Emekli bile olamıyorlar! 6 milyon kişi bunu bekliyor...

Bütün gün sokak sokak gezerek ekmeğini çıkarmaya çalışan seyyar satıcılar, ürünlerini satmak için attığı nidalarla şarkılardan Türk filmlerine kadar birçok alanda önemli bir toplumsal figür haline geldiler. Ancak yağmur çamur demeden, kışın soğukta ve yazın sıcakta sürekli dışarıda ve ayakta çalışmak zorunda kalan satıcılar oldukça dertli. Sayıları 6 milyonu bulan seyyar satıcılar, özellikle belli bir yer gösterilmeyen kentlerde zabıtalarla sorunlar yaşamaya devam ediyor.

SABİT ESNAFIN 3 KATI

Zabıtalar, satıcıların hem ürün ve aracına el koyuyor hem de ceza yazıyor. Ceza ödense dahi aracın iade edilmediğini, hurdaya gönderildiğini ve kendilerinin tekrar yaptırdığını belirten satıcılar, “Belediyeler sabit ve resmi bir yer göstermediğinden çok kötü koşullarda çalışmak zorunda kalıyoruz” diyor. Seyyar olmayıp sabit esnaflık yapanların sayısının 2 milyon olduğunu belirten İzmir Seyyar Esnaflar Derneği Başkanı Evren Laçin de “Yani sabit esnafın 3 katı kadar seyyar satıcı var. Bu vatandaşların sorunları çözülmeli” dedi.

GÜNDE 14 SAAT MESAİ

Satıcıların ürüne göre işe başladığını söyleyen Laçin, “Örneğin simit satanlar sabah 5:00-6:00 gibi çalışmaya başlayıp akşam 19:00’a kadar yaklaşık 14-15 saat çalışıyor. Kokoreççiler ise daha çok akşam saatlerinde iş yaptıklarından 5:00-6:00 gibi işe çıkıp gece 01:00-02:00’ye kadar çalışıyor. Su satıcısı, baloncu, çiçekçi gibi satıcılar ise sabah 10:00’da başlayıp akşam 20:00 gibi çalışmayı bırakıyor. Tüm bu satıcıların günlük kazançları ise 50 ila 150 TL arasında değişiyor” diye konuştu.

‘YASAL HALE GELELİM’

Kanunlara göre her türlü haktan faydalanması gereken seyyar satıcıların örgütsüz ve dağınık halde çalıştıklarını söyleyen Laçin, “Seyyar satıcıları yasal hale getirecek olanlar belediyelerdir. Bugün Mersin, Hatay, Diyarbakır, Kuşadası vs. gibi belediyeler satıcıların belirli bölgelerde faaliyet göstermelerine olanak sağladı. Sabit esnaftan uzakta belirlenen bu bölgeler dükkan sahiplerinin iş yoğunluğuna hiçbir şekilde engel olmuyor” dedi.

SAĞLIKTAN FAYDALANAMIYOR

İsteyen seyyar satıcının vergi dairesine giderek basit usulde vergi kaydı oluşturabildiğini anlatan Laçin, şunları söyledi:

“Bir kısım seyyar satıcı ise hiçbir şekilde kayıt olmuyor. Çünkü kayıt olmaları belediyelerin ceza uygulamasını engellemiyor. Seyyar satıcılar Bağkur’lu tabir edilen 4B statüsünde SGK primlerini yatırarak emekli olabiliyor. Fakat özellikle pandemide para kazanamayan satıcılar prim borçlarını yatıramadığı için devletin sağladığı sağlık hizmetlerinden faydalanamıyor.”

KAYITDIŞINA MECBUR BIRAKILDIK

Kayıt altına alınma isteklerinin belediyeler tarafından dikkate alınmadığını belirten seyyar satıcılar, “Kayıtdışına mecbur bırakılmak, teşvik ve desteklerden yararlanmamızı engelliyor. Kamu yararı taşıyan işler yapmamıza rağmen aşağılanmak, dışlanmak, horlanmak da en büyük sorunlarımız arasında. En temel hakkımız olan insan onuruna yaraşır çalışma hakkını kullanamamak başlıca sıkıntılarımız” diyor.

GÜNÜBİRLİK YAŞIYORUZ

7 yaşından beri seyyar satıcılık yapan Şerif Akbulut, “Yaz kış duruma göre közde mısır veya kestane satıyorum. Günlük, bazen 80 TL bazen 120 TL kazanıyorum. Bizler günübirlik yaşayan insanlarız” diyor. Tek istediklerinin kayıt altına alınmak olduğunu söyleyen Akbulut, “Bizim tek isteğimiz devlete vergimizi ödemek. Zabıtayla karşı karşıya gelmek istemiyoruz. 72 yaşında seyyar satıcımız var. Bu insanın hayatı bu işle geçmiş ama emekli olamamış” dedi.

EMEKLİ BİLE OLAMIYOR

35 yıldır bu meslekten ekmeğini çıkardığını belirten Murat Yavuz, “Midye satıyorum ama pandemi nedeniyle kimse dışarıdan bir şey yemek istemiyor. Devletten de herhangi bir destek alamadık. Birikimlerimizle geçinmeye çalışıyoruz. Bizim tek dileğimiz kayıt altına alınmak. Çünkü bu saatten sonra ben başka bir iş yapamam. Benim mesleğim bu ama 35 yıla rağmen emeklilik hakkım bile yok” diye konuştu.