22 milyona yemek hazırlıyorlardı şimdi zordalar!

Türkiye’de toplu yemek hizmeti (catering) sektörü son yıllarda hızla gelişti. Sektörün ekonomik büyüklüğü 6.5 milyar dolara ulaştı. Yaklaşık 5 bin şirkette 400 bin kişiye direkt, 1.5 milyon kişiye de dolaylı olarak iş imkanı sağlayan sektör, özellikle pandemiyle birlikte zor zamanlardan geçiyor. Birçok kurumsal işyerinin pandemi döneminde evden çalışma modeline geçmesi ve çalışanlarına sunduğu yemek hizmetini iptal etmesi, sektörde toplu işten çıkarmaları da beraberinde getirdi.

İŞ GÜVENCESİ YOK

Geçinmekte zorlandıklarını belirten catering çalışanları, “Pandemiden önce de zaten iş güvencesi olmadan, belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalışıyorduk. Şimdi durum iyice kötü oldu. Tüm sektör şu anda yüzde 20 kapasiteyle çalışıyor” diyor. Çalışanların en büyük beklentisi ise ücretlerin iyileştirilmesi. Ayrıca çalışanlar, iş güvencesi olmamasından, eşit işe eşit ücret verilmemesinden, mesai ücretlerini alamamaktan ve yıllık ücretli izin hakkının kullandırılmamasından da şikayetçi.

YÜZDE 20 KAPASİTEYLE

Günde yaklaşık 22 milyon insana yemek hizmeti sunan sektörle ilgili bilgi veren Türkiye Otel Lokanta Dinlenme Yerleri İşçileri Sendikası (Toleyis) Başkanı Cemail Bakındı, “Hizmet sektörünün ikinci büyük istihdam alanı olan bu sektör şu an yüzde 20 kapasite ile çalışıyor. Catering sektörü, yıllık 6.5 milyar dolarlık iş hacmiyle Türkiye’de tarıma dayalı gıda sanayiinin ürettiği ürünlerin yüzde 35-40’ını kullanan bir sektör. Bu açıdan catering, hizmet sektörünün 2’nci büyük istihdam alanı olarak kabul ediliyor” dedi.

MAAŞLAR İSTENENİN ALTINDA

Pandemiyle birlikte firmaların mali açıdan sıkıntıya girdiği söyleyen Bakındı, “Bu süreçte Kısa Çalışma Ödeneği alan ve daha sonrasında işten çıkarılan birçok çalışan var. Ancak bunun dışında kayıtdışı çalıştırılma sektörde büyük bir sorun. Bazı catering firmalarında iş güvencesi olmadan kayıtdışı istihdam edilen birçok çalışan var. Ayrıca ücretler de beklentilerin altında. Bu nedenle, ücret ve diğer parasal konulardaki (ikramiye, tediye vb.) bu sorunların öncelikli olarak çözümlenmesi gerekiyor” diye konuştu.

UCUZ İŞGÜCÜ BULUYOR

Kayıtdışı istihdamın, verimsiz ve kalitesiz üretime, sosyal güvenlik kapsamının daralmasına ve iş sağlığı koşullarının kötüleşmesine neden olduğunu vurgulayan Bakındı, şunları söyledi:

“Son yıllarda Türkiye’ye gelen göçmen ve mülteci nüfusun kayıtdışı ve ucuz işgücü olarak çalıştırılmaları (bulaşık, temizlik, taşıma vb. işlerde) kayıtdışı istihdamın artmasına neden oldu. Bunda bir diğer unsur da fiyat rekabeti. Müşterilerin düşük fiyatlı firmaları tercih etmesi, eğitimsiz veya kayıtdışı işçi çalıştıran firmaların tercih edilmesine neden oluyor. Bu konuda müşteriler de bilinçlenmeli.”

ASGARİ ÜCRETE TABİ

Sektördeki ücretlerle de ilgili bilgi veren Bakındı, şöyle devam etti:

“Bulaşıkçı, temizlikçi vb. gibi vasıfsız işlerde çalışanlar asgari ücret ya da biraz üzerinde alıyor. Toplu iş sözleşmesi bulunan catering firmalarında ise işçilerin hem ücretleri hem de aldıkları sosyal yardım artıyor. Sendika olarak örgütlü olduğumuz ve 5 bin kişiye istihdam sağlayan catering firmasıyla imzalanan toplu iş sözleşmesi ile firmadaki en düşük brüt ücret 3 bin 950 TL, en yüksek brüt ücret ise 7 bin 123 TL olarak belirlendi. Ücretlere ek olarak yılda 4 maaş ikramiye ve ayda 1.000 TL’ye yakın sosyal yardım da veriliyor.”

11 SAATLİK ÇALIŞMA

Catering sektörünün vardiya usulü çalışmaya sık rastlanılan bir sektör olduğunu belirten Bakındı, “Günlük çalışma saatleri, haftanın çalışılan günlerine göre 7.5 saat ile 11 saat arasında değişiklik gösteriyor. Denkleştirme esasının uygulandığı bazı firmalarda ise haftalık 45 saati aşan çalışmalar yapılıyor. Çalışanların fazla çalışma ücretlerini almaları 4857 sayılı İş Kanunu ile güvence altında. Ancak kayıtdışı istihdam yapan bazı firmalarda çalışanlar fazla mesai ücretlerini almakta zorluk çekiyor” dedi.

5 KİŞİNİN İŞİNİ 3 KİŞİ YAPIYOR

7 yıldır bu sektörde çalıştığını belirten ve ismini vermek istemeyen bir işçi, sektörde çok fazla sirkülasyon olduğunu belirterek, “Işveren benim yerime daha az eğitimli birini kolaylıkla ve daha ucuza bulabiliyor ya da 5 kişinin işini 3 kişiye yaptırabiliyor” diye ekliyor. Pandemide ise birçok arkadaşının işsiz kaldığını belirten sektör çalışanı, “Ne devletin verdiği desteklerden yararlanabildiler ne de iş bulabildiler” dedi.