Ekonomi Ayçiçeğinde çiftçinin yüzü güldü! Peki fiyatlar neden arttı?

Ayçiçeğinde çiftçinin yüzü güldü! Peki fiyatlar neden arttı?

Paylaş
Ayçiçeğinde çiftçinin yüzü güldü! Peki fiyatlar neden arttı?

Yüzde 90’ını ayçekirdeğinin oluşturduğu 9 milyar dolarlık yağlı tohum bitkileri sektörü, çiftçi için fırsat sunuyor. Özellikle son dönemlerdeki fiyat artışları, hasadın yaşandığı bugünlerde yüzleri güldürüyor. Gülten Uğurlu / Posta

Pandemi nedeniyle tedariğinde yaşanan sıkıntılar sonucunda çok değerli hale gelen emtia (ürün) ve gıda fiyatları, dünyada son 6 yılın en yüksek seviyelerine çıktı. Yağlı tohumlar ve özellikle ayçiçeği de bu artıştan nasibini aldı. Geçtiğimiz aylarda ayçekirdeği fiyatında dünyada dolar bazında yüzde 95 artış oldu. Peki bu kadar gündem oluşturan yağlı tohumların önemi nedir? Ticari potansiyeli ne durumda? Yatırımcı için bir fırsat alanı mı? İşte bütün ayrıntılar.

Haberin Devamı

AYÇİÇEĞİ BAŞI ÇEKİYOR

Yağlı tohum bitkilerini başat olarak ayçiçek, çiğit (pamuk tohumu) kanola, soya, kolza, aspir ve palm olarak sıralayabiliriz. Dünyada en çok palm yağı ardından da soya üretiliyor. Türkiye’de ise daha çok ayçiçeği üretimi yapılıyor. Topraklarımız aspir ekimine de müsait. Az miktarda kanola ve soya üretimi var. Yağlı tohum bitkisinden elde edilen yağlar, mutfakların demirbaşı. Temel gıda maddesi olan yağlar, sağlığımızı korumaya da yardımcı oluyor.

9 MİLYAR DOLARLIK SEKTÖR

Yağlı tohum bitkisinden sadece yağ değil, hayvan yeminde kullanılan ve yağ oranı yüksek olan küspe de elde ediliyor. Özellikle ayçiçek küspesi değerli bir yem. Yağlı tohum bitkilerinin Türkiye’deki sektör hacmi ise 9 milyar dolar (76.2 milyar lira). Pazarın yüzde 90’ını ayçekirdeği oluşturuyor. Buna rağmen Türkiye ayçekirdeğinde kendi üretimiyle ihtiyacının ancak yüzde 35-40’ını karşılıyor. Yüzde 60-65 ise ithalata bağımlı.

Haberin Devamı

FİYATLAR NEDEN ARTTI?

İşte tam da bu nedenle, bu yıl fahiş fiyat artışları yaşandı. Çünkü Türkiye’nin en çok ayçiçeği ithal ettiği Ukrayna ve Rusya, pandemi nedeniyle ihracatını kısıtladı. Bu ülkeler, ayçiçeği tohumunun ihracatında ton başına 165 Euro (1.651 lira) gibi yüksek vergiler getirdi ve diğer ülkeleri, ayçiçeği tohumu yerine kendileri için daha katma değerli (pahalı) olan ham ayçiçeği yağını almaya zorladı. Ayrıca Çin ve Hindistan da stokçuluk amacıyla Ukrayna ve Rusya’dan yüklü alım yaptı.

VATANDAŞA KOLAYLIK

Türkiye, bu yıl vatandaşı zorlayan fiyat artışlarını düşürmek için kanola ve aspirde hem tohum hem de yağ ithalatında dönem dönem Gümrük Vergisi’ni sıfırladı. Ayrıca 20 yıl aradan sonra 31 Ekim 2021 tarihine kadar zeytinyağının dökme olarak ihraç edilmesini de yasakladı. Bir süre önce Toprak Mahsulleri Ofisi de fiyatı düşürebilmek için piyasaya girdi. Yağlı tohumlarda fiyat artışları vatandaşı zorlarken, çiftçi için ise fırsat oldu.

ÜRETİCİNİN YÜZÜ GÜLDÜ

Ayçiçeğinin Türkiye’de 2019 yılında çekirdeğinin ton fiyatı 2 bin 500 lirayken, 2020 yılında 4 bin 950 liraya kadar yükseldi. Ham yağın ton fiyatı ise geçen yıl 5 bin 400 lirayken, bu yıl 10 bin lirayı aştı. Ayçiçeğinde bu yıl yüzü gülen çiftçi, önümüzdeki süreçte de ayçiçek ekiminde istekli olacak. Türkiye’nin ihtiyacının yarısını karşılayabildiğini ve hem iç pazarda hem de dünyada fiyat artışını da göz önünde bulundurduğumuzda, başta ayçiçeği olmak üzere yağlı tohumlar, çiftçi için kazançlı bir üretim alanı.

Haberin Devamı

MAZOT VE GÜBRE DESTEĞİ

Ayçiçeğinin Türkiye’de her bölgede yetişebilme potansiyeli var. Ayrıca yağlı tohumların üretimini devlet de teşvik ediyor.

- Yağlık ayçiçeği ve soya için dekar başına 26 lira mazot, 4 lira gübre olmak üzere toplam 30 lira destek var.

- Kanolada dekar başına 17 lira mazot, 4 lira gübre yani toplam 21 lira teşvik veriliyor.

- Yağlık ayçiçeği ve kanola havza bazlı fark desteği kilogram başına 50 kuruş.

- Soya havza bazlı fark desteği ise kilogram başına 60 kuruş.

ÜRETİM AÇIĞI VAR

Türkiye’nin yıllık 2.5-3 milyon ton ayçiçek rekoltesine ihtiyacı olduğunu belirten Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, ancak yıllık üretimin 1 milyon 400 bin tonda kaldığını söyledi. Üretimin 2020’de ise kuraklık nedeniyle 1.3 milyon tona kadar düştüğünü belirten Büyükhelvacıgil, 2021 yılı için ise çiftçinin daha fazla üretime yöneldiğini söyledi. Bu yıl Çukurova, İç Anadolu ve Trakya’da ayçiçeği ekimi yapıldı. Temmuzda Çukurova’da başlayan hasat, bu ay İç Anadolu’da devam ediyor ve ekimde de Trakya’da hasat yapılacak.

Haberin Devamı