 güne kadar kullanılabilir. Ayrıca sıvı alımının arttırılması gerekir. Ateş düşürücüler kullanılabilir. Ağır seyreden vakalarda yatarak tedavi gerekebilir. Tedavi sonrasında idrar testi ve kültürü tekrarlanır, enfeksiyonun geçip geçmediği kontrol edilir.
Çocuklarda ve bebeklerde idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi yaş grubuna göre değişir. Büyük çocuklarda ağızdan ilaç ve antibiyotik; daha küçük çocuklarda antibiyotik ve şurup tedavisi uygulanabilir. Yeni doğan bebeklerde yani 1 yaş altı bebeklerde idrar yolu enfeksiyonu iğne ile tedavi edilebilir. İdrar yolları enfeksiyonları özellikle yeni doğanlarda sepsise neden olabilir. Çünkü yeni doğanların bağışıklık sistemi bir yetişkin ve çocuğa göre daha zayıftır. Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu varsa bol su içirilmelidir. Bebeğiniz ve çocuğunuzda idrar yolu enfeksiyonundan şüpheleniyorsanız mutlaka Çocuk hastalıkları doktoruna götürmeniz gerekiyor.
Risk faktörü olarak sayılabilecek unsurlar hangileridir?
Hastalığa neden olan en sık etken bağırsak kökenli bakterilerdir ve mesaneye girerek yukarıya doğru ilerlerler. Bu nedenle genital bölge temizliği çok önemlidir. Su ve tuvalete kâğıdı veya pamuk kullanılarak önden arkaya doğru silinmelidir. Küçük çocuklarda kaka yaptığında bez hemen değiştirilmelidir. Kız çocuklarda mesaneye giden yol daha kısa olduğu için İYE daha sık görülür. Erkek çocuklarda da sünnet derisi altında toplanan bakteriler hastalığa neden olabilir. Dolayısıyla sünnetli çocuklarda enfeksiyon riski daha azdır. Sıkı ve dar, sentetik çamaşırlar tercih edilmemelidir. Kabızlık idrar yolu enfeksiyonu riskini arttırdığından, tedavi edilmelidir. Düzenli olarak tuvalete gidilip idrarın iki üç saatte bir boşaltılması da İYE’nin tekrarlamaması için çok önemlidir.
Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonunun altında yatan nedenler nelerdir?
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu çocuklarda ileri araştırma gerektirir. Vezikoüreteral reflü (VUR) olarak adlandırılan mesaneden böbreğe idrar kaçış ve üriner sistem taşları altta yatan neden olabilir. Bu durumda mutlaka üriner sistem ultrasonografisi istenir. Voiding-sistoüreterografi (VCUG) işlemiyle üretraya sonda takılarak işeme esnasında böbreklere ve üreterlere kaçış olup olmadığına bakılabilir. Bazen de sintigrafik (DMSA, DTPA) görüntülemeler istenebilir.
Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu hangi sonuçları doğurur?
İdrar yolları enfeksiyonu, özellikle piyelonefrit, geç ya da yetersiz tedavi edilirse böbrekte kalıcı hasar bırakır. İleri yaşlarda yüksek tansiyon hastalığına, böbrek yetersizliğine, büyüme geriliğine ve gebelik zehirlenmesine neden olabilir. Ülkemizde çocukluk çağında görülen kronik böbrek yetmezliğinin en önemli nedeni idrar yolu enfeksiyonlarıdır. Bu nedenle ailelerin çocuklarının yaşadığı rahatsızlığa önem göstermeleri gerekmektedir.
