Giriş
Çocuklara komşu tavsiyesiyle vitamin vermeyin
Fazla vitamin alımı, yetersiz vitaminden daha çok yan etkiye neden olabiliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mahmut Çivilibal, komşu tavsiyesiyle vitamin alımının zararları hakkında bilgi verdi.
Çocuk sağlığının korunmasında vitaminler önemli bir yer tutuyor. Çocuğun beslenme alışkanlıklarını düzenleyen annelerin en büyük endişesi ise çocukların iştahsız olması ve vitamin alımının yetersiz kalması. Özellikle çocuklarının daha fazla yemek yemelerini isteyen anneler bazen komşu ve arkadaş tavsiyesiyle aldıkları vitaminleri verebiliyor. Oysa vitaminlerin doktor kontrolünde, muayene ve bazı tetkikler sonucu alınması gerekiyor.
HER VİTAMİN HER ÇOCUĞA UYGUN DEĞİL
Vitaminler büyüme, hücre yenilenmesi ve enerji üretimi için vücuda gerekli olan ve sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik bileşiklerdir. Vitaminler insan vücudunda sentezlenemeyen, sentezlense bile yeterli olamayan, dışarıdan alınması gerekli maddelerdir. Bu yüzden sağlığımız için gerekli olan vitaminleri yiyeceklerden ya da ilave vitamin preparatlarından sağlamamız gerekir. Ancak, her bireyin kişisel özellikleri ve beslenme şekli farklıdır buna bağlı olarak vitamin gereksinimi de kişiden kişiye değişir.
SOSYAL MEDYADAN VİTAMİN SEÇMEYİN
İnternet, sosyal medya, gazete haberleri ve arkadaş tavsiyesi niteliğindeki duyumlarla, çocuklara rastgele vitamin ilacı verilmemelidir. Bir çocuğun vitamin ilaçlarına ihtiyacı olup olmadığına ve hangi ürünü kullanacağına kesinlikle çocuk hekimi karar vermelidir. Bir başkasının çocuğuna verilen ve yararlı olan bir ürün, başka bir çocukta yararlı olmayabileceği gibi ciddi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle aileler, nereden duyduklarına ve kimin tavsiye ettiğine bakılmaksızın bu tür ürünleri çocuklarına kullanmadan önce mutlaka uzmana danışmalıdırlar.
D VİTAMİNİNİN FAZLASI ZEHİRLİYOR
Vitaminler, yağda ve suda eriyen vitaminler olarak iki gruba ayrılır. Yağda eriyen vitaminler; A,D,E ve K vitaminleridir. Bunlar, karaciğerden salınan safra varlığında bağırsaktan emilerek kan dolaşımına geçer ve proteinlere bağlanarak karaciğerde birikir. Suda çözünen vitaminlerin vücut için gerekli olan miktarından fazlası vücut sıvıları ile vücut dışına atılırken, yağda çözünen vitaminlerin fazlası ise yağ dokusunda depolanır. Depolandıkları için yağda çözünen vitaminlerin fazla alımı vücut için zararlı olabilir.
Bu yüzden vitamin D’nin ve vitamin A’nın tüketiminde dikkatli olmak gerekir. Bu vitaminlerin diyetle alınanları değil, ilaç olarak ihtiyaç fazlası alımları ciddi yan etkilere ve zehirlenmelere yol açabilir. En sık görülen zehirlenme belirti ve bulguları; bulantı, kusma, şiddetli baş ağrısı, kafaiçi basınç artışı ve böbrek taşlarının oluşumudur. Yağda eriyen vitaminlerin bir kısmı cilt altı dokusu, böbrekler ve karaciğerde depolanır, yıllarca bu dokulardan kana salınımları devam eder. Böylelikle aşırı alınan bu vitaminlerin toksik etkileri yıllar boyu devam edebilir.
UZUN SÜREN İŞTAHSIZLIĞI VARSA…
Bir çocuk uzun süreden beri iştahsızsa ve yeterli kilo alamıyorsa, bu sorun bağırsak parazitleri, kabızlık, kansızlık veya idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklanabileceği için mutlaka tedavi edilmelidir. Altında bir hastalık olmaksızın, gerçek iştahsızlığı olan çocuklara doğru beslenme eğitimi ve gerekli hallerde bazı ilaç takviyeleri verilebilir.
"YEMİYOR” DİYE ENDİŞELENMEYİN
Çocuğun yeme isteği, büyüme hızına ve kişisel durumuna göre belirli dönemlerde değişiklik gösterebilir. Özellikle 1-2 yaş arası, yemek seçme ve yemeği reddetme gibi davranışların sıkça karşılaşıldığı ve iştahın en düşük seviyede olduğu dönemdir. Bu dönemde çocukların büyük bölümü, bazı günler az, bazı günler fazla yiyebilir. Ayrıca bazı çocuklar sık aralarla ve azar azar yemeye alışmış olabilir, bu şekilde yenen yemek de ana öğünde yenen kadar besin değeri taşıyabileceği için “Yeterli besin almıyor” diye ebeveynler endişelenebilir. Her çocuğun iştahı, beslenme alışkanlığı, metabolizması ve kalori ihtiyacı birbirinden farklıdır. Beslenme saatlerine, öğün alışkanlıklarına anne babalar; hangi öğünde neleri ve ne miktarda alacağına ise çocuk karar vermelidir. Besin miktarından çok, besinin kalitesi ve doğru beslenme önemlidir.
VİTAMİN MUAYENE VE TETKİK SONRASI VERİLMELİDİR
Vücudun ihtiyacı olan vitaminler ve mineraller doğal yollarla alınmalıdır. Başta çinko, omega 3, demir, D vitamini, B12 vitamini ve probiyotikler olmak üzere birçok vitamin ve mineralin doğru alınması, vücudun bağışık sisteminin doğru çalışması ve hastalıklardan korunma açısından önemlidir. Bunlar doğal besinlerle yeterli miktarda alınamıyorsa, çocuğun ayrıntılı muayenesi ve bazı tetkikleri baz alınarak doktor tarafından ilaç olarak kullandırılabilir.
VİTAMİNLERİN FAYDALARINI BİLİYOR MUSUNUZ?
Vitaminler vücudun sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması açısından oldukça gereklidir. Çocuk sağlığında önemli olan vitaminler ve özellikleri şöyle sıralanabilir:
· A vitamini, enfeksiyonlara karşı direnci artıran, normal büyüme, üreme, görme, kemik ve diş gelişimi için gereklidir.
· C vitamini, vücudun savunma sistemini güçlendirici etkisinin yanında yara iyileşmesi, damarların sağlıklı olmasını sağlayan önemli bir vitamindir.
· D vitamini, bağırsaklardan kalsiyumun emilmesine yardımcı olur, kalsiyumun kemiklerde ve dişlerde tutulmasını sağlayarak sağlıklı kemik ve diş yapısına katkıda bulunur.
· E vitamini antioksidan özelliği ile hücre yenilemesine katkıda bulunur, yaşlanmayı önler.
· K vitamini, pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır.
· B12 vitamini, nörolojik fonksiyonların sağlıklı sürdürülmesine katkıda bulunur, eksikliğinde halsizlik, yorgunluk, kas kasılmaları, depresyon gibi bulgular ortaya çıkar.
· Folik asit, kan hücrelerinin yapımında önemli rol oynar.
DİKKAT EKSİKLİĞİNİ ÇİNKOYLA ÖNLEYİN
Çocuklar için çinko çok önemlidir. Çinko, protein sentezi, büyüme ve cinsel gelişimin yanı sıra özellikle bağışıklık sistemi için gereklidir. Hücre yenilenmesi, yaraların iyileşmesi ve zihinsel fonksiyonlarda önemli roller üstlenir. Et, deniz ürünleri, baklagiller, tahıllar, yumurta, fındık, süt ve süt ürünleri ile lifli besinler bol miktarda Çinko içeren besin maddeleridir. Çinko eksikliğinde, bağışıklık sistemi zayıflar; halsizlik, yaraların geç iyileşmesi, saçlarda zayıflama ve dökülme gibi belirtiler görülür. Ayrıca, gelişme geriliği, iştahsızlık, öğrenme ve dikkat eksikliği görülebilir.