Giriş
Erken emeklilik, yarım gün çalışma, doğum ve süt izni! İşte çalışan-çalışmayan annelere devletin sağladığı destekler
Annelerin yükü ağır. Hem ev işleriyle uğraşıp çocuk büyütüyorlar hem de aile ekonomisine katkı sağlamak için bir işe girip çalışıyorlar. Yasalarımız da bu emeği gözeterek sosyal güvenlik alanında annelere birçok kolaylık ve avantaj sağlıyor.
Anneler Günü, her yıl mayıs ayının ikinci pazar günü kutlanıyor. Bu yıl 8 Mayıs’a (bugün) denk gelen bu özel günde, annelerin toplum ve insanlık tarihi için fedakarlıkları, sevgisi, şefkati bir kez daha hatırlanacak. Biz de bu önemli gün dolayısıyla çalışan-çalışmayan tüm annelere, yasaların sağladığı kolaylıkları ve avantajları araştırdık. İşte annelerin yüklerini biraz olsun hafifletecek uygulamalar...
HER DOĞUMDA IZIN VE ÇALIŞMA SAATINE DÜZEN
-Kadın çalışanların doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık izin hakkı var. Çoğul (ikiz) gebelikte bu süreye 2 hafta daha ekleniyor. Hamilelik süresince periyodik kontrollerde işveren ücretli izin vermek durumunda.
- Kadın çalışanlar, hamile olduklarını sağlık raporuyla tespit ettirdikten sonra vardiya ile dahi olsa doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamaz. Yine hamile veya emziren kadınlar günde 7.5 saatten fazla çalıştırılamaz.
6 AY YARIM GÜN ÇALIŞMA
Anneler, yasal doğum izinleri bittikten sonra ilk çocuk için 2 ay (60 gün), ikinci çocuk için 4 ay (120 gün), 3 veya daha fazla çocuk için 6 ay (180 gün) yarım gün çalışarak, çalışmadığı mesainin ücretini devletten alabiliyor. Çocuk engelli doğarsa süre 360 güne çıkıyor. Yarım çalışma ödeneği için doğum izni bittikten sonra 30 gün içinde İşkur’a başvurulmalı. Bu haktan yararlanmak için kadın işçi adına son 3 yılda en az 600 gün prim bildirilmesi gerekiyor.
OKULA GİDENE KADAR
2016 yılında yapılan düzenlemeyle çalışan anne babalara, çocuk okula başlayıncaya kadar yarım zamanlı çalışma hakkı tanındı. Bu kapsamda, doğum sonrası 2 ile 6 ay arasında değişen yarım gün çalışma hakkını kullandıktan sonra çocukları ilköğretime başlayıncaya kadar yarım zamanlı çalışma olanağı sağlandı.
RAPOR ÖDEMESI
Anne, doğum izninde geçen süreler için devletten para alıyor. Doğum parası 112 gün üzerinden hesaplanıyor. En düşük doğum parası asgari ücret üzerinden bu yıl itibarıyla 12 bin 454 lira. Para annenin adına açılan Ziraat Bankası hesabına yatıyor.
EMZİRME İÇİN GÜNDE 1.5 SAAT
Annelere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat süt izni veriliyor. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirliyor. Memur annelerde bu süre ilk 6 ayda günde 3 saat, ikinci 6 ayda günde 1.5 saat oluyor.
DESTEKLER SÜRÜYOR
‘Çoklu Doğum Yardım Programı’ ile ikiz, üçüz gibi çoklu doğumla karşılaşan ihtiyaç sahibi (hanede kişibaşı gelir 1.417 lira altıysa) ailelere yönelik 0-2 yaş aralığında çocuk başına 2 yıl boyunca aylık 215 lira ödeme yapılıyor. Bunun için il/ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’na başvuruluyor.
SÜT PARASI YATIYOR
Devlet, yeni doğum yapan annelere bir kerelik 316 lira emzirme (süt parası) ödüyor. 5 yıl içinde bu para talep edilebilir. Başvuru SGK il müdürlüğüne, Sosyal Güvenlik Merkezi’ne yapılıyor. Bağkur’lu anneler de süt parası alabiliyor.
İZİN HAKKI
Doğum yapan memur anne, talep ederse 16 haftalık analık izninin veya 6 aya kadar olan yarım gün çalışma döneminin bitiminden itibaren 24 aya kadar ücretsiz izin kullanabiliyor. SSK’lı anneler ise sadece 16 haftalık analık izni süresinin bitiminden itibaren 6 aya kadar ücretsiz izin alabiliyor.
SAĞLIK VE GEBELİK
İhtiyaç sahibi anne adaylarına hamilelik süresince sağlık kontrolüne gidebilmeleri ve doğumu hastanede yapabilmeleri için gebelik döneminde aylık 100 lira, çocuk içn 55 lira, doğum hastanede yapılırsa tek seferlik 150 lira, 2 aylık lohusalık döneminde de aylık 150 lira ödeniyor.
ERKEN EMEKLİLİK
Doğumdan önce normal sigortası veya staj sigortası olan anneler, doğumdan sonra boşta geçen sürelerinin 2 yıla kadar olan kısmı için borçlanma yapabiliyor. Borçlanma hakkı, 3 çocuğa kadar kullanılabiliyor. Üç çocuğu bulunan anne, toplam 6 yıla kadar borçlanabiliyor.
BUGÜN NE KADAR ÖDENİYOR? (TL)
En düşük doğum borçlanması günlük 53.38
1 çocuk (720 gün) için: 38.433
2 çocuk (1440 gün) için: 76.867
3 çocuk (2160 gün) için: 115.300
ÇOCUK ENGELLİYSE
Başkasının bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunan annelerin erken emeklilik hakkı var. Engelli çocuğuna bakarken sigortalı olarak çalışmaya devam eden veya isteğe bağlı sigorta primi ödeyen annelerin prim süresine, bu şekilde geçen günlerin dörtte biri (yüzde 25) ilave yapılıyor. Bu süre emeklilik yaş haddinden de indiriliyor.
HER BEBEK İÇİN
Doğum yapan tüm annelere çocuk parası veriliyor. İlk çocukta 300, ikincide 400 ve üçüncüde 600 lira ödeniyor. Yeni doğan çocuk yardımı için başvuru Aile Bakanlığı İl Müdürlükleri’ne, ilçede ise kaymakamlıklara yapılıyor. TC kimlik numarasıyla ‘aile.gov.tr’den de başvuru imkanı var.
EŞİNİ KAYBEDENE
Eşi vefat eden, geliri ve sosyal güvencesi olmayan kadınlara her ay nakit yardımı yapılıyor. 2022 yılı için aylık tutar 500 lira. Başvuru, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na yapılıyor.
