Giriş
Emeklilik için primi dolmayana toplu ödeme
Çoğu kişi bu hakkını bilmiyor ama emekli olmak isteyen fakat yaşı doldurmasına rağmen primini tamamlama ihtimali bulunmayan sigortalıların, ödedikleri parayı SGK’dan toplu olarak geri alması mümkün.
Yıllarca çalışan ve emeklilik hayalleri kuranların, bu hayallerinin gerçekleşebilmesi için emeklilikte aranan bazı koşulları sağlamaları gerekiyor. Bunların başında da belli gün sayısında prim ödenmesi şartı var. Ayrıca kişinin emeklilik için belirlenen uygun yaşı doldurması ve yıl şartını tamamlamasına da bakılıyor. Bazı sigortalılar yeterli sürede çalışma imkanını bulamadıkları için gereken prim gününü dolduramıyor.
Kesenek iadesi
Bu durumdaki sigortalıların da emekli olabilmeleri için gerekli primi tamamlayabilmeleri amacıyla Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sistemi askerlik, doğum ve yurtdışı borçlanması gibi imkanlar sağlıyor. Hayatı kolaylaştırmaya yönelik tanınan bu tüm haklara rağmen yine de emeklilik şartlarını tamamlayamayan milyonlarca vatandaş var. Bu vatandaşların çalışma ve borçlanma imkanları yoksa, emekli olamasalar da ödedikleri primler boşa gitmiyor. SGK, bu primleri toplu olarak sigortalıya geri ödüyor. Memurlarda ise bu durum kesenek iadesi şeklinde oluyor.
Mirasçıya da hak
Toplu parayı alabilmek için yapılması gerekenler var. Bunlar;
- Sigortalı şekilde bir işyerinde çalışmıyor olmak ya da kendi işini (Bağkur) yürütüyor olmamak.
- Emeklilik için gerekli olan üç şarttan ikisini yani yıl (erkekler için 25, kadınlar için 20) ve yaş şartını tamamlamış olmak. Bu şartları taşıyanlar eğer gerekli primleri tamamlamışlarsa zaten emekli oluyorlar. Ancak primleri eksik ise ve tamamlama imkanı da yoksa paralarını geri alabiliyor. Bunu vefat eden sigortalıların kanuni mirasçıları da yerine getirerek parayı alabiliyor. Kanuni mirasçılarına ölüm aylığı yani dul ve yetim maaşı bağlanmamış olması gerekiyor.
Nereye başvurulur?
Kişinin bağlı bulunduğu ilçedeki sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne dilekçeyle başvurarak prim iadesi almak mümkün. Eski SSK’lılar (4A) için 2008’den önce kendi adına ödenen hem işçi hem de işveren primi, 2008’den sonra ise sadece işçi primleri geri ödeniyor. Bağkur’lular (4B) için tarih ayrımı yapmadan ödedikleri tüm primler geri veriliyor. Bu primler, sadece malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için olanlardan oluşuyor.
Neler kesiliyor?
Sağlık için ödenen primler (GSS) ve yapılan doğum, askerlik gibi borçlanmalar geri iade edilmiyor. Toplu para alanlarda emeklilik için her şey bitmiş olmuyor. Paranızı aldıktan sonra çalışmaya başlarsanız bu kez ‘ihya’ sistemi devreye giriyor. Parasını aldığınız prim günlerinizi yeniden ödeyerek mevcut primlerinize ekleyebiliyorsunuz. SGK, bu ödemelerde geçmişten bugüne kadar geçen zaman için bir faiz işletmiyor. Ancak yatırdığınız primler güncelleme katsayısına göre yeniden belirlenip miktardaki düşüşler gideriliyor.
