Giriş
Depresyon evrimsel bir avantaj sağlayabilir
Araştırmacılar depresyonun bir zamanlar insanlara evrimsel bir avantaj sunduğuna inanıyor. Depresyonun insan evrimi boyunca her toplumda görüldüğü ancak farklı adlandırıldığını söyleyen uzmanlar yarıca, insanların depresyona girmesinin bağışıklık sistemleriyle de bağlantılı olabileceğine inanıyor.
Depresyon belirtilerine tarih boyunca dünyadaki her kültürde rastlandı ancak bu melankoli olarak adlandırıldı. Nadir görülen diğer psikiyatrik bozuklukların aksine, depresyon oldukça her toplumda oldukça yayın olarak görülüyor.
San Diego Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmaya göre, ABD genelinde depresyon on yıl içinde önemli ölçüde arttı ve insanlar uyku veya konsantre olma zorluğu gibi daha fazla depresyon belirtisi yaşamaya başladı.
Son birkaç yıldır, araştırmacılar ruh hali bozukluğu hakkında biyolojik nedenler fark etti ve amacı hakkında varsayımlar yaptı. Depresyonu sağlığa bir engel olarak görüyor ve aşırı durumlarda bile hayatta kalmayı düşünüyoruz. Ama ya bir zamanlar, depresyon birine evrimsel bir avantaj sağladıysa?
Bazı araştırmalar depresyonun temeli olarak nörofizyolojiye işaret ediyor. 5HT1A bir serotonin (mutluluk hormonu) reseptörüdür. Bu bize iyi olma hissi veren nörotransmitterdir. Bazı çalışmalar, bu reseptör kemirgenlerde bulunmadığı için bu canlıların depresif belirtilere karşı dirençli olduğunu ortaya çıkardı.
İlaç şirketleri şu anda bu reseptörü hedefleyen ilaçlar geliştirmeye çalışıyor.
Diğer çalışmalar, beynin depresyondan muzdarip olan kişilerde farklı çalıştığını gösterdi. Beynin ventrolateral prefrontal korteks (VLPFC) olarak bilinen bir bölgesi, depresyonda kayda değer aktivite gösterdi.
Bu alanın analitik düşünme ile meşgul olduğu biliniyor. Depresyon ise sık sık sorunlarının üstesinden geliyor. Bu meydana geldiğinde, bu bölgedeki nöronlar sürekli olarak ateşlenir. 5HT1A reseptörünün, bu nöronların ruminasyon sürecine girmesi için gereken yakıtı sağladığı düşünülüyor.
Bu nedenle, bilim adamları depresyonun, kişinin zor bir soruna konsantre olmak için dikkat dağıtıcı şeylerden kaçınmasına yardımcı olan nörolojik bir süreç olduğunu öne sürüyor.
Hayatta kalma şansını artırıyor
Evrimci psikolog Paul Andrews, bir ruminasyon dönemini teşvik ederek bir çözüm bulabileceğini ve dolayısıyla hayatta kalma şansını artırabileceğini belirten bu “analitik ruminasyon hipotezini” ortaya koyuyor.
Bu teoriyi destekleyen bazı kanıtlar da var. Araştırmalar, depresyonun genellikle daha fazla REM uykusu aldığını ve bu da anıların birleştirilmesine yardımcı olduğunu gösteriyor. Ayrıca, depresyonu olanların sosyal problemleri çözmede daha iyi oldukları ortaya çıktı ve sosyal uyum, ilkel atalarımız için bu son derece önemliydi. Grup işbirliği yapamazsa, nasıl hayatta kalabilirdi?
**Ruminasyon tekrarlayıcı bir şekilde düşüncelerin zihinde dönüp durması ya da olumsuz içerikli zihinsel uğraş olarak tanımlanıyor.
Başka bir teori ise, majör depresyonun bir bağışıklık yanıtı olması yönünde. Emory Üniversitesi MD'sinden Andrew Miller ve Arizona Üniversitesi'nden meslektaşı Charles Raison'a göre, enfeksiyonla savaşmak için bağışıklık sistemimizi güçlendiren bu genler de depresyon riskimizi artırıyor. Yorgunluk, bir zamanlar zevkli aktivitelere katılma arzusu eksikliği ve sosyal geri çekilme gibi depresyonla ilişkilendirilen belirtiler.
Bunlar, bulaşıcı hastalığın bulaşmasına yardımcı olarak, sosyal gruba bulaştırma riskini uzak tutardı. Kişi bu süreçte ayrıca bir bağışıklık tepkisine yardımcı olmak için kullanılabilen enerjiyi korur.
Tıp bilimi ve halk sağlığı alanındaki gelişmeler bu reaksiyonu geçersiz kılabilir. Ama atalarımız için enfeksiyon en kötü katildi.
NPY olarak bilinen bir gen mutasyonu, artmış bir enflamatuarla (Enflamasyon, inflamasyon, yangı veya iltihaplanma, canlı dokunun her türlü canlı, cansız yabancı etkene veya içsel ya da dışsal doku hasarına verdiği hücresel, sıvısal ve vasküler bir seri yanıt) ilişkilendiriliyor. Bu enfeksiyonla mücadelede yardımcı olsa da, aynı zamanda depresyonla da ilişkili. Bu gen, strese dayanma yeteneğimizi artırmaya yardımcı olan Neuropeptide Y adlı bir nörotransmitteri kontrol eder. Mutasyona uğramış NPY geni olanlar, Michigan Üniversitesi'ne göre daha güçlü bir bağışıklık tepkisi gördü.
Ancak bugün, sadece depresyon geliştirme olasılığının artmasına neden oluyor. Bu mutasyona sahip olanlar, bir duman dedektörü gibi reaksiyona giren bir bağışıklık sistemine sahip olabilir.
Enfeksiyon gibi stresli bir olay meydana geldiğinde, tıpkı yangın dedektörünün dumanı algılaması ve alarmı devreye sokması gibi bu bağışıklık tepkisi tetiklenir,
Dr. Miller ve Raison, depresif hastalara antienflamatuar bir ilaç vererek “Duman Dedektörü Prensibini” denemeye çalıştılar. Katılımcılar çarpıcı gelişmeler kaydetti.
Bağışıklık sisteminin ve majör depresyonun nasıl birbirine bağlı olduğunu bilmek, bağışıklık sisteminin daha iyi anlaşılmasını ve bazı depresyon türleri için daha gelişmiş tedavilerin sunulmasını sağlarken, yeni ve büyüyen immünoterapi alanının geliştirilmesine yardımcı olabilir.
Nörolojik ve genetik yönlerin daha iyi anlaşılması, daha fazla içgörü ve yeni tedaviler de sağlayabilir. Biyolojik ve evrim temelleri çok yönlü ve karmaşıktır. Özellikle ihtiyaç çok büyük olduğu için daha fazla araştırma gerekiyor.
Kaynak: Big Think