Çinli devler milyonluk siparişlerle geliyor

ABD Başkanı Donald Trump’ın üretimi artırmak ve cari açığı azaltmak için getirdiği ek vergi tarifeleri, dünya ticaret dengelerini sarsmaya devam ediyor. En büyük gerilim ise dünya üretiminin kalbi olan, hammadde zenginliğiyle öne çıkan ve dünya teknolojisine yön veren Çin ile yaşanıyor. Öyle ki ABD’nin yüzde 34’lük ek vergi kararına aynı oranda misilleme yapacağını açıklayan Çin’i adeta tehdit eden Trump, bu karar geri çekilmediği takdirde yüzde 50 ek gümrük vergisinin getirileceğini dünyaya duyurdu. Ardından Çin, bu tehditlerin hayata geçirilmesi durumunda daha güçlü karşı önlemler alacağını açıkladı. Peki bu süreç kendi teknolojisini de üretmeye başlayan Türkiye’yi ve özellikle yerli üretimi nasıl etkileyecek? Büyük fırsatlar mı oluşacak yoksa riskler mi öne çıkacak? İşin uzmanlarına sorduk.

ÜRETİM TALEPLERİ VAR

Yerli elektronik devi Sunny markasının çatı kuruluşu Atmaca Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Adem Atmaca, ABD’nin uyguladığı vergisel düzenlemenin Türkiye’ye özellikle elektronik anlamında ciddi katkılar sağlayacağını söyledi. Atmaca, “Şu an Çinli ve Güney Koreli firmalar bizimle irtibata geçmeye başladı. ABD’ye ihracat anlamında onlara üretim yapmamızı istiyorlar. Başta robot süpürge ve küçük ev aletleri olmak üzere televizyon üretimi için de milyonlarca adetlik üretim talepleri var” dedi.

DÜNYAYA AÇILMA FIRSATI

ABD’nin Çin’e uyguladığı bu yüksek verginin Türkiye ve Mısır gibi ülkelerle kırılacağını ifade eden Adem Atmaca, şöyle devam etti: “Çünkü ABD 350 milyonluk bir pazar. Bu süreçte Türkiye olarak Koreli ve Çinli firmalardan uzun süre fayda göreceğiz. Bu vergi programı aynı zamanda yerli üreticilerin kendi ürünlerini ABD pazarına satmaları açısından da önemli. Çünkü Türk üreticisi Çinli üreticiye göre yüzde 7-15 arası daha pahalıdır, işçilik de daha yüksek. ABD’de çok büyük fırsatlar var. Bizim en az 2 katımız daha hızlı tüketiyorlar. Örneğin bizde 5 yılda bir TV değiştirilir, orada 2 yılda bir. Her cihazda hatta her mobilyada ortalama kullanım süresi böyledir.”

PAZARI TERK EDEMEZLER

“Çinliler bu süreçte ucuz mallarını Türkiye’ye doldurur” gibi söylemlerin de gerçeği yansıtmadığına vurgu yapan Adem Atmaca, şu bilgileri verdi: “Çinli üretici ABD’ye ürünü her halükarda satmak durumunda. Satamazsa büyük krize girer. Bu sorunu mutlaka Türkiye, Mısır gibi ülkelerle çözecekler. Yani Çin’in malı döner dolaşır ABD pazarına girer. Çin, ABD pazarından vazgeçemez. Örneğin sadece 25 milyon adet TV pazarı var ABD’de. Bu boşluğun alternatif ülkelerle kapanması mümkün değil.”

YATIRIMCI ÇEKİYORLAR

Adem Atmaca, ABD’nin kendi ülkesinde üretim yaptırma konusunda da kararlı olduğuna dikkat çekerek, şöyle konuştu: “Artık dev markalar da ABD’de üretime başlar. Yani bunu bir fırsat olarak görüp dünyanın her yerinden ABD’ye üretim yapmaya gidenler olacaktır. Bir bakmışsınız belki biz de ABD’de fabrika kurmuşuz. Zaten şu an pek çok eyalet büyük yatırımcı çekme ve destek programlarına başladı. Orada korkunç bir cari açık var. Yani ekonomik savaş şu an kıran kırana devam ediyor.”

CAZİBE MERKEZİ OLUYOR

Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı da ABD ile Çin arasındaki vergi savaşlarının küresel tedarik zincirleri ve yatırım akışları üzerinden Türkiye gibi üçüncü ülkeleri de etkileyeceğini söyledi. Turnacı, “ABD’nin Çin’den ithal edilen teknoloji ürünlerine yüksek vergiler koyması, şirketleri Çin dışı üretim merkezleri aramaya itiyor. Bu da, Türkiye’nin üretim ve montaj merkezi olarak cazibesini artırabilir. Özellikle Avrupa’ya yakınlığı ve gümrük birliği avantajı sayesinde, bazı teknoloji firmaları Türkiye’ye yatırım yapmayı düşünecektir” dedi.

AR-GE VE LOJİSTİK

Türkiye’nin bu süreçte bölgesel Ar-Ge ve lojistik merkezleri için alternatif bir lokasyon olarak değerlendirilebileceğine vurgu yapan Turnacı, şunları söyledi: “ABD veya Çin merkezli firmalar, vergi maliyetlerini düşürmek için yeni pazarlara ve üretim üslerine yöneliyor. Çinli teknoloji firmaları (örneğin Huawei, Xiaomi), ABD ile yaşadıkları sorunlar sonrası Türkiye gibi pazarlara daha fazla yatırım yapabilir. Çinli firmaların ABD pazarına erişimi zorlaştıkça, Türkiye gibi gelişmekte olan pazarlara daha agresif şekilde girmeleri mümkün.”

FİYAT ARTIŞI OLUR

Mustafa Kemal Turnacı, ABD ile Çin arasındaki karşılıklı vergi savaşlarının, teknolojik ürün fiyatlarının artmasına da yol açabileceğine dikkat çekti. Turnacı, şunları söyledi: “Özellikle akıllı telefonlar, bilgisayarlar, yarı iletkenler gibi ürünler bu durumdan etkilenebilir. Çinli üreticiler, maliyet artışlarını yansıtarak bu ürünlerin fiyatlarını yükseltebilir, bu da son kullanıcı için daha pahalı hale gelir. Yine çift taraflı vergi savaşları, üretim ve tedarik zincirinde aksamalara yol açabilir. Teknoloji şirketleri, üretimlerini başka ülkelere kaydırarak ya da daha pahalı alternatifler arayarak bu sorunları aşmaya çalışabilir. Ancak bu da üretim süreçlerinde ek maliyetler ve zaman kayıplarına yol açabilir.”

STRATEJİ VURGUSU

“Bu süreçte Türkiye iyi bir strateji kuramazsa, ucuz Çin ürünlerinin doluştuğu bir tüketim pazarı haline gelebilir” diyen Aktepe, “Çin’in büyük üretim gücü ve fiyat avantajı, yerli KOBİ’leri ve girişimleri zor durumda da bırakabilir. Bu yüzden Çin ürünlerine karşı sektörel bazlı teknik düzenlemeler ve standartlar koyarak kalite filtresi oluşturabiliriz. Türkiye, bu krizi fırsata çevirebilir, Çin ürünlerini ‘serbest bölgeler’de işleyip Avrupa’ya yeniden ihraç edecek montaj/ tamamlama merkezleri konumuna da gelebilir. Bu, hem istihdam hem de teknoloji transferi sağlar. Ancak veri güvenliği, yapay zeka altyapısı, savunma teknolojileri, 5G gibi kritik alanlarda Çin ve ABD arasında denge politikası izlemeliyiz” değerlendirmesinde bulundu.

DİJİTAL BAĞIMSIZLIK

Türkiye Bilişim Derneği (TBD) Genel Başkanı Rahmi Aktepe ise bu süreçte Türkiye’nin dijital bağımsızlığını koruyacak stratejik adımlar atması gerektiğine dikkat çekti. ABD’nin sadece Çin ile değil, tüm dünya ile bir ticaret savaşına girdiğini söyleyen Aktepe, “Bir kriz ortamı var ve Türkiye kriz ortamlarına hazırlıklı bir ülke. Ancak karar vericilerin hızlı aksiyon alması gerekiyor. Vergi savaşları, özellikle teknoloji sektörü açısından küresel etkiler yaratıyor. Şimdiden ABD menşeili ürünlerde 200 ila 500 dolar arasında artışlar görülmeye başlandı” dedi.