Giriş
Depresyon hakkında merak ettiğiniz her şeyin cevabı burada...
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Timuçin Oral depresyon hakkında bilinmeyenleri ve merak edilenleri anlatıyor...
DEPRESYON NEDİR?
Kişinin hayattan zevk almadığı, eski ilgi ve isteklerini kaybettiği, mutsuzluk, güçsüzlük, karamsarlık, değersizlik hissi, düşünce, konuşma ve harekette yavaşlama ile karakterize bir ruh halidir.
HER MUTSUZLUK DEPRESYON MUDUR?
Tabi ki değil. Duygu durumumuz hep düz bir çizgi çizmez. Kimi zaman kendimizi iyi hissederiz, kimi zaman da kötü. Fakat sebepsiz yere ya da bir olay nedeniyle keyifsiz, isteksiz, mutsuz, çökkün hissediyorsak, buna konsantrasyon azalması, bazen suçluluk ve değersizlik düşünceleri, gelecek ile ilgili kaygılar, özkıyım (intihar) düşünceleri, uyku bozukluğu ve iştah kaybı ekleniyor ve bu ruh hali 15 günden uzun sürüyorsa depresyondan söz ederiz. Depresyon günlük mutsuzluklarından farklı olarak anlamsızlık, boşluk duygusunun, enerjisizlik halinin eklendiği bir ruh hali. Biraz derinleşince kişi hiçbir şeyden zevk almaz, gelecekle ilgili bütün beklentilerini kaybeder, yaşam anlamsızlaşabilir. Daha da derinleştiğinde kimi zaman psikotik (gerçekle bağın kopması) belirtiler eklenir. Kişi, ‘Bütün bunların sorumlusu benim’, ‘Dünyadaki her şey benim yüzümden oluyor’, ‘Bağırsaklarım çürüdü’, ‘İç organlarım çalışmıyor’ gibi düşünüp daha derin bir kuyunun içine çekilir.
İNTİHAR RİSKİ YÜKSEK Mİ?
Evet, yüksek. İntihar oranı depresyonda yüzde 30-40’ları buluyor. Depresyon derinleştiğinde ‘ölsem de kurtulsam’ düşüncesi yoğun bir şekilde eşlik ediyor.
YAYGIN BİR SORUN MU?
En yaygın hastalıklarda dördüncü, en çok yeti kaybına sebep olan hastalıklar sıralamasında da gelecek 10 yılda birinci sırada olacağı tahmin ediliyor. Her 5 kadından ve her 10 erkekten biri hayatının bir döneminde depresyona giriyor.
SEBEPLERİ NELERDİR?
Tek bir sebebi yok. Hatta bir sebebe bağlı ortaya çıkması da gerekmiyor. Yaygın kanaat ‘Bir şeye üzüldü de ondan depresyona girdi’ şeklinde. Halbuki yaşam olayları genellikle tetiği çekiyor. Depresyona yatkınlık daha çok doğuştan gelen bir şey. Aslında beyin biyokimyasındaki bozukluklar depresyondan sorumlu. Kadınlarda erkeklerden 2 kat fazla görülüyor. Kadınlarda sıklığın sebebi genetik ve hormonal faktörler. Yoksa yalnızca kadınların karşılaştığı olumsuzluklara bağlı değil. Bunlar da kuşkusuz sebeptir ama bu açıdan daha gelişmiş toplumlarda da depresyon kadınlarda 2 kat daha fazla.
YATKIN BİR KİŞİLİK YAPISI VAR MI?
Biraz daha kişiliği içe dönük, öfkesini ifade edemeyen, daha titiz, bağımlı insanlarda sık görülüyor diyebiliriz. Ama depresyon böyle olmayan insanlarda da ortaya çıkıyor.
AİLEDE VARSA RİSK ARTIYOR MU?
Depresyon bir parça ailevi özellik gösteriyor. Depresyonda olan kişilerin ailelerine, sülalelerine baktığımızda daha sık depresyon hikayesi görüyoruz. Bu oran yüzde 50 hatta yüzde 80’lere kadar çıkabiliyor. Ama yine de ‘depresif kişinin çocuğunda şu kadar oranda depresyon ortaya çıkar’ diye bir şey söylemek o kadar kolay değil. Çünkü hastalığın tek bir sebebi yok.
YAŞAMI NASIL ETKİLİYOR?
Depresyon berbat bir hastalık. Kay Jamison, kendisi de manik depresif olan bir psikoloji profesörü diyor ki, bazıları boşandıkları, işten ayrıldıkları ya da mutsuz oldukları için ‘depresyondayım’ sanırlar. Halbuki depresyon gerçekte sığ, dayanılmaz, boşluk hissinin hakim olduğu bir hastalıktır. Böyle bir hastalık tablosunda kişi işini gücünü yapmak istemez, dışarı çıkmaz, daha ağır formlarında banyo bile yapmak istemez. Bu kadar ağır bir depresyonda kişi sadece günlük hayatını sürdürecek kadar yiyip, ölmeyecek kadar yaşar diyebiliriz. Bu ağırlıkta bir depresyon kimi zaman kişinin hastaneye yatırılıp tedavi edilmesini zorunlu kılabilir.